شهر اصفهان با قدمتی متجاوز از ۵۰ هزار سال، دارای پیشینه تاریخی بسیار بالایی است. همین ویژگی باعث شده است که صنایع دستی اصفهان از زمان‌های قدیم در این شهر وجود داشته و همراه با گسترش جمعیت و خلاقیت پیشرفت چشمگیری داشته باشد.
بخش اعظم اقتصاد این استان از صنایع دستی تامین می‌شود. این صنایع در طول قرن‌های طولانی نماینده هنر اصیل ایرانی در جهان بوده و هست.
ویژگی‌های فکری و روانی صنعتگران اصفهانی مانند ذوق، پشتکار، قناعت و البته هنر بی‌نظیر آن‌ها باعث شده است، که دست سازه‌های آن‌ها در سراسر دنیا خریداران فراوانی داشته باشد.
آنچه در ادامه می‌خوانید
صنایع دستی چیست؟
طبق تعریف یونسکو صنایع دستی محصولاتی هستند که هنرمند صنعتگر بدون کمک گرفتن از ابزارهای ماشینی، فقط با ابزارهای ساده، مکانیکی سنتی و برگرفته از تاریخ فرهنگ و هنر و تمدن اصیل زادگاه و وطن خودساخته باشند همچنین سهم هنر دستان هنرمند از ابزارهای استفاده‌شده کمتر نباشد. بر اساس این تعریف صنایع ایران جز برترین نوع صنایع دستی جهان هستند که ایرانیان با ذوق و هنر والای خود آن‌ها را بسیار چشم‌نواز کرده‌اند.
نقش هنرهای دستی درزمینهٔ اشتغال و بهداشت روان
همان‌طور که می‌دانید بیکاری یکی از مسائل پیچیده جهان امروز محسوب می‌شود. در کشورهای درحال‌توسعه بیکاری پنهان بیشتر به چشم می‌خورد. گسترش آموزش و تولید روزافزون صنایع دستی می‌تواند کمک به سزایی به کشورها در حل معضل بیکاری کند. در کنار این موضوع اشتغال به هنر دستی باعث می‌شود بسیاری از انسان‌ها از روزمرگی دور شده و احساس مفید بودن و مؤثر واقع‌شدن داشته باشند و همین موضوع سبب می‌شود که سرزنده و شاداب باشند. در کنار این مهم، قابلیت‌های کارهای هنری باعث شکوفا شدن ذوق و خلاقیت آن‌ها شده و منجر به خلق آثاری بی‌همتا خواهد شد همچنین اعتمادبه‌نفس افراد را افزایش خواهد داد.
برای یافتن شغل های بیشتر در منزل خواندن مطلب زیر را از دست ندهید:
شغل پردرآمد با سرمایه کم برای خانم‌ها
بارزترین صنایع دستی اصفهان
صنایع دستی اصفهان عبارتند از: چون قالیبافی، قلم‌زنی، منبت‌کاری، ابریشم‌بافی، زری‌بافی، خاتم‌کاری، ملیله‌دوزی، مینیاتور، سفالگری، میناکاری، فلزکاری، فیروزه کوبی، نقره سازی، کاشی‌کاری، پولک‌دوزی، مشبک و صحافی است. در اینجا به شرح چند نمونه از بارزترین صنایع اصفهان می‌پردازیم.
خاتم‌کاری
یکی از زیباترین صنایع دستی اصفهان خاتم‌کاری است که قدمت این هنر در اصفهان به دوران صفوی برمی‌گردد. در این هنر سطح اشیا را به‌وسیله مثلث‌های کوچک رنگی تزئین می‌کنند. جنس این مثلث‌ها از عاج، استخوان، مفتول برنجی، چوب و حتی در مواردی طلا هستند که با هنر و ذوق استادان در کنار هم چیده و نقش‌های زیبایی به وجود می‌آورند. یکی از زیباترین خاتم‌کاری‌های استان اصفهان منبر چوبی مسجد لبنان اصفهان است.
میناکاری
یکی دیگر از صنایع دستی اصفهان با قدمت تاریخی طولانی میناکاری است که، بروی فلزاتی همچون نقره، مس و طلا قابل انجام است. برای انجام این هنر زیبا پس از تولید ظروفی همچون کاسه، گلدان، کوزه و…آن‌ها را با اسیدسولفوریک رقیق لعاب‌کاری می‌کنند؛ سپس طی ۳ تا ۴ مرحله رنگ‌پاشی شده و هر بار در کوره قرار می‌گیرند، تا با دمای ۷۵۰_۸۰۰ درجه پخته شوند. سپس افراد با رنگ‌ها و قلم‌موهای ظریف، طرح‌های زیبا را ایجاد نموده و مجدداً در کوره قرارگرفته و کار به پایان می‌رسد. از مینا سازان معروف می‌توان به غلامحسین فیض الهی، حسین هنردوست، مهدی غفاریان برادران نعمت الهی، محمدعلی فرشید اشاره کرد.
منبت‌کاری
منبت‌کاری یکی از صنایع دستی اصفهان محسوب می‌شود. منبت هنر کنده‌کاری بروی چوب است. این هنر نیاز به صبر و حوصله‌ی فراوان هنرمند داشته و با وسایلی ارزان، محصولی زیبا ایجاد می‌کنند. در این هنر از نقوش اسلیمی، ختایی و… استفاده می‌شود. منبت‌کاری در ایران پیشینه‌ای بس طولانی داشته و حدود ۱۵۰۰ سال قدمت دارد. پس از ورود اسلام به ایران، هنرمندان هنر خود را برای ایجاد منبر، رحل قرآن و در و پنجره مساجد به کار می‌برند و به خلق آثاری بی‌نظیر دست یافتند.
نقره سازی
نقره سازی در اصفهان از دیرباز موردتوجه بوده و هست. در کنار ساخت انواع ظروف نقره‌کارهای دیگری ازجمله قلم‌زنی نیز بروی انواع ظروف نقره انجام می‌شوند.
فیروزه کوبی
این صنعت از کنار هم قرار دادن تکه‌های کوچک سنگ فیروزه بروی اجسامی همانند انواع ظروف، گلدان‌ها و حتی زیورآلات درست می‌شود. در این هنر تکه‌های کوچک فیروزه بروی سطوح این اشیا قرارگرفته و زیبایی آن‌ها را چندین برابر می‌کند. پس از کنار هم قرار گرفتن قطعات فیروزه، بین آن‌ها نوعی لاک تیره قرار داده تا فضای خالی میان آن‌ها پر شود. مراحل ساخت و انجام این هنر شامل (زرگری، فیروزه کوبی، پرداخت‌کار) است تا محصول نهایی آماده و راهی بازار شود.
نگارگری
نگارگری یا همان مینیاتور جلوه‌ای از نقاشی است که بسیار زیبا و دل‌نشین است. هنری که بیننده علاوه‌بر ظاهر نقاشی با تفکر به آن نگریسته تا به عمق جانش بنشیند. این هنر از اوایل حکومت شاه‌عباس در بین هنرمندان اصفهانی رونق گرفته و آثاری بی بدیع و زیبا خلق کرده و تا به امروز طرفداران خاص خود را داشته است.
کاشی‌سازی
یکی دیگر از صنایع دستی اصفهان کاشی‌سازی است. این هنر که از زمان ورود اسلام به ایران و ساخت مساجد حسینیه‌ها و مدارس رونق گرفته و تا به امروز یکی از اصیل‌ترین صنایع این استان محسوب می‌شود. ازآنجایی‌که طراحی بروی کاشی بسیار سخت بوده کاشی‌ساز در ابتدا طرح موردنظر را تهیه و پس از اجرای طرح بروی کاشی و رنگ‌آمیزی کار و سپس پخت کاشی در کوره قرار می‌گیرد و روانه بازار می‌شود. در کنار این نوع کاشی‌سازی، معرق نیز وجود دارد که طرح موردنظر از کنار هم قرار گرفتن تکه‌های شکسته کاشی ایجاد می‌شود و بسیار زیبا و چشم‌نواز است.
صحافی
از دیگر هنرهای این دیار صحافی است. صحافی یا وراقی به عملی گویند که در آن صفحات کتاب را مرتب ساخته و سپس آن را جلد می‌کنند. در زمان‌های قدیم برای جلد کتاب، بیشتر از چرم استفاده، که توسط هنرمند تزیین می‌شده است. بسیاری از نسخه‌های دستی به‌وسیله همین صحافی‌ها حفظ و نگه‌داری شده است.
سوزن‌دوزی
یکی ویژه از هنرهای اصیل و قدیمی این استان که در بین دخترها جایگاه ویژه‌ای داشته و بسیار زیبا است هنر سوزن‌دوزی بروی انواع لباس و پارچه است. این هنر علاوه بر زیبا بودن خریداران زیادی به‌سوی خود جلب می‌کند. زنان و دختران در کنار کارهای منزل به خلق آثاری زیبا با نقوش سنتی می‌پردازند و به اقتصاد خانواده کمک می‌کنند.
قالیبافی
استان اصفهان در زمان صفوی یکی از مراکز بزرگ قالیبافی بوده است. قالیبافی در بین مردمان آن زمان موردتوجه خاصی بوده و علاوه بر برطرف نمودن نیاز شخصی به اقتصاد خانواده کمک شایانی می‌کرده است. استفاده از رنگ‌های زیبا و دل‌انگیز همراه باذوق و هنر مردمان آن دیار جلوه‌ی ویژه‌ای به این هنر بخشیده بوده است. همین موضوع باعث شده این هنر تا به امروز رونق خاصی در اصفهان داشته و یکی از صنایع زیبا و ماندگار این استان محسوب شود.
گچ‌بری
هنر گچ‌بری همان‌طور که میدانیم یکی از هنرهای مرتبط با معماری است. در این هنر با توجه به خاصیت گچ، هنرمند فرصت پرداخت و ایجاد طرح و اجرای ذوق هنری خود بوده و می‌تواند به خلق آثاری زیبا دست پیدا کند. این هنر نیز مانند بسیاری از هنرهای دستی در ساخت مساجد و آرامگاه‌های امامان کاربرد زیادی داشته و هنرمندان اصفهانی آثاری کم‌نظیر خلق کرده‌اند.
ملیله‌دوزی
ملیله‌دوزی یا سوزن‌دوزی، هنری است که قدمت آن به قبل از دوران صفوی برمی‌گردد. از این هنر محصولاتی همچون سجاده، رومیزی، زیر منقلی، زیر بشقابی، جلد قرآن درست می‌کنند. ازنظر جنس بدل و اصل هستند. برای ملیله‌دوزی اصل از فلز نقره استفاده می‌شود ولی برای بدل از رشته‌های برنج استفاده می‌کنند که برای این منظور فلز را به رشته‌های بسیار نازک درآورده و سپس به‌صورت فنر درمی‌آورند. پس‌ازاین مرحله هنرمند با توجه به طرح و نوع دوخت آن را به تکه‌های کوچک تقسیم نموده و بروی طرح خود اجرا می‌کند. این هنر همچنان از هنرهای سنتی اصفهان محسوب شده و طرفداران خاص خود را دارد.
هنر مشبک
یکی دیگر از هنرهای دستی اصفهان هنر مشبک است. این هنر قدمت بسیار زیادی دارد. حتی قدمت این هنر به دوران غارنشینی می‌رسد و انسان‌های اولیه با استفاده سنگ و چوب، برای خود پنجره می‌ساختند. این هنر به‌مرورزمان به شکل‌های زیباتری نمود پیداکرده و در زمان صفویان به اوج خود رسید. زیبایی آثاری که هنرمندان خلق می‌نمودند چشم هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کرد. یکی از استادان معروف این هنر استاد ابراهیم رهنما است که اوج هنر دستان خود را در ساخت درهای حرم امام رضا (ع) و ستون‌های اجلاس هتل عباسی با کار مشبک روی فلز به رخ بیننده کشید. این هنر همچنان در اصفهان هرچند کم رونق به حیات خود ادامه می‌دهد.
پارچه قلمکار
این هنر ازآنجایی‌که در زمان قدیم با استفاده از قلم بروی پارچه نقاشی می‌شده است به قلمکاری مشهور شده است. پس‌ازآن به کمک قالب‌های چوبی نقش‌های زیبایی بروی پارچه انداخته می‌شده است. این هنر از زمان صفوی به رونق خاصی رسیده و تا به امروز همچنان باقی است و هنرمندان از همان روش قدیم استفاده می‌کنند. معمولاً پارچه‌هایی با رنگ‌های نخودی و کرم درزمینهٔ کار واقع‌شده و طرح‌های گل، مرغ و. بارنگ‌های سیاه، قهوه‌ای، سبز، آبی لاجوردی بروی آن‌ها چاپ می‌شود. از این هنر برای درست کردن انواع سفره، رومیزی و. استفاده می‌شود.
پرفروش‌ترین هنرهای دستی اصفهان
در سال جدید پرفروش‌ترین صنایع دستی اصفهان شامل پارچه‌های قلمکار و فیروزه کوبی بروی انواع ظروف بوده است که از استقبال عمومی خوبی برخوردار شده و طرفداران زیادی داشته است. هرچند که بسیاری از هنرهای دستی در بین توریست‌های خارجی طرفداران زیادی داشته اما فروش این دو محصول در سال گذشته چشم‌گیر بوده است.
سخن پایانی
به پایان مقاله‌ی صنایع دستی اصفهان رسیدی؛م امیدواریم لذت برده باشید. شما می‌توانید با نصب اپلیکیشن واسط کالا و یا با مراجعه به سایت واسط کالا اجناس نو و یا دست دوم خود و همچنین هنرهای دستی خود را به فروش برسانید. حتی می‌توانید از صنایع دستی دیگر استان ها نظیر اصفهان خرید بفرمائید.