اسب ترکمن
این اسب به نام‌های دیگر ترکی و ترکمنی نیز نامیده می‌شود، گمان می‌رود که نژاد ترکمن باستان به شکل خالص خود منقرض‌شده است.
اسب‌های پرورش‌یافته در ترکمنستان هنوز با همین نام خوانده می‌شوند، اما خالص‌ترین فرزندان این نژاد باستانی چناران، آخال تکه و یموت هستند.
از نژاد آخال تکه خالص‌ترین و احتمالاً نزدیک‌ترین آن‌ها به خون واقعی ترکمن‌ها نگهداری شده است.
ویژگی‌های اسب ترکمن
ناحیه سر: صورت کشیده و بلند، استخوانی و ظریف، نیم‌رخ کوژ یا راست، گوش‌ها ظریف و درازتر از اسب عرب، چشم‌ها درشت، بینی دارای تحدب مختصر، کاکل کم مو و نرم، دو فک کشیده و پیشانی عریض، از مشخصات بارز اسب ترکمن است.ناحیه‌ی گردن: گردن بلند، کشیده و نازک بوده، اتصال آن با بدن قوی است.ناحیه‌ی شانه: شانه، بلند و عضلانی است. ناحیه‌ی سینه: ژرف و قوی است.
ناحیه‌ی شکم: شکم جمع شده است و اندام‌ها بلند و کشیده به نظر می‌رسند .ناحیه‌ی کمر: بلند و کشیده، و جدوگاه برجسته است.ناحیه کپل: کمی شیب‌دار با پهنای خوب، بن دم تااندازه‌ای بالا، دم کم مو ولی بلند است.نواحی دست‌وپا: دست‌وپا کاملاً موزون، بلند و کشیده، پرتوان، استخوانی و خشک، مفاصل قوی و مناسب، ساق‌ها خوش‌ترکیب، بخلوق تااندازه‌ای کوتاه، کم مو و سم پهن‌تر و کوتاه‌تر از اسب عرب است. پوست نرم، مواج و براق، یال و دم کم، و ساق پا بدون موی بلند است. رنگ‌های اصلی عبارت‌اند از کهر، نیلی، کرنگ، سمند و کهر تیره.
ویژگی‌های اسب ترکمن ویژگی‌های اخلاقی
این نژاد خون سرد ، نجیب و فرمان‌بر است و از آن در مسابقه، پرش و سواری می‌توان استفاده کرد .
سایز قسمت‌های مختلف بدن
ارتفاع (فاصله از جدوگاه تا زمین): ۱۵۵ سانتی‌متر طول بدن (از جدوگاه تا آخرین مهره‌ی دم): ۱۴۲ سانتی‌متر
فاصله‌ی شکم تا زمین: ۸۵ سانتی‌متر
طول سر: ۵۳ سانتی‌متر
دور سینه: در اسب نر۱۶۷ سانتی‌متر، و در مادیان ۱۶۵ سانتی‌متر
عرض سر (فاصله دو چشم): ۱۷ سانتی‌متر
نژادهای اسب ترکمن
اسب ترکمن دارای دو نژاد مشخص و یک نژاد مخلوط ولی معروف به شرح زیر است:
نژاد آخال تکه
دارای تمامی ویژگی‌های نژاد ترکمن است. گردن کشیده و مستقیم و متوجه به‌سوی بالا، کمر و پشت طویل و قدبلند (حد اعلای نژاد ترکمن ) بوده، به رنگ‌های مختلف موجود است. این نوع اسب، موردپسند عموم است
نژاد آخال تکه نژاد یموت
نژاد یموت دارای گردنی کوتاه‌تر و مستقیم‌تر، و کمر و پشتی کوتاه‌تر است. در اصطلاح به اسب‌های گرد شباهت دارد. این نژاد، ضمن دارا بودن تمامی ویژگی‌های نژاد ترکمن، ازنظر طول بدن و بلندی، از آخال تکه کوتاه‌تر است .
نژاد چناران
از اختلاط دو اسب عرب و ترکمن، نژادی به نام چناران به وجود آمده است که اسبی محکم با شباهت‌هایی به اسب عرب و ترکمن است.
اغلب قسمت جلو و سرسینه‌ی آن شبیه به اسب عرب، و قسمت عقب درست مشابه اسب ترکمن است.
اسب چناران قوی، دارای سینه‌ای عمیق، دست‌وپاهایی محکم، هوش سرشار و بخصوص مقاومت مناسب است و برای مسابقات پرش، اسب‌دوانی و راهپیمایی‌های طویل مناسب است.
این نژاد به دستور نادرشاه افشار، به‌منظور لشکرکشی به هندوستان به وجود آمده است.
گذشته از سه نژاد فوق، اسب‌هایی به نام «جرگلان» و «حبیب ایشان» با تغییرات خیلی جزئی وجود دارد که فقط به مناسبت پرورش در منطقه‌ای نام‌گرفته‌اند و تغییری ازنظر شکل در آن‌ها به وجود نیامده است.
در ادامه مقاله مقایسه اسب کرد و ترکمن به معرفی اسب کرد می‌پردازیم.
اسب کرد
اسب کرد با ویژگی‌های منحصربه‌فرد خود مانند هوش عالی و بالا، قدرت زیاد در مناطق کوهستانی و استعداد ذاتی آن در بازی چوگان، در بین همه نژادهای دیگر، یکی از ارزشمندترین واصلی‌ترین ذخایر ژنتیکی خالص در ایران است.
آخرین آمارهای رسمی درباره تعداد جمعیت اسب‌های ایرانی منتشرشده در سال ۲۰۰۴ نشان می‌دهد که تعداد کل جمعیت اسب‌ها در کشور حدود ۱۵۵۰۰۰ اسب است که از این تعداد ۲۷۰۰ اسب کرد وجود دارد.
از گذشته‌های دور تا روزهای اخیر ، از این نژاد به‌ویژه در مناطق کوهستانی استفاده‌شده است.
اسب کرد اسب کرد شامل سه نژاد است: افشاری، سنجابی و جاف.
زیستگاه اصلی این اسب به‌طورکلی در استان کردستان و در مناطق تپه‌ای است. اما امروزه، توزیع جمعیت این اسب به استان‌های آذربایجان، کرمان، همدان، اصفهان، کرمانشاه و ایلام و همچنین بخش‌هایی از عراق و ترکیه محدود می‌شود.
طبق شواهد تاریخی، قدمت این نژاد به بیش از ۲۵۰۰ سال پیش بازمی‌گردد.
در تاریخ آمده است که از ۵۰۰ سال قبل از میلاد مسیح در دامنه‌های سلسله جبال زاگرس در منطقه‌ای به نام نسا اسب کرد وجود داشته است.
با توجه به وضعیت توپوگرافی کردستان که منطقه‌ای صعب‌العبور و کوهستانی با دشت‌ها و تپه‌ماهورهای سنگلاخی هست، بدیهی است قبل از ورود خودرو به منطقه اکثر کارهای روزمره مردم و کارهای سنگین کشاورزی بارکشی و سواری با اسب انجام می‌شده است.
ویژگی‌های اسب کرد
قد: ۱۴۵-۱۴۸ سانتیمترناحیه سر: پیشانی عریض، مسطح و برجستگی کمی روی بینی، انتهای بینی و منخزین ناصاف و برجسته بوده و گوش‌ها ظریف و خوش‌حالت می‌باشند و در مادیان کمی بزرگ‌تر به نظر می‌رسد، چشم‌ها درشت و گرد با حدقه‌ی برجسته، گونه‌ی مشخص و گردناحیهی گردن: اتصال سر و گردن قوی، گردن قوی و حجیم ،گردن بلندناحیهی شانه: یال پرپشتناحیهی سینه: قسمت جلویی سینه عریض و عضلانی، سینه‌ی مدور عریض و عمیقناحیهی شکم: به‌صورت استوانه‌ای مدور در امتداد سینهناحیهی کمر: جدوگاه معمولاً نامشخصناحیه کپل: کپل پرحجم و قوینواحی دست‌وپا: سم‌های سخت و محکمدم: در موقع راه رفتن فواره‌ای و قوس‌دار پایین آمده اسب کردی ازنظر رنگ متنوع است و به رنگ‌های سیاه، سفید، کرنگ و کهر دیده می‌شود.
ویژگی‌های اسب کرد نژادهای اسب کرد
نژاد اسب کردی بستانی
نژاد اسب کردی قره‌باغی
نژاد اسب کردی عراقی
نژاد اسب جاف (در این نوع بیشتر به رنگ سیاه‌وسفید اهمیت داده‌شده، و طایفه‌ی جاف طی زندگی خود، دورنگ را انتخاب و نگهداری کرده‌اند. درنتیجه، در منطقه‌ی جاف، تمام اسب‌هایی که دارای خون کردی و رنگ‌های ذکرشده باشند، از نژاد جاف هستند )
نژاد اسب افشار (بیشتر به رنگ کهر و قره کهر (کهر تیره ) است و طایفه‌ی افشار طی تاریخ زندگی عشیره‌ای خود، سعی کرده‌اند اسب‌های خود را به این رنگ انتخاب کنند).
نژاد اسب سنجابی (خاص ایل سنجابی، و بیشتر به رنگ‌های کهر (کهر روشن )، خرمایی و کرند دیده می‌شود)
در ادامه با واسط پت همراه باشید تا باهم به مقایسه اسب کرد و ترکمن ازنظر ویژگی‌های ظاهری و نیز کاربری‌هایشان بپردازیم.
شباهت‌ها
ناحیه سر: هر دو اسب ترکمن و کرد صورتی کشیده و بلند دارند، گوش‌ها ظریف و خوش‌حالت، پیشانی عریض، چشم‌ها درشت ناحیه‌ی گردن: هر دو اسب ترکمن و کرد گردنی بلند، کشیده دارند که اتصال آن با بدن قوی است .
ناحیه‌ی سینه: هر دو دارای سینه‌ای عمیق هستند.نواحی دست‌وپا: هر دودست و پا کاملاً موزون، بلند و کشیده و پرتوانی دارند و نیز ساق پای هر دو بدون موی بلند است.
شباهت‌های اسب کرد و ترکمن در ادامه‌ی مقاله مقایسه اسب کرد و ترکمن به تفاوت های بین این دو نژاد اسب می‌پردازیم:
تفاوت‌ها
قد: میانگین قد اسب کرد از اسب ترکمن کمتر است .ناحیه سر: اسب کرد در انتهای بینی و منخزین ناصاف و برجسته بوده ولی اسب ترکمن این‌چنین نیست.ناحیه‌ی گردن: اسب کرد گردنی حجیم‌تر با عضلاتی قوی‌تر دارد ولی اسب ترکمن دارای گردنی نسبتاً نازک است.ناحیه‌ی سینه: اسب کرد سینه‌ای عضلانی‌تر و مدوری شکل دارد .ناحیه‌ی شکم: شکم اسب کرد به‌صورت استوانه‌ای مدور در امتداد سینه است اما شکم اسب ترکمن شکم جمع شده است و اندام‌ها بلند و کشیده به نظر می‌رسند .ناحیه‌ی کمر: در اسب کرد معمولاً جدوگاه نامشخص است ولی در اسب ترکمن جدوگاه برجسته است.ناحیه کپل: اسب کرد کپلی پرحجم و قوی دارد ولی کپل اسب ترکمن کمی شیب‌دار با پهنای کمتر است، بن دم تااندازه‌ای بالا، دم کم مو ولی بلند است.دم: دم‌اسب کرد در حالت سواری افراشته است و دمی پر مو دارد، ولی اسب ترکمن دمی کم مو البته با موهای نسبتاً بلندتری دارد.نواحی دست‌وپا: پاهای اسب کرد نسبتاً کوتاه‌تر و قوی‌تر از پاهای اسب ترکمن است.رنگ: اسب‌ها کرد بیشتر به رنگ‌های سیاه، سفید، کرنگ و کهر دیده می‌شوند ولی رنگ‌های اصلی اسب‌های ترکمن عبارت‌اند از کهر، نیلی، کرنگ، سمند و کهر تیره.
از جنبه کاربرد
اسب‌های کرد به دلیل عضلانی‌تر بودن و همچنین ویژگی‌های خاص نژاد و زادگاه اسب‌های کرد بیشتر برای سواری و طی مسافت‌های طولانی در تپه‌ها و مناطق کوهستانی استفاده می‌شود؛ ولی اسب‌های ترکمن به لحاظ زیباتر بودن و نیز سریع بودن معمولاً برای مسابقات اسب‌دوانی و نیز مسابقات زیبایی پرورش داده می‌شوند.
کلام آخر
این بود مقایسه اسب کرد و ترکمن ، امیدوارم لذت برده باشید و به تفاوت‌ها وشباهت‌های این دو نژاد اسب پی برده باشید.
برای اطلاعات بیشتر در مورد اسب به سایت واسط پت سر بزنید. همچنین برای خرید وفروش حیوانات خانگی خود می‌توانید به سایت و یا اپلیکیشن واسط کالا مراجعه کنید و حیوان خانگی مورد نظر خود را با مناسب‌ترین قیمت خریداری کنید.
منابع:ifpnews.com
