اسب نژاد مغول از دیرباز جز جدایی‌ناپذیر فرهنگ مغولی بوده است. اگرچه آن‌ها در طبقه‌بندی به‌عنوان اسب نژاد مغولستان از زمان چنگیزخان هستند، ولی ازنظر اندازه شبیه یک پونی هستند. اسبهای مغول فرم و ساختمان بدنی محکمی دارند و قادر به زندگی در بیرون از خانه در تمام طول سال تحت شرایط آب‌وهوایی سخت هستند. با نشان دادن استعدادهای مختلف، آن‌ها در حال حاضر در میان صاحبان و دوست داران اسب یک انتخاب محبوب هستند. اسب مغولی باستانی، ورزشی و واقعاً شگفت‌انگیز است!
این نژاد یکی از اولین اسبهای اهلی بود و شواهدی از گروه‌های کوچ‌نشینی که از سال ۲۰۰۰ پیش از میلاد در استپ‌های آسیای مرکزی اسب می‌راندند، وجود دارد. اسب مغولی پایه بسیاری از نژادهای اسب دیگر در آسیا ازجمله اسب آخال تکه است. گفته می‌شود که این نژاد از زمان چنگیز خان (قرن ۱۲ و ۱۳) بدون تغییر مانده است و عشایر سنتی مغولستان هنوز بیش از ۳ میلیون حیوان دارند که تعداد آن‌ها از جمعیت انسانی کشور بیشتر است.
اسب نژاد مغول یک اسب جنگی
سربازان برای حمل‌ونقل، غذا، نوشیدنی و نیروی روحی به اسبهای خود متکی بودند و ترجیح می‌دادند بر مادیان‌های خود سوار شوند تا بتوانند از آن‌ها به‌عنوان شیر حیوانات و همچنین در میدان جنگ استفاده کنند. اسب مغول به خاطر سرسختی، استقامت، خودکفایی ، یک اسب جنگی عالی است.
اسب نژاد مغول یک اسب جنگی احتمالاً مهم‌ترین لحظه در تاریخ این نژاد زمانی بود که چنگیز خان از اسب برای فتح سرزمین‌های بزرگ اروپا و آسیا استفاده کرد و امپراتوری مغول را شکل داد. امپراتوری که از بوداپست در غرب به کره در شرق کشیده شد، و باید به این نکته توجه داشت که چنگیز خان بدون این اسبهای فوق‌العاده سخت نمی‌توانست پیروز شود .
تاریخچه
با گسترش امپراتوری بر جهان، اسب نژاد مغول نیز همین‌طور، برتری خود را از طریق سرسختی، استقامت باورنکردنی، خودکفایی و قدرت نشان داد. این نژاد پایه بسیاری از نژادهای جدید در آسیا و اروپا شد و برای بهبود نژادهای دیگر مورداستفاده قرار گرفت. نتیجه این‌که تأثیر اسب مغول در حال حاضر می‌تواند در نژادهای به‌ظاهر نامرتبط مانند اسب ایسلند، کانامارا و هوکایدو دیده شود.
به نوشته برخی از منابع اسب مغولستان شاید قدیمی‌ترین نژاد اسب واقعی باشد با نژاد خونی باستانی، به گفته این منابع نژاد اسب مغولی یک تأثیر بنیادی بر بسیاری از نژادها در سراسر آسیا و اروپا بوده است.
اسبهای جنگی چنگیزخان!
اسبهای مغول در قرن سیزدهم به‌عنوان اسبهای جنگی چنگیز خان شناخته می‌شدند. انرژی، طبیعت سخت، خودکفایی و توانایی آن‌ها برای پیدا کردن غذا به‌خودی‌خود، آن‌ها را اسبهای جنگی درخشان در مقایسه با نژادهای دیگر حاضر در میدان جنگ کرده است تنها عیب آن‌ها کند بودن در برابر نژادهای دیگر بود. سربازان همچنین برای برآورده کردن نیازهای روزانه خود به غذا و شیر، به‌شدت به آن‌ها وابسته بودند، حتی به حد نوشیدن خون اسبهای خود در دوران سخت و پراسترس . اسبهای جنگی چنان مطیع صاحب و مربی خود بودند که به‌محض شنیدن صدای سوت خود، درست مانند سگ‌ها به گوش می‌رسید.
اسبهای جنگی چنگیزخان! نژادهای گرفته شده از اسب مغول
عشایر در استپ‌های آسیای میانه از اوایل سال ۲۰۰۰ پیش از میلاد شروع به اسب‌سواری کردند. هرچند تاریخ دقیق پیدایش این نژاد مشخص نیست. مطالعات نشان داده است که اسبهای مغولی بیش‌ترین تنوع ژنتیکی را دارند. تلاش‌هایی برای ایجاد اسبهای سریع‌تر از طریق اجرای یک برنامه پرورش بین این اسبهای مغولی بومی و اسبهای متعلق به نژاد خارجی مانند اسبهای اصیل و اسبهای عربی صورت گرفت. بااین‌حال، این کار موفقیت زیادی به همراه نداشت چون این نژادها قادر به مقابله با شرایط بد آب‌وهوایی مانند همتای مغولی خود نبودند.
علاوه بر این، آمیزش مادیان‌های مغولستان با یک اسب نر خارجی منجر به کره‌اسب‌های بزرگی می‌شود که ممکن است برای مادیان‌های کوچک مشکل‌ساز باشد. از طرف دیگر، یک مادیان خارجی که با یک مغولی نر آمیزش می‌کند و منجر به تولید تعداد کمتری کره‌اسب می‌شود.
گفته می‌شود نژادهای اسب زیادی از ژاپن مانند تایشو، توکارا، کیسو، میساکی، مایاکو، هوکایدو و نوما اصل و نسب خود را از اسب نژاد مغول گرفته‌اند. این اسب‌ها همچنین با نژادهای اسکاندیناوی، اروپای مرکزی، ایسلند و جزایر بریتانیا ارتباط دارند. درواقع اسب ایسلند شباهت زیادی به این نژاد دارد.
منشأ اولیه اسب نژاد مغول
تعیین منشأ اسب مغول دشوار است. از بین تمام نژادهای اسب، اسبهای مغول بزرگ‌ترین تنوع ژنتیکی را دارند، که نشان می‌دهد این نژاد بسیار کهن است. برخی معتقدند که اسبهای مغول اولین نژاد واقعی اسب مدرن بودند و تأثیر ژنتیکی آن‌ها بر نژادهای بی‌شمار دیگر این تئوری را تائید می‌کند. این نژاد در حدود ۱۰,۰۰۰ سال پیش در آسیای میانه اهلی‌شده بود و حداقل ۴,۰۰۰ سال است که توسط مردم استپ رانده شده است.
منشأ اولیه اسب نژاد مغول اسب مغول امروزی
امروزه، اسبهای مغول هنوز هم در مرکز هویت و شیوه سنتی زندگی ملت خود هستند. گفته می‌شود: “یک مغولی بدون اسب مانند یک پرنده بدون بال است”. بسیاری از مردم مغولستان هنوز هم به‌صورت محلی زندگی می‌کنند و به گله‌های گاو، بز، گوسفند، گاومیش، شتر و اسب برای غذا و بسیاری از منابع دیگر متکی هستند. از میان تمامی دام‌ها، اسب بیش‌ترین اعتبار را دارد: یک کوچ‌نشین مغولی با تعداد زیادی اسب، ثروتمند تلقی می‌شود.
حدود ۳ میلیون اسب در مغولستان زندگی می‌کنند که معادل یک اسب برای هر نفر است. آن‌ها در گله‌های بزرگ و نیمه وحشی زندگی می‌کنند و درجاهایی که کوچ‌نشینان مغول می‌توانند آب پیدا می‌کنند اسب‌ها را برای کار به آنجا می‌آورند و بین سه بار در روز و چند بار در هفته شیر از مادیان‌ها می‌دوشند که بستگی به فصل دارد. درحالی‌که اسبهای نر برای سواری، گله‌داری، حمل‌ونقل و دیگر کارهای روزانه مورداستفاده قرار می‌گیرند، اما مادیان‌ها برای تولید شیر موردنیاز در تابستان، روزانه ۶ بار شیر از مادیان گرفته می‌شود.
گوشت اسب همچنین سالم‌ترین و نرم‌ترین گوشت برای مغول‌ها در نظر گرفته می‌شود. باوجود شرایط سختی که اسبهای مغول در آن زندگی می‌کنند، اسبهای مغول سال‌ها زندگی و کار می‌کنند.
معرفی انواع اسب مغول
به‌طورکلی، اسب مغولی یک نژاد جذاب با ظاهر منحصربه‌فرد است که به متمایز کردن آن از نژادهای دیگر کمک می‌کند. به‌عنوان‌مثال، اسب مغولی ممکن است مانند یک پونی کوچک باشد، اما این نژاد اصلاً یک نژاد پونی نیست، و اندازه کوچک آن‌یکی از ویژگی‌های آن است.
معرفی انواع اسب مغول انواع اسب مغولی:
نوع جنگلی: این نوع، بزرگ‌ترین سنگین‌ترین نوع است.نوع استپی: اگرچه استپ سریع‌تر و کوچک‌تر از نوع جنگلی است اما آن را به یک اسب عالی برای سواری تبدیل کرده است.نوع کوهستانی: اندازه کوهستانی متوسط و مشابه نژاد آلتای سیبری است.نوع گوبی: اسب بیابانی گوبی کوچک‌ترین اندازه را دارد.
واقعیاتی جالب در مورد این نژاد
اسب نژاد مغول باوجود محبوبیت خود هنوز به‌طور رسمی توسط هیچ‌یک از سازمان‌های نژاد اسب به رسمیت شناخته‌نشده است. در عوض، این اسب‌ها عمدتاً توسط مردم بومی و کوچ‌نشینی در مغولستان نگهداری می‌شوند. و اسب‌هایی که امروز در مغولستان زندگی می‌کنند، در طول سال در فضای باز بزرگ خواهند شد، بنابراین به دمای بین ۴۰ تا ۸۶ درجه فارنهایت عادت دارند. از آن‌ها برای شیر و گوشت و همچنین سواری، حمل‌ونقل، کار و مسابقه استفاده می‌شود.
اسب مغولی بیشتر اوقات در حین حرکت می‌تواند راه رفتن خود را کندتر کند اما گاهی اوقات ممکن است راه رفتن آهسته را از خود نشان دهد و این احساس را ایجاد کند که بر روی یخ به‌آرامی پیش می‌رود.
آن‌ها باوجود قامت کوچک خود، استقامت زیادی دارند و می‌توانند در حدود ۱۰ کیلومتر در امتداد مسیر بتازند.
ویژگی‌های رفتاری و خلق‌وخوی اسبهای مغولی
اسب نژاد مغول به خاطر داشتن شخصیتی مهربان مشهور است به‌خصوص بعد از این‌که به سوار خود عادت کرد. این اسب‌ها کاملاً دوستانه، قابل‌اعتماد، وفادار و آرام هستند. و چون این اسب‌ها چندمنظوره و بااستعداد هستند، می‌توانند به روش‌های مختلفی مورداستفاده قرار گیرند. بااین‌حال، چون ممکن است کار کردن با آن‌ها کمی سخت باشد تا زمانی که آن‌ها با شما راحت شوند، بهتر است که شما پیش از تمرین و یا سوارشدن بر اسب، تجربه کار کردن با آن‌ها را داشته باشید.
ویژگی‌های رفتاری و خلق‌وخوی اسبهای مغولی نکته
اسب مغولی خلق‌وخوی فرمان‌برداری دارد، چون حتی ماه‌ها آزادی را در استپ سپری می‌کند و به‌محض این‌که صاحبش آن را برای سواری می‌گیرد، رفتار بسیار آرامی از خود نشان می‌دهد.
آن‌ها معمولاً چیزی جز علف نمی‌خورند و به آب کمی نیاز دارند و فقط روزی یک‌بار می‌نوشند. در زمستان آن‌ها برف را برای آب و سپس علف را برای غذا می‌خورند. آن‌ها به‌طورمعمول می‌توانند تا ۳۰ درصد وزن بدن خود را در طول زمستان‌های سخت از دست بدهند و اگر قرار است در سال آینده زنده بمانند، باید این وضعیت را در طول تابستان به دست آورند. باوجود سبک زندگی نیمه وحشی آن‌ها، آن‌ها می‌توانند ۲۰ تا ۴۰ سال عمر کنند .
ویژگی‌های ظاهری و فیزیکی
زمانی که به یک اسب مغولی نگاه می‌کنید، ممکن است متوجه شوید که این حیوانات سر بزرگ، گردن کوتاه و بدن پهن دارند. پاهای قوی آن‌ها دارای مفاصل خوبی است اما کوتاه هستند و سم آن‌ها باید سالم و محکم باشد. روی‌هم‌رفته، این هیکل کوتاه آن‌ها را پرانرژی، قوی و ورزش‌کار می‌سازد و باوجود این‌که این اسب‌ها از اسبهای کوچک هستند، اما نژاد اسب مغولستان میزان بالایی از استقامت را دارد.
ویژگی‌های ظاهری و فیزیکی نژاد مغولی چند ویژگی فیزیکی منحصر به فرد
اسب مغولی کوچک است و گردن کوتاه و بزرگی دارد.
اسبهای مغولی دارای بدن پهن است، پشت و پاهای آن‌ها کوتاه هستند و مفاصل خوب و محکمی دارند.
اسب مغولی در مقایسه با اندازه خود، بسیار قوی و بسیار محکم است.
دارای سر سنگین، بدنی توپر و تقریباً چاق هستند اما قدشان تقریباً کوتاه است با یک گردن کوتاه درشت و چسبیده به بدنشان.
پاها مفاصل خوب و محکمی دارند اما اندازه پاها در این نژاد کوتاه است.
اسبهای مغولی کوتاه و خپل، با پاهای قوی و سر بزرگ هستند. اندازه آن‌ها درواقع ارتفاع قد آن‌ها تا بالای سرشان (۱.۲۵ – ۱.۴۵متر) است و باوجود اندازه کوچکشان، استقامت زیادی دارند و می‌توانند بدون استراحت تا ۱۰ کیلومتر بتازند این به خاطر این است که آن‌ها در حالت نیمه وحشی زندگی می‌کنند، سم محکمی دارند و به‌ندرت دچار مشکلات پا می‌شوند.
مناطق مختلف تفاوت‌های کمی در نوع نژاد ایجاد می‌کنند بنابراین اسبهای صحرایی پاهای بزرگ‌تری دارند، اسبهای کوهستانی کوتاه‌تر و قوی‌تر هستند و اسبهای استپ بلندترین و سریع‌ترین اسب‌ها هستند.
اسبهای مغولی پوشش ضخیم مقاومت در برابر زمستان‌های سرد و یال و دم ضخیم دارند.
رنگ‌بندی در اسب نژاد مغول
این نژاد از اسب‌ها تقریباً تمام رنگ‌ها را دارا هستند، ازجمله آن‌هایی که علائم بسیار قدیمی مانند نوارهای راه‌راه دارند.
رنگ‌بندی در اسب نژاد مغول شرایط نظافت اسبهای مغولی
بااینکه اسب مغولی به خاطر خودکفا بودن مشهور است و این اسب‌ها برای دفاع از خود حتی در شرایط سخت رها می‌شوند، اما اگر شما صاحب مغرور یکی از این اسب‌ها باشید، جلسات منظم و مرتب نظافت به شما کمک خواهد کرد تا سلامتی و شادی حیوان را تضمین کنید. علاوه بر این، نظافت کردن یک راه عالی برای برقراری ارتباط با اسب است و افزایش اعتماد قوی‌تری بین شما و اسب محبوبتان ایجاد می‌شود.
هر وقت که اسب شما برای یک جلسه نظافت بیش‌ازحد کثیف می‌شود، می‌توانید از یک شامپوی اسبی ملایم برای حمام کردن آن استفاده کنید. در غیر این صورت، شما می‌توانید از ترکیبی از یک شانه‌کاری، برس تمام بدن، برس دندانه‌ای، و تیغه آویزان برای حذف کامل کثیفی، از سر و روی اسب خود استفاده کنید.
شانه کردن یال و برس دم به شما این امکان را می‌دهد که یال و دم اسب خود را جدا کرده و صاف کنید.، همچنین نظافت سم هم دیگر چیز مهمی است که به هنگام نظافت اسب خود باید رعایت کرد سم چیزی است که در هنگام بررسی عفونت و یا جراحات به‌طور کامل هرگونه خاک و شن را از روی آن پاک کنید. درنهایت، زمانی که باید اطراف مناطق حساس مانند چشم‌ها و گوش‌ها را تمیز کنید، یکپارچه مرطوب و نرم می‌تواند این کار را بکند. وقتی کارتان تمام شد، کت اسب باید نرم و درخشان باشد.
سخن پایانی
درنتیجه این حیوان کوچک که گاهی می‌توان آن را یک اسبچه نام گذاشت، با سرسختی افسانه‌ای همراه است و با کوچ‌نشینان مغولستان در زندگی روزمره‌شان همراه است. این محصول برای آن‌ها وسایل حمل‌ونقل، شیر و گاهی گوشت در زمستان فراهم می‌کند. بنابراین جای تعجب نیست که ما برخی ژن‌های اسبهای مغولی را در بسیاری از نژادهای اسب پیدا کردیم که در جاده ارتش فاتح یافت می‌شوند!
تو میدان جنگ با اسبهای بزرگ این اسب یا بهتر بگم خر و سوارش هیچ شانسی ندارن.هر مزخرفاتی که تاریخ میگه رو نباید قبول کرد.