همه چیز درباره خرگوش (انواع نژاد، خصوصیات و شرایط نگهداری خرگوش)

در این مقاله قصد داریم در مورد حیوان زیبا و بامزه‌ی خرگوش صحبت کنیم، پس تا پایان با ما همراه باشید. خرگوش‌هایی که در درازمدت رام شده‌اند در حال حاضر تفاوت‌های زیادی نسبت به گونه‌های وحشی اصلی پیداکرده‌اند، اما همه انتظار دارند که خرگوش گوش آویخته این سه عامل را که باعث می‌شود فوراً از اجداد وحشی‌شان متمایز شوند، حفظ نماید. این سه عامل به شرح ذیل هستند:

• گوش‌های دراز و صاف.
• پاهای عقبی بلند (پسین).
• دم‌کوتاه و قابل‌تشخیص.

خرگوش‌های هلندی و انگلیسی در اندازه‌های متوسط با علائم مشخص، نمونه‌ای از نژادهایی هستند که بیشتر مواقع به‌عنوان حیوان دست‌آموز انتخاب می‌شوند.

نژادهای خرگوش

۳۵ نژاد مختلف خرگوش وجود دارد که ترجیحاً تحت سه گروه خلاصه می‌شوند تا اهداف ما را بهتر بیان کنند:

نسل‌های اصیل

نسل‌های اصیل پوششی کوتاه و یا خز مانند متراکم دارند که با موهایی بلندتر و ضخیم‌تر و موهای محافظ پوشیده شده است.

نمونه‌ها شامل خرگوش‌های آرژانتینی کالیفرنیایی، چین چیلایی و نیوزیلندی و Beverens هستند.

نسل‌های Rex and Satin رکس و ساتین (پادشاه و اطلسی)

این نسل‌ها از طریق پوست مخملی عالی و با پوشش اطلسی مانند، از انواعی که فاقد موهای محافظ هستند تشخیص داده می‌شوند.

رکس اولین نژاد بود که از (Castorrex) کاستورکس نژاد تحول‌یافته فرانسوی که اولین بار در سال ۱۹۲۷ در بریتانیا دیده‌شده است به وجود آمد. ساتین با خز سیاه و لول – لول ( Roll – back ) از آمریکا در سال ۱۹۴۷ وارد شد.

نسل‌های فانتزی (نژادهای فانتزی)

نژادهای فانتزی سرآمد و ممتاز هستند. الزاماً به خاطر گوشت و خز پرورش داده نمی‌شوند. همه آن‌ها به چند طریق قابل‌شناسایی و تشخیص هستند.

آنگوره‌ها (Angoras) از روی پشم و لوپ به خاطر آویخته بودن گوش‌های دراز و بزرگشان.

کوتوله‌های لهستانی و هلندی از طریق اندازه و جثه کوچک و ریزشان، خرگوش‌های عظیم‌الجثه فنلاندی (Flemish) از روی هیکل بزرگ و تنومندشان، نژاد انگلیسی هیمالیائی و هلندی از روی نشانه‌هایی که در روی بدن دارند.

رنگ خرگوش‌های اهلی سیاه، سفید، آبی، بنفش کمرنگ، زرد کمرنگ، شکلاتی، خرمایی و درجات مختلفی از رنگ خاکستری (سایه‌های متفاوت خاکستری) و Argente champagne موهای ضخیم سفیدی در میان موهای زیرین آبی و سیاه دارد که اثر آن به‌صورت نقره‌ای جلوه می‌کند.

خصوصیات آناتومیک خرگوش

تاریخ فسیل کشف‌شده خرگوش ۳۰ تا۴۰ میلیون سال پیش هست. ولی زمان واقعی اهلی شدن این حیوان به دوران راهبان کاتولیک فرانسوی اولیه بازمی‌گردد.

آن‌ها نژادهایی از خرگوش را که امروزه با عنوان نقره شامپانی (argentchampagnede) می‌شناسیم، با اصلاح نژاد ایجاد نمودند.

چشم‌ها

چشم‌ها در خرگوش بسیار درشت بوده و در کنار سر قرارگرفته‌اند که این امر موجب می‌گردد تا زاویه دید وی بسیار وسیع باشد (هر چشم حدود ۱۹۰ درجه از زاویه دید را پوشش می‌دهد.) بنابراین خرگوش به‌راحتی می‌تواند پشت سرخود را نیز ببیند.

توانایی تشخیص رنگ‌ها در خرگوش بسیار محدود است، اما می‌تواند حرکات را به‌راحتی از فواصل دور تشخیص دهد.

قدرت دید خرگوش در نور کم بسیار بیشتر از انسان است. به دلیل اینکه مردمک چشم این حیوان قابلیت اتساع بیشتری (حدود ۸ برابر) نسبت به چشم انسان دارد.

خرگوش برای شناسایی صاحبش از شکل، بو و صدای او برای به دست آوردن تصویری از وی استفاده می‌نماید. در ضمن چشم‌های نوزاد خرگوش، ۷ تا ۱۰ روز پس از تولد گشوده می‌شوند.

گوش‌ها

گوش‌های خرگوش خیلی بزرگ است و این حالت به حیوان کمک می‌کند تا بتواند اصوات را از جهات مختلف بشنود. در ضمن خرگوش قادر است درآن‌واحد، اصوات را از دو جهت مختلف بشنود.

از مزایای دیگر این گوش‌های برگ و پر عروق این است که در تنظیم درجه حرارت بدن خرگوش نقش دارند. بدین ترتیب که در دمای بالا عروق گوش متسع شده و حرارت از این طریق دفع می‌شود.

دامنه شنوایی گوش خرگوش نسبت به انسان کمتر هست. به دلیل ظرافت و عروق فراوان گوش در این حیوان توصیه می‌شود که هیچ‌وقت برای بلند کردن وی از گوش‌هایش استفاده نگردد.

بینی خرگوش

خرگوش‌ها حدود ۱۰۰ میلیون گیرنده برای درک بوهای مختلف را دارند. لذا حس بویایی آن‌ها نسبت به انسان (که فقط ۵ تا ۶ میلیون گیرنده دارد) بسیار قوی‌تر است.

خرگوش می‌تواند از طریق بو کشیدن صاحب خود را شناسایی کند و یا وقتی حیوانی غریبه وارد قلمرویش می‌گردد، آن را تشخیص دهد.

این حیوان به‌منظور افزایش میزان در معرض بودن گیرنده‌های بینی خود، حدود ۲۰ تا ۱۲۰ بار در دقیقه بینی خود را تکان می‌دهد.

دندان‌ها

تمامی دندان‌های خرگوش در طول عمر حیوان رشد دارند.

میزان رشد دندان‌های قدامی حدود ۱۲/۵ سانتیمتر و دندان‌های آسیا حدود ۷/۵ تا ۱۰ سانتیمتر در سال هست.

خرگوش احتیاج به جویدن چیزهای سخت مانند قطعات چوب و شاخه‌های درخت سیب دارد تا بتواند از رشد بیش‌ازحد دندان‌های خود جلوگیری کند.

زبان خرگوش

زبان این حیوان حدود ۸۰۰ جوانه چشایی دارد، بنابراین از خوردن غذاهای خوشمزه و متفاوت لذت می‌برد.

قفسه سینه

قفسه سینه و قلب این پستاندار، نسبتاً کوچک بوده و دریچه دهلیزی – بطنی سمت راست نیز ۲لتی هست.

محوطه شکمی

شکم در خرگوش نسبت به بدن خیلی حجیم بوده و طول روده‌هایش ۱۰ برابر طول بدن است.

خرگوش دارای معده‌ای غده‌ای، با ترشح اسید و آنزیم، هست.

سکوم در خرگوش بزرگ بوده و غده‌های لنفاوی اطراف آن برجسته و مشخص هستند.

خرگوش‌ها برای هضم غذا نیاز به مقداری علوفه باکیفیت در جیره غذایی خود دارند. آن‌ها شبیه نشخوارکننده (pseudorominant) هستند، یعنی فیبرهایی که با هضم آنزیمی در معده و روده تجزیه نمی‌شوند، توسط میکروفلور سکوم (که ازنظر عملکرد مشابه شکمبه در نشخوارکنندگان است) هضم می‌شوند.

این حیوان دو نوع مدفوع، مدفوع‌ نرم که با موکوس پوشیده شده است و مدفوع به‌صورت پلتهای سفت، از خود دفع می‌کند.

خرگوش‌ها مدفوع نرم خود را که حاوی مواد غذایی غنی‌شده است و معمولاً در شب آن را تولید می‌کنند، جهت تأمین بخشی از نیازهای غذایی خود مستقیماً از مقعد خود می‌خورند که به این فعالیت، کوپروفاژی (مدفوع خواری) گفته می‌شود.

در ضمن مدفوع سفت خرگوش‌ها از بهترین کودهای باغچه، بشمار می‌رود.

پاها

در مورد قدرت پاهای خرگوش جالب است بدانید که نیروی حاصل از لگدزدن این حیوان می‌تواند باعث شکستن استخوان پشت آن گردد.

یک خرگوش وحشی به هنگام فرار از دست شکارچی می‌تواند تا حدود ۶/ ۳ متر بپرد.

خرگوش‌ها به‌منظور خسته نمودن شکارچی می‌توانند به‌صورت زیگزاگ بدوند.

محوطه بطنی

طول روده‌ها حدود ۱۰ برابر طول بدن است و بخش مهمی از آن را ازنظر (گنجایش و عملکرد) روده کور تشکیل می‌دهد که باقیمانده هضم نشده مواد غذایی پس از عبور از روده باریک وارد آن شده و توسط میکروفلور موجود در آن مورد تجزیه قرار می‌گیرند و ترکیبی غنی از پروتئین و ویتامین را ایجاد می‌کنند خرگوش به‌طور طبیعی و غریزی رفتاری تحت عنوان مدفوع خواری دارد.

این عمل معمولاً صبح زود انجام می‌شود و حیوان مدفوع را مستقیماً از مخرج خود می‌گیرد.

بدین ترتیب بخشی از نیاز بدن به پروتئین و ترکیبات ویتامینی را تأمین می‌نماید.

ادرار خرگوش به‌واسطه مصرف جیره غذایی گیاهی دارای PHقلیائی حدود ۸ /۲ است و رنگ آن از زرد روشن تا نارنجی پررنگ یا قهوه‌ای متمایل به قرمز متغیر است که میزان رنگ بر اساس دهید راتاسیون و قلیائی بودن ادرار تغییر می‌کند. همچنین به خاطر وجود نمک‌های کربنات کلسیم و فسفات آمونیم و منیزیم ادرار کدر است.

نکته

رسوب این ترکیبات بر سطح میله‌های قفس، تمیز کردن لانه را با اشکال روبرو می‌سازد.

درجه حرارت طبیعی بدن بین ۳۷ تا ۳۹/۴درجه سانتی‌گراد و به‌طور متوسط ۳۸/۳ درجه سانتی‌گراد هست.

با توجه به وجود نژادهای مختلف وزن حیوان بالغ می‌تواند از حداقل kg ۹۰ در نژادهای کوچک (آلمانی، لهستانی) تا ۸ / ۱ در نژادهای متوسط (نیوزیلند) و ۷/۳ kg در نژادهای بزرگ (خرگوش فلاندر) متغیر باشد.

متوسط طول عمر این حیوان حدود ۵ تا ۶ سال و حداکثر طول عمر قابل‌انتظار ۱۵ سال است.

خرگوش و بهداشت عمومی

هرچند موارد گزارش‌شده از انتقال بیماری‌های خطرناک بین انسان و حیوان در خرگوش‌های اهلی و خانگی نادر است.

با این‌ وجود مهم‌ترین این بیماری‌ها عبارت‌اند: از سالمونلوز، تولارمی، هاری، عفونت‌های قارچی پوست و مو، سل و توکسوپلاسموز.

جهت جلوگیری از بروز بیماری در حیوان و کاهش احتمال انتقال آن به صاحب حیوان توصیه‌های زیر باید موردتوجه قرار گیرد.

• پس از خرید حیوان، جهت معاینه و بررسی وضعیت سلامت آن و دریافت راهنمایی‌های لازم به درمانگاه‌های دامپزشکی مراجعه شود.
• حتی‌الامکان با ساخت جایگاه و لانه مناسب، حیوان در خارج از محیط منزل به‌عنوان‌مثال در حیاط نگهداری گردد.
• درصورتی‌که حیوان در داخل منزل نگهداری می‌شود باید دارای جایگاهی خاص و نسبتاً محدود باشد و از رفت‌وآمد آزادانه حیوان در محیط منزل باید جلوگیری شود.
• محل نگهداری و لانه حیوان روزانه نظافت گردد. از تماس حیوان با حیوانات خانگی افراد دیگر و همچنین حیوانات غیر خانگی نظیر گربه‌های ولگرد جلوگیری شود.
• نظافت شخصی علی‌الخصوص شستن دست‌ها پس از تماس با حیوان از اهمیت زیادی برخوردار است.

نکته

در صورت مشاهده هرگونه تغییر در ظاهر و یا رفتار حیوان، جهت بررسی علت آن به درمانگاه دامپزشکی مراجعه شود و بر اساس نظر دامپزشک معالج انجام معاینات دوره‌ای موردتوجه قرار گیرد.

واکسن هاری جز در مواردی که حیوان در معرض هاری قرار دارد و یا در مناطقی که هاری شایع هست توصیه نمی‌شود و برای پیشگیری از بروز سایر بیماری‌های متداول در خرگوش نیز تاکنون واکسنی تهیه نشده است.

تولیدمثل خرگوش

تعیین جنسیت در خرگوش‌های نابالغ بسیار مشکل بوده و به تجربه نیاز دارد. بنابراین در این مورد از دامپزشک کمک بگیرید.

خرگوش‌ها در حدود سن ۲۴ – ۱۶ هفتگی به بلوغ می‌رسند.

نژادهای کوچک‌تر زودتر از نژادهای بزرگ‌تر و ماده‌ها زودتر از نرها بالغ می‌شوند.

خرگوش ماده سیکل اوستروس منظمی ندارد ولی مرحله پذیرش جنسی طولانی و حدود ۷-۱۰ روز است.

درصورتی‌که جفت‌گیری انجام نگیرد ظرف ۱-۲ روز حالت پذیرش از بین رفته و پس‌ازآن حیوان مجدداً وارد مرحله پذیرش جنسی می‌گردد.

خرگوش ماده‌ای که وارد این مرحله شده است به سایر خرگوش‌های ماده داخل قفس اجازه می‌دهد که بر پشت وی بجهند که این نشانه در جهت تشخیص حیوان آماده جفت‌گیری حائز اهمیت است.

همان‌گونه که در مبحث لانه ذکر شد نرها و ماده‌ها باید جدا از یکدیگر نگهداری شوند و فقط هنگام پذیرش جنسی خرگوش ماده برای مدت حدود ۱۰ دقیقه در قفس خرگوش نر قرار داده شود.

درصورتی‌که جفت‌گیری منجر به لقاح نگردد. ممکن است آبستنی کاذب (Pseudopregnancy) رخ دهد.

دوره آبستنی و بچه‌دار شدن

طول مدت آبستنی حدود ۳۳ – ۳۰ روز است. رشد پستان‌ها سریع بوده و طی هفته آخر آبستنی صورت می‌گیرد.

طی روزهای آخر حیوان ماده شروع به ساخت لانه می‌نماید و برای این منظور اقدام به کندن موهای ناحیه شکم می‌کند.

تعداد بچه‌ها بین ۴-۱۲ و به‌طور متوسط ۷ عدد است. بچه‌ها معمولاً صبح زود و طی حدود یک ساعت و یا کمتر متولد می‌شوند.

طول مدت شیردهی حدود ۴-۶ هفته است، مادر در طول روز فقط یک‌بار و معمولاً صبح‌ها به بچه‌ها شیر می‌دهد و بقیه ساعات روز لانه بچه‌ها را ترک می‌نماید که این مسئله نباید به‌عنوان عدم پذیرش بچه‌ها توسط مادر قلمداد شود.

در صورت مرگ مادر و یا هنگامی‌که مادر قادر به شیر دادن بچه‌ها نباشد، نمی‌توان آن‌ها را به‌صورت دستی تغذیه نمود.

نگهداری خرگوش

نگهداری خرگوش باید در قفس بزرگ انجام شود. اکثراً خرگوش‌ها را در خارج از خانه نگهداری می‌کنند که البته ساختن یک قفس و لانه که آن‌ها را از باد و باران و آفتاب محافظت کند، الزامی است.

با استفاده از المنت می‌توانند زمستان را نیز در خارج از خانه سپری کنند.

خرگوش را می‌توان در داخل منزل (به‌عنوان‌مثال در حیاط) نگهداری نمود. حداقل سطح موردنیاز برای خرگوش با وزن ۲kg حدود ۰/۳ مترمربع است.

برای خرگوش‌های با وزن بیش از ۲kg به ازاء هر کیلوگرم وزن اضافه سطح لانه باید حدود ۰/۲ تا۰/۱ مترمربع افزایش یابد و درصورتی‌که چند خرگوش باهم نگهداری شوند باید به ازاء هر خرگوش اضافی ۲ / ۰ مترمربع به سطح لانه افزوده گردد.

ارتفاع لانه باید در حدی باشد که حیوان بتواند به‌طور کامل بر روی پاهای خود بلند شود که بسته به جثه حیوان می‌تواند حدود ۴۵ تا ۹۰ سانتیمتر در نظر گرفته شود.

درصورتی‌که خرگوش در فضای خارج منزل نگهداری می‌شود. کف لانه باید در مقابل نفوذ رطوبت عایق شود و درصورتی‌که نگهداری در داخل منزل صورت می‌گیرد کف لانه می‌تواند مشبک و یا توری باشد که بدین ترتیب ادرار و رطوبت ناشی از آن در کف قفس باقی نمی‌ماند و این مسئله اجازه می‌دهد تا تمیز کردن لانه در فواصل طولانی‌تری انجام گیرد.

درجه حرارت و رطوبت موردنیاز برای نگهداری

جهت جلوگیری از بروز نزاع در بین خرگوش‌ها و عوارض متعاقب آن، خرگوش‌های نر را باید جدا از هم نگهداری نمود. همچنین نرها و ماده‌ها نیز جز در هنگام جفت‌گیری باید در لانه‌های جداگانه نگهداری شوند.

نگهداری چند خرگوش ماده باهم در یک قفس اشکالی ندارد. خرگوش‌ها می‌توانند درجه حرارت بین ۴ تا ۲۷ درجه را تحمل نمایند که البته متوسط درجه حرارت توصیه‌شده بین ۱۶ تا ۲۲ درجه سانتی‌گراد است.

رطوبت محیط باید حدود ۴۰ تا ۶۰ درصد باشد و حداقل طول مدت روشنایی موردنیاز ۱۴ تا ۱۶ ساعت است.

درصورتی‌که طول مدت روشنایی محیط از این مقدار کوتاه‌تر باشد حیوان دچار نقصان فعالیت جنسی پائیزی (utu mnalSexual depression ) می‌گردد.

سازش با عادات

خرگوش وحشی خودش را به‌صورت یکی از سازگار‌ترین پستانداران روی زمین درآورده است در خلال معرفی او به‌جاهایی مانند استرالیا، نیوزلند و آرژانتین این مسئله ثابت‌شده است.

خرگوش وحشی در پیشه‌ها و مرغزار زندگی می‌کند و درعین‌حال در هرجایی که علف بروید و در مناطق با بارندگی زیاد یا حتی خیلی کم قادر به بقا است.

خرگوش در طبیعت به دنبال یک عادت شبانه در مراتع، زمین‌های قابل‌کشت و باغچه‌های سبزی‌کاری شده می‌چرد و در طول روز چنانچه خطری او را تهدید نکند و خاک هم برای حفاری مناسب باشد، گودال حفر کرده در آن دراز می‌کشد.

عادت لانه‌سازی معمولاً برای خرگوش وحشی خیلی مهم است. این امر خرگوش‌ها را ترغیب می‌کند که به‌صورت گروه‌هایی کنار یکدیگر زندگی کنند و یا سیگنال‌های خطر به یکدیگر در برابر حمله هشداردهنده و خرگوش‌های جوان این امکان را می‌یابند که در سلامت نسبی در شیرخوارگاه لانه زیرزمینی رشد یابند.

اگرچه لانه‌سازی معمولاً یکی از عوامل کلیدی و اصلی موفقیت‌های خرگوش است، اما اخیراً ثابت‌شده که این مسئله چندان ضروری نیست. بعضی از خرگوش‌ها در بریتانیا از خطر ویروس میکسوماتوز ( My xomatosis) بازندگی بر روی زمین جان سالم به‌در برده‌اند، جایی که نسبتاً از عامل انتقال بیماری کک خرگوشی در امان هستند چون در سطح زمین عامل بیماری به علت دمای بالاتر و رطوبت کمتر قادر به ازدیاد نیستند.

خرگوش‌هایی که به سطح زمین آمده‌اند قوه سازگاری خیلی زیاد خود را اثبات می‌کنند.

کلام آخر

به پایان مقاله معرفی خرگوش رسیدیم؛ امیدواریم لذت برده باشید.

شما می‌توانید با مراجعه به سایت واسط کالا یا اپلیکیشن واسط کالا انواع حیوان خانگی موردنظر خود را به صورت راحت خرید و فروش کنید.