همان‌طور که می‌دانید خوردن میوه و سبزیجات امری ضروری است؛ اما سؤال مهمی که پیش می‌آید این است که چگونه سبزیجات میوه‌ها را ضدعفونی کنیم ؟ یکی از مهم‌ترین چالش‌های بحران کرونا، چگونگی ضدعفونی سبزیجات است. از طرفی پزشکان توصیه می‌کنند میوه و سبزی فراوان مصرف کنید و از سمت دیگر ترس از کرونا به ما اجازه نمی‌دهد میوه و سبزی بخریم؛ بنابراین باید در جستجوی بهترین روش ضدعفونی میوه و سبزیجات باشیم. در این مقاله هر آنچه برای این امر لازم است را خواهید یافت. در این قسمت به نظر پزشکان و متخصصان معروف دنیا در مورد وجود ویروس کرونا در میوه‌ها و سبزیجات می‌پردازیم.
انتقال ویروس کرونا از طریق سبزیجات
خبر خوب اینکه طبق گفته‌ی سازمان غذا و دارو آمریکا هیچ شواهدی مبنی بر وجود ویروس کرونا در مواد غذایی و یا بسته‌بندی وجود ندارد. همچنین افزود هیچ گزارشی از انتقال ویروس از طریق مواد غذایی مانند میوه و سبزیجات گزارش نشده است. ویروس کووید ۱۹ در درجه‌ی اول از طریق هوا و از طریق تماس با فرد آلوده (عطسه و سرفه) و همچنین تماس به بدن بیمار منتقل می‌شود. در مورد کرونا بخوانید:
چرا کرونا باعث مرگ می‌شود؟
پزشکان دنیا در مورد کرونا و سبزیجات چه می‌گویند؟
در تاریخ ۷ مارس ۲۰۲۰ سازمان ایمنی مواد غذایی اروپا اعلام کرد ویروس کرونا در مواد غذایی وجود ندارد؛ و افزود این ویروس مانند ویروس سارس برای رشد به بدن یک جاندار، انسان یا حیوان نیاز دارد؛ اما این ویروس همانند سرماخوردگی و آنفولانزا، می‌تواند برای مدت نامعلوم بر روی سطوح زنده بماند؛ بنابراین اگر یک خریدار و یا کارگر آلوده در کنار میوه‌ها عطسه یا سرفه کند و یا این مواد غذایی را لمس کند منجر به آلوده شدن میوه و سبزیجاتمی‌شود. با این‌وجود بازهم جای نگرانی نیست زیرا پروفسور جف فاربر متخصص بیماری‌های عفونی دانشگاه تورنتو می‌گوید ما میدانیم که کرونا ویروس تا ۷۲ ساعت بر روی سطوح ازجمله پلاستیک و فلزات زنده می‌ماند؛ اما در میوه و سبزیجات بدین گونه نیست.
ضرورت ضدعفونی میوه و سبزیجات
درست است که وجود ویروس کرونا در مواد غذایی اثبات نشده است اما تقریباً هرساله در آمریکا ۴۸ میلیون نفر (یک نفر از ۶ نفر) توسط غذای آلوده بیمار می‌شوند. در کشورهای درحال‌توسعه نظیر ایران اگرچه آماری در خصوص میزان وقوع عفونت‌ها و مسمومیت‌های غذایی وجود ندارد اما بدون تردید به علت پایین بودن سطح آموزش بهداشت عمومی، شیوع عفونت‌های غذایی به‌مراتب بیشتر از کشورهای پیشرفته است.
ضدعفونی کردن میوه و سبزیجات بیماری‌های شایع ناشی از مصرف میوه و سبزیجات آلوده
باکتری‌ها از چند طریق وارد میوه و سبزیجات می‌شوند. آن‌ها ممکن است در آب مورداستفاده برای آبیاری، کودهای ارگانیک و یا از طریق پرندگان و حیواناتی که به مزارع می‌روند وجود داشته باشد. بیمارهای اشریشیاکلی (اسهال شدید) و سالمونلا از شایع‌ترین بیماری‌های ناشی از آلودگی میوه‌ها و سبزیجات هستند. بر اساس تحقیقی که در دانشگاه شهید بهشتی انجام‌شده است؛ سالادها ازنظر رشد باکتری‌ها بیشترین درصد آلودگی را دارند؛ بنابراین ضروری است در خرید و نحوه‌ی شستشو و ضدعفونی سبزیجات بیشتر از قبل دقت کنیم.
ضدعفونی میوه و سبزیجات با مایع ظرفشویی
ضدعفونی با مایع ظرفشویی روشی است که این روزها در فضای مجازی توصیه می‌شود؛ اما این روش مناسبی نیست. سال‌هاست که دانشمندان استفاده از مایع ظرفشویی برای ضدعفونی سبزیجات و میوه را رد کرده‌اند. درواقع ذرات ریز مایع ظرفشویی به‌سرعت جذب میوه و سبزیجات می‌شود؛ و باعث انواع بیماری‌های گوارشی می‌شود. در این قسمت نظریه‌ی اساتید و متخصصان دانشگاه‌های معروف دنیا را بررسی می‌کنیم.
نظریه‌ی متخصصان در مورد ضدعفونی با مایع ظرفشویی
چندی پیش دکتر جفری وان وینگن (استاد دانشگاه شیکاگو) کلیپی را در صفحه‌ی خود قرار داد. وی در این کلیپ روش ضدعفونی میوه و سبزیجات را با استفاده از مایع ظرفشویی را توضیح می‌دهد؛ و به مردم توصیه می‌کند که برای مقابله با ویروس میوه و سبزیجات را با مایع ظرفشویی ضدعفونی کنند.
اما چند روز بعد، آقای بنیامین چاپمن استاد و متخصص ایمنی مواد غذایی آمریکا این نظریه را رد کرد. وی تأکید کرد، ۶۰ سال است که میدانیم مایع ظرفشویی باعث مسمومیت می‌شود. خورده شدن مایع ظرفشویی موجب حالت تهوع و بیماری‌های مربوط به معده می‌شود. وی افزود معده‌ی ما برای این‌گونه ترکیبات ساخته نشده است. صابون و مایع ظرفشویی باعث ایجاد اسهال و استفراغ در انسان شده است؛ بنابراین ضدعفونی با مایع ظرفشویی حتی در این روزهای بحران کرونا به‌هیچ‌وجه توصیه نمی‌شود.
ضدعفونی با مایع ظرفشویی چگونه میوه و سبزیجات را با جوش شیرین ضدعفونی کنیم
ضدعفونی میوه و سبزیجات با جوش‌شیرین (بی‌کربنات سدیم) یکی از روش‌های طبیعی ضدعفونی می‌باشد. محلول آب و جوش‌شیرین می‌تواند یک ماده‌ی ضدعفونی طبیعی باشد. تحقیقی در مورد شستشو با جوش‌شیرین در دانشگاه ماساچوست انجام‌شده است؛ که در ژورنال معروف Agricultural and Food Chemistry در سال ۲۰۱۷ به چاپ رسید. طبق نتایج این مقاله، جوش‌شیرین می‌تواند بقایای سموم کشاورزی روی میوه‌ی سیب را از بین ببرد. همچنین در این مقاله گفته‌شده است که جوش‌شیرین بسیار مؤثرتر از محلول وایتکس و آب است.
طریقه‌ی استفاده از جوش‌شیرین به این صورت است که یک قاشق غذاخوری جوش‌شیرین را در یک لیتر آب بریزید و کاملاً حل کنید؛ سپس میوه و سبزی را داخل محلول بگذارید و پس از ۳ تا ۵ دقیقه از محلول خارج و با آب معمولی دوباره آن‌ها را آبکشی کنید. دقت کنید که اگر سبزی مدت‌زمان طولانی در این محلول بماند پژمرده و دچار تغییر رنگ خواهد شد. اگر به ضدعفونی با مواد طبیعی علاقه دارید به شما توصیه می‌کنیم مقاله‌ی چگونه می‌توان ضدعفونی طبیعی درست کرد؟ زیر را مطالعه کنید.
ضدعفونی میوه و سبزیجات با نمک
نمک محبوب‌ترین و معروف‌ترین گندزداها در طول تاریخ است. نمک می‌تواند بسیاری از باکتری‌ها را از بین ببرد. برای ضدعفونی با نمک کافی است یک بطری آب را با یک پیمانه نمک مخلوط کنید سپس هم بزنید تا کاملاً نمک در داخل آب حل شود. حال سبزی‌ها را به مدت ده دقیقه در داخل محلول قرار دهید. دقت داشته باشید که سبزی‌ها حداکثر ۱۵ دقیقه می‌توانند داخل این محلول بمانند در غیر این صورت سبب پژمردگی سبزی خواهد شد.
چگونه میوه و سبزیجات را با سرکه ضدعفونی کنیم
از دیرباز از سرکه به‌عنوان یک ماده‌ی ضدعفونی استفاده‌شده است. ضدعفونی میوه و سبزیجات با سرکه یکی از روش‌های طبیعی ضدعفونی است. سرکه نیز مانند جوش‌شیرین در از بین بردن سموم روی میوه نیز مؤثر است.
برای ضدعفونی با سرکه یک پیمانه آب را با نصف پیمانه سرکه مخلوط کرده و میوه و سبزیجات را به مدت ۵ تا ۱۵ دقیقه در این محلول قرار دهید. در اینجا هم مانند دو روش قبل مدت‌زمان بسیار مهم است. مدت‌زمان زیاد استفاده از سرکه می‌تواند طعم میوه را نیز تغییر دهد. ضدعفونی با سرکه و نمک نیز پیشنهاد خوبی است. البته برای آشنایی هرچه بیشتر با سرکه این ماده‌ی شگفت‌انگیز حتماً این مقاله را بخوانید. ((ضدعفونی با سرکه )) مقاله‌ای جامع و کامل در مورد ضدعفونی با سرکه است.
ضدعفونی‌کننده‌های صنعتی
در جهان چهار نوع دستگاه ضدعفونی صنعتی وجود دارد. دستگاه ضدعفونی اُزُن، دستگاه کلر ساز، دستگاه ضدعفونی پلاسمایی، دستگاه ضدعفونی فراصوت ازجمله دستگاه‌های ضدعفونی صنعتی هستند. از بین این‌ها دستگاه ضدعفونی اُزُن و کلر ساز خانگی در بازار موجود است که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم.
ضدعفونی سبزیجات با اُزُن
ضدعفونی سبزیجات با دستگاه‌های اُزُن ساز نیز توصیه نمی‌شود. به‌طورکلی غلظت ازن و همچنین مدت‌زمان استفاده از این دستگاه خانگی با پارامترهای آزمایشگاهی مطابقت ندارد؛ و مهم‌تر از همه مواد مولکولی تولیدشده از تجزیه‌ی میکروب‌ها توسط گاز اُزُن بسیار خطرناک‌تر از این میکروب‌ها است.
همچنین بر اساس تحقیق یکی از دانشگاه‌های معتبر چین (university sun yat-sen) شستشوی سبزیجات حاوی ویتامین C مانند فلفل دلمه‌ای با اُزُن نزدیک به ۳۰ درصد باعث از بین رفتن ویتامین C موجود در میوه می‌شود. پاک‌کننده‌های اُزُنی از رایج‌ترین دستگاه‌های ضدعفونی در بازار می‌باشد. همچنین ضدعفونی با اُزُن می‌تواند سبب بوی بد در مواد غذایی شود. حال به بررسی نحوه‌ی شستشوی انواع میوه و سبزیجات می‌پردازیم.
ضدعفونی میوه و سبزیجات با ازن نحوه‌ی شستشو و ضدعفونی میوه‌ها
خداوند بزرگ میوه‌های بسیار متفاوت و متنوعی را آفریده است. میوه‌ها ازنظر پوشش خارجی تفاوت‌های زیادی با یکدیگر دارند؛ بنابراین نحوه‌ی شستشوی آن‌ها نیز بسیار متفاوت خواهد بود. در این قسمت نحوه‌ی شستشو و ضدعفونی میوه‌های متفاوت آورده شده است.
شستشوی قارچ
بسیاری از آشپزها ترجیح می‌دهند که قارچ را بدون شستشو استفاده کنند؛ زیرا معتقدند که قارچ، آب را جذب می‌کند و طعم واقعی خود را از دست می‌دهد؛ اما به توصیه‌ی سازمان بهداشت، قارچ را باید شست. شما می‌توانید بدین‌صورت قارچ را بشویید تا هم تمیز و ضدعفونی شود و هم‌بافت خود را از دست ندهد. ابتدا با استفاده از اسپری کردن آب و دستمال سطح آن را کاملاً تمیز کنید و در آخر به مدت چند ثانیه آبکشی کنید؛ و سپس آن‌ها را بین پارچه‌ی نخی تمیز قرار دهید.
شستشوی انواع کاهو و کلم
سبزیهایی مانند کلم برکلی، برگ‌های کاهو یا اسفناج به توجه بیشتری دارند. به دلیل شکل خاص برگ‌هایشان خاک و میکروب‌های بیشتری را در خود پنهان می‌کنند. سبزیهایی مانند کلم و کاهو را به مدت ۵ دقیقه در آب سرد حاوی نمک و سرکه خیس کنید و سپس آبکشی را انجام دهید. همچنین دور انداختن بیرونی‌ترین لایه‌ی کاهو و کلم از آلودگی احتمالی جلوگیری می‌کند. شستن کلم برکلی به دلیل وجود حشرات ریز و همرنگ با خودش کمی متفاوت است. کلم برکلی را باید بلانچ کنیم؛ یعنی بعد از شستشو به مدت کوتاهی داخل آب جوش قرار می‌دهیم و سپس آبکشی می‌کنیم.
ضدعفونی کردن و شستن میوه و سبزیجات ضدعفونی سبزیجات ریشه‌ای
برخی از میوه‌ها و سبزیجات درواقع ریشه‌ی گیاه هستند؛ مانند هویج، سیب‌زمینی، زنجبیل و… این سبزیجات معمولاً پر از خاک و بسیار کثیف هستند. برای شستشو و ضدعفونی این‌گونه مواد از برس مای شستشو مخصوص سبزیجات استفاده کنید. تا کاملاً خاک مای آلوده از سطح میوه جدا شوند. سپس به روش‌های گفته‌شده ضدعفونی را انجام دهید.
بعد از تحقیقات فراوان به این نتیجه رسیدند که خاکی که به سیب‌زمینی و سبزیجات ریشه‌ای چسبیده است منبع احتمالی شیوع E.coli است؛ که یکی از بیماری‌های شایع روده است؛ که سبب اسهال شدید می‌شود. بیشتر باکتری‌ها در خاک متصل به محصول قرار دارند. ازاین‌رو شستشو و جدا کردن کامل خاک‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. به‌هرحال بیماری ناشی از سبزیجات ریشه‌ای بسیار کمتر است زیرا اکثر این سبزیجات قبل از خوردن پخته می‌شوند.
ضدعفونی مرکبات
استفاده از آب گرم برای میوه‌ها به‌ویژه مرکبات، سیب، موز و کیوی مناسب است؛ البته دقت در انجام صحیح این فرایند بسیار مهم است. ابتدا محلولی از آب گرم ۵۰ تا ۶۰ درجه به همراه جوش‌شیرین آماده کنید و میوه‌ها را به مدت یک دقیقه تا ۵ دقیقه در آب غوطه‌ور سازید سپس آن‌ها را خارج کنید و مجدداً بشویید. دقت کنید زمان ماندن میوه‌ها در آب بیش از مدت قیدشده نباشد، زیرا سبب کاهش ماندگاری میوه‌ها می‌شود.
حفظ ماندگاری بعد شستشو
برای حفظ رطوبت میوه‌ها و سبزیجات می‌توانید پس از شستشو آن‌ها میان دستمال‌سفره مای کاغذی بگذارید و سپس داخل یخچال قرار دهید. بدین‌صورت ماندگاری‌شان افزایش می‌یابد. همچنین می‌توانید از کیسه مای نخی برای ماندگاری بهتر سبزیجات بعد از شستشو استفاده کنید.
سایر نکات مهم در رابطه با ضدعفونی میوه و سبزیجات
قبل از شروع کار از تمیز بودن وسایل و ابزاری آشپزی مانند چاقو تخته و موارد از این قبیل اطمینان حاصل فرمایید.
برای از بین بردن باکتری‌ها و ویروس‌ها مواد غذایی را به مدت طولانی بپزید.
هنگام پخت‌وپز مواد غذایی حیوانی مانند مرغ و گوشت و غذاهای دریایی و هم تخم‌مرغ را از سایر مواد جدا کنید تا آلودگی‌ها منتقل نشوند.
همچنین فریز کردن مواد غذایی به مدت ۲ ساعت از رشد احتمالی پاتوژن‌ها جلوگیری خواهد کرد.
هنگام خرید دقت کنید تا حد امکان محصولاتی را خریداری کنید که کاملاً سالم و بدون خال‌زدگی و خرابی باشند.
قبل از خرد کردن مواد غذایی بخصوص میوه و سبزیجات را حتماً بشویید حتی اگر قرار است قبل از خرد کردن میوه را پوست‌کنید مانند سیب‌زمینی. حتماً با آب برس مخصوص شستشوی سبزیجات و آب سرد بشویید.
قبل از پخت‌وپز دستان خود را با آب و صابون به مدت ۲۰ ثانیه بشویید.
برای خرید از کیسه‌های پارچه‌ای مخصوص خودتان استفاده کنید. شما می‌توانید با استفاده از لباس‌های کهنه کیسه‌ای پارچه‌ای برای خرید خود بدوزید تنها کافی است مقداری هنر خرج کنید.
پرسش و پاسخ
خشکبار را چگونه ضد عفونی کنیم؟
پاسخ: خشکبارهایی مانند برگه و کشمش را می‌توانید پیش از مصرف ابتدا بشویید سپس در ظرفی مناسب با حرارت ماکروفر، فر و یا آفتاب خشک کنید. اما روش‌هایی برای ضد عفونی کردن این اقلام وجود دارد.
چگونه سبزیجات را بشوییم؟
سبزی و میوه خام را در محلول حاوی آب و مایع ظرفشویی به مدت ۳ تا ۵ دقیقه خیس کنید. در ازای هر لیتر آب باید فقط یک تا سه قطره مایع ظرفشویی به آب افزود. سپس میوه و سبزی را دوباره آب بکشید.
ضدعفونی کردن و شستن میوه و سبزیجات کلام آخر
شستشو می‌تواند تا صد برابر میکروب‌ها را کم کند اما از بین بردن صد در صد میکروب‌ها از سطح سبزیجاتی مانند کاهو غیرممکن است؛ زیرا میکروب‌ها می‌توانند در منافذ بسیار ریز گیاه واردشده که حتی با آب کلر هم از بین نمی‌رود. افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند و بدن ایشان مستعد بیماری‌ها است توصیه می‌کند تا حد امکان از سبزیجات پخته استفاده کنید؛ بنابراین سالاد خام برای افرادی که به‌ویژه در برابر بیماری‌های عفونی آسیب‌پذیر هستند توصیه نمی‌شود.
درست است که ویروس در غذا رشد نمی‌کند اما درهرحال مواد غذایی پخته بهتر از خام آن است. طبق اعلام اداره‌ی ایمنی مواد غذایی ایرلند پخت‌وپز به مدت ۳۰ دقیقه با درجه ۱۴۰ فارنهایت می‌تواند ویروس سارس را از بین ببرد. پس برای از بین بردن صد در صد انواع ویروس‌ها باکتری‌ها پختن سبزیجات بهترین راه‌کار ممکن است.
منابع:
globalnews.com
realsimple.com
