چگونه بفهمیم دیسک گردن داریم (شایع ترین علائم دیسک گردن)

هیچ‌چیز تا ابد دوام نمی‌آورد، به‌خصوص بدن انسان. دهه‌ها خم کردن، بلند کردن و چرخاندن واقعاً می‌تواند آسیب‌هایی را به گردن شما برساند. با در نظر گرفتن تمام این فشارهای تکراری، تعجبی ندارد که در حدود دو سوم مردم در برخی از نقاط زندگی‌شان درد گردن را تجربه می‌کنند بااین‌حال، بیماری دیسک گردن بیش از یک درد در گردن است.
یک فرآیند انحطاط می‌تواند باعث ایجاد درد متشعشع کننده و نیز بی‌حسی و ضعف در شانه‌ها، بازوها و دست شما شود. این ناراحتی و از دست دادن تحرک می‌تواند تأثیر عمده‌ای بر زندگی، خانواده و کیفیت زندگی شما داشته باشد. در این مقاله می‌خواهیم در مورد علائم و نشانه‌های دیسک گردن و همچنین نحوه‌ی درمان بیماری دیسک گردن صحبت نماییم.

بیماری دیسک گردن چیست؟

یکی از شایع‌ترین دلایل دردهای گردن، فتق یا بیرون‌زدگی دیسک بین مهره‌ای یا به زبان رایج «دیسک» می‌باشد. تقریباً سخت‌ترین بیماری گردن، دیسک می‌باشد. ماده غضروفی بین مهره‌های گردنی جلو می‌آید و موجب فشار روی اعصاب گردنی می‌شود و همچنین یک واکنش التهابی بسیار شدید را ایجاد می‌کند. دیسک گردن به انگلیسی Cervical disc herniation نامیده می‌شود و شایع‌ترین محل برای بیرون‌زدگی آن دیسک گردن شماره ۵ و ۶ و همچنین شماره ۶ و ۷ است.

اغلب درد یا بی‌حسی یا گزگز و مورمور به دست‌ها تیر می‌کشد. خصوصاً وقتی این درد به دست چپ تیر می‌کشد، عده‌ای آن را با درد قلبی اشتباه می‌گیرند و به دنبال درمان آن می‌روند. درد دیسک گردن گاهی فقط در دست‌ها احساس می‌شود بدون آنکه فرد دردی را در گردن خود به یاد آورد. درمان دیسک گردن بسیار سخت می‌باشد و اغلب همکاری زیاد بیمار را می‌طلبد. عموماً کسانی که هر دو درد دیسک کمر و دیسک گردن را تجربه کرده‌اند اغلب عنوان می‌کنند درد دیسک گردن از هر نوع درد دیگری بدتر است و عده‌ای عنوان می‌کنند چند شب است که نخوابیده‌اند. خوشبختانه عمده بیماران با ابزارهای جدید درمانی به روش‌های غیر جراحی درمان شده‌اند و رضایتمندی بیماران در درمان دیسک گردن بیشتر از دیسک کمر بوده است.

دیسک گردن، جذب‌کننده طبیعی شوک!

ستون فقرات گردنی در گردن شما از هفت استخوان تشکیل‌شده که مهره یا دیسک نامیده می‌شوند، دیسک بالشتکی نرم است که بین مهره‌های ستون فقرات قرار می‌گیرد و اجازه می‌دهد که مهره‌های استخوانی روی‌هم بلغزند و نیز همانند کمک‌فنر ضربات و فشارهای وارده به ستون فقرات را تعدیل می‌کند.

اگر بین مهره‌های استخوانی دیسک وجود نداشت، ما نمی‌توانستیم به‌راحتی گردن خود را به جلو و عقب خم‌کنیم و یا به طرفین بچرخانیم. بخشی از ساختمان دیسک که حالت غضروف مانند دارد، به آن اجازه می‌دهد که با تغییر شکل خود فشار وارده را تحمل نماید. دیسک‌های ناحیه گردنی نازک‌تر هستند و دیسک‌های ناحیه کمر ضخیم‌تر می‌باشند.

همچنین این بالشتک به‌عنوان جذب‌کننده طبیعی شوک عمل می‌کنند. در طول زمان، این جذب‌کننده طبیعی، فرسوده می‌شود و می‌تواند شروع به فاسد شدن کند. فضای بین مهره‌ها نازک می‌شود و ریشه‌های عصبی فشرده می‌شوند. این فرآیند به‌عنوان بیماری انحطاط دیسک شناخته می‌شود. تحقیقات نشان می‌دهد که در حدود ۲۵ درصد از افراد بدون علائم زیر ۴۰ سال و ۶۰ درصد در بالای ۴۰ سال دارای درجه‌ای از این بیماری هستند. با پیشرفت این بیماری، گردن انعطاف‌پذیری‌اش کم می‌شود و ممکن است درد و سفتی گردن را به‌ویژه در اواخر روز احساس کنید. هنگامی‌که دیسک شکسته می‌شود و یا بیرون می‌زند، فشار بر رشته نخاعی یا ریشه‌های عصبی وارد می‌شود، اگرچه این بیماری به‌طورکلی یک فرآیند آهسته است، یک فتق دیسک گاهی می‌تواند پس از آسیب و یا ضربه به گردن، به‌سرعت رخ دهد.

مقطع زمانی بروز گردن درد

معمولاً گردن درد‌ها در دو مقطع زمانی بروز می‌کنند:
۱- افراد بین سن ۲۰ تا ۴۰ سالگی که اکثراً کارمند هستند و بنا به ارگونومی محیط کارشان دچار دردهای گردن می‌شوند.
۲- بعد از ۵۰ سالگی که به دلیل افزایش سن رخ می‌دهد و فرد دچار این بیماری شده است.

شکل‌های بروز بیماری دیسک گردن

درد ناشی از این بیماری، به دو شکل بروز می‌کند:

درد مکانیکی

این نوع درد، موضعی است و در خود ستون فقرات احساس می‌شود یا اینکه خیلی نزدیک مهره‌هاست. بیمار هنگام صبح و برخاستن از خواب، دردی احساس نمی‌کند و به‌تدریج و با افزایش فعالیت روزانه، بر شدت آن افزوده می‌شود به‌طوری‌که شب‌هنگام به اوج خود می‌رسد.

درد انتشاری

دردهای ریشه‌ای یا انتشاری معمولاً در ناحیه دست احساس می‌شوند یعنی می‌توانند در شانه، بازو، ساعد و کف دست باشند. این نوع درد در بالای دست به‌صورت احساس برق‌گرفتگی و کوفتگی است و هرچه بیشتر به نوک ‌انگشتان نزدیک‌تر می‌شویم، از میزان آن کاسته و علائم بی‌حسی آشکار می‌شود یعنی وقتی بین انگشت سبابه و شست بیمار کاغذی قرار می‌دهیم، به‌راحتی می‌توانیم کاغذ را از بین انگشتانش خارج کنیم.

پزشک از روی انگشت بی‌حس‌شده می‌تواند پی ببرد که آسیب به کدام ریشه عصبی واردشده مثلاً بی‌حسی انگشت وسط به معنای صدمه روی ریشه هفتم و بی‌حسی انگشت کوچک، نشانه صدمه به ریشه هشتم گردن است. در ادامه در مورد علائم دیسک گردن صحبت می‌نماییم.

علائم بیماری دیسک گردن

رایج‌ترین و آشکارترین علائم دیسک گردن درد و سفتی گردن است. زمانی که یکی از این شرایط بر روی یک یا چند عصب که از نخاع حرکت می‌کند فشار می‌آورد، شما می‌توانید درد، بی‌حسی و یا ضعف بر روی شانه، بازوها و دست خود حس کنید. در تعدادی از افراد این آسیب‌ها می‌تواند بدون علامت باشد. بااین‌وجود نشانه‌ها و علائم بالینی مربوط به فرسایش و آسیب‎های دیسک بین مهره‌ای در ناحیه ستون فقرات گردن بستگی به میزان آسیب و میزان بیرون‌زدگی هسته دیسک و فشاری که بر ریشه‌های عصبی و یا نخاع وارد می‌کند معمولاً به ۳ صورت و یا ترکیبی از ‌آن‌ها خود را نشان می‌دهد.

1. یکی درد و خشکی به‌صورت موضعی و تنها در ناحیه گردن.
2. دوم درد در ناحیه شانه، بازو، بین دو کتف و یا دست با درجاتی از ضعف و اختلال حس به‌صورت یک‌طرفه یا دوطرفه.
3. سومین حالت، علائم و نشانه‌های فشار بر نخاع نظیر مشکل در راه رفتن و یا اختلال در دفع ادرار و مدفوع.

تشخیص بیماری دیسک گردن

پس از بروز علائم دیسک گردن به سراغ تشخیص این بیماری می‌رویم.

برای تشخیص این بیماری، پزشک ابتدا یک سابقه پزشکی برای پیدا کردن علائم دیسک گردن به دست خواهد آورد و این‌که آن‌ها چقدر شدید هستند و چه عواملی باعث بهبود یا بدتر شدن آن‌ها می‌شود. شما احتمالاً یک تست عصبی برای قدرت، واکنش و احساس در بازوها و دست خود خواهید داشت، اگر آن‌ها تحت تأثیر قرار دارند. آزمایش تصویربرداری از قبیل ایکس-ری، ام آر آی و سی‌تی‌اسکن می‌تواند به پزشک شما کمک کند تا رشته‌های نخاعی شما را در ذهنش مجسم کند تا به منبع درد گردنتان برسد.

عوامل ایجاد گردن درد

عوامل متعددی باعث ایجاد درد در گردن و متعاقب آن دردهای تیرکشنده در دست‌ها می‌شوند. ازجمله این عوامل، التهاب بافت‌های نرم اطراف مفصل‌های مهره‌ای، خشکی مفاصل، وضعیت نامناسب سر و شانه‌ها، تغییر شکل مهره‌ها به‌طور اولیه یا ثانویه، آرتروز، دیسک و بیماری‌های ناشی از گرفتگی‌های عضلانی و کشیدگی‌های لیگامانی است.

گردن درد در اثر علت‌های مختلفی مثل فعالیت و کار، آسیب‌ها، برخی از بیماری‌ها پدید می‌آید. اغلب گردن دردهایی که در اثر فعالیت ایجاد می‌شوند، به علت حرکات تکراری و طولانی‌مدت عضلات گردن، تاندون‌ها، لیگامان‌ها، استخوان یا مفاصل هستند. کشیدگی بیش‌ازحد عضلات، آسیب لیگامان‌ها، اسپاسم عضلات یا التهاب مفاصل گردن نیز ازجمله علل این مشکلات به شمار می‌روند.

بیرون‌زدگی دیسک بین مهره‌ای چگونه اتفاق می‌افتد؟

اگر فشار وارده بر ستون فقرات بیشتر از حدی باشد که دیسک‌های بین مهره‌ای بتوانند با تغییر شکل خود آن را تعدیل کرده و تحمل نمایند، بیرون‌زدگی دیسک اتفاق می‌افتد. در این حالت بخشی از دیسک از جایگاه طبیعی خود بیرون می‌زند که به آن فتق دیسک (Disc Herniation) گفته می‌شود.

البته در موارد شدیدتر، دیسک ممکن است پاره شود که علائم شدیدتری ایجاد می‌کند. بیرون‌زدگی دیسک باعث ایجاد فشار بر عصب‌هایی می‌شود که از نخاع خارج می‌شوند. این عصب‌ها وظایف مختلفی دارند. مثلاً تمام حس درد و لامسه دست‌ها، پاها و سایر قسمت‌های بدن از طریق این اعصاب به مغز مخابره می‌شود. فشار دیسک بر این اعصاب می‌تواند وظایف این عصب‌ها را مختل کرده، ایجاد درد و یا عوارض حسی و حرکتی نماید. در ادامه سراغ روش‌های درمان دیسک گردن می‌رویم.

نحوه درمان دیسک گردن

درمان آسیب‌های دیسک گردن به دو روش عمده جراحی و یا غیر جراحی صورت می‌گیرد. خوشبختانه اکثر موارد پاسخ خوبی به درمان‌های غیر جراحی می‌دهند؛ عدم جواب و باقی ماندن درد علی‌رغم اقدامات درمانی حمایتی از موارد ارجاع بیماران به جراح است ولی مواردی هستند که درصورت وجود از ابتدا درمان جراحی توصیه می‌گردد. درد و کرختی و خواب‌رفتگی دست لزوماً به معنای جراحی دیسک نیست مگر وجود درد غیرقابل‌تحمل که فعالیت‌های روزمره را به نحو قابل‌توجهی مختل کرده باشد و یا همراهی با ضعف در عضلات دست و بازو و یا هم‌زمانی با علائم فشاری و التهاب در نخاع گردنی.

طیف وسیعی از درمان‌های غیر جراحی در دسترس است، از روش‌های دارویی و تزریقات گرفته تا روش‌های مختلف فیزیکی، انواع کشش‌ها، گردن بندها و ورزش. بررسی‌های مختلف نشان داده‌اند که ترکیبی از ورزش‌های قدرتی و ورزش‌های مرتبط با افزایش انعطاف‌پذیری و بهبود دامنه حرکت گردن بخصوص در همراهی با سایر روش‌ها در بهبود درد و کاهش سطح ناتوانی در این‌گونه آسیب‌ها مؤثر است.

نکته

به دلیل کاهش سطح کلی فعالیت در بیماران با دردهای انتشاری ناشی از آسیب‌های دیسک گردن، ورزش‌های هوازی هم جزء برنامه‌های ورزشی این افراد قرار می‌گیرد. در این خصوص با شروع کاهش علائم دیسک گردن معمولاً انجام فعالیت‌هایی نظیر شنا، دوچرخه‌سواری و پیاده‌روی بلامانع است؛ ولی انجام بعضی از فعالیت‌ها و ورزش‌ها ممکن است مضر باشد؛ مثل دویدن یا پریدن و ورزش‌های هوازی با شدت بالا و یا بلند کردن وزنه‌های سنگین به‌ویژه بردن این وزنه‌ها به بالای سر.
برای درمان‌های غیر جراحی دیسک گردن از روش‌های زیر استفاده می‌شود:

درمان بیماری دیسک گردن با گردنبند طبی

این گردنبند‌ها حرکات گردن را قدری محدود می‌کنند و به عضلات گردن اجازه می‌دهند مدتی استراحت کنند و این موجب می‌شود فشار به ریشه‌های عصبی کمتر شود. نکته مهم این است که این گردنبند‌ها نباید به مدت طولانی بسته شوند چون موجب ضعیف شدن عضلات گردن و بد‌تر شدن وضعیت بیمار می‌شود.

درمان بیماری دیسک گردن با فیزیوتراپی

فیزیوتراپی یک گزینه درمانی دیگر برای بیماری دیسک گردن است. فیزیوتراپی می‌تواند با انجام دادن نرمش‌های طبی مخصوص برای افزایش قابلیت انعطاف گردن و تقویت عضلات گردن به رفع علائم دیسک گردن کمک کند. درمانگر می‌تواند از کشش و انقباض گردنی استفاده کند و یا به‌آرامی ماهیچه‌ها و مفاصل را دست‌کاری کرده و درد و سفتی گردن شما را کاهش دهد. هم‌چنین درمانگر می‌تواند به شما کمک کند محدوده حرکت خود را افزایش داده و حرکات ورزشی و حالات بدنی را برای کمک به بهبود درد گردن خود نشان دهید.

درمان با دارو

پزشک معالج از داروهای ضدالتهابی مثل بروفن و ناپروکسن، داروهای شل کننده عضلات و گاهی اوقات از تزریق مستقیم کورتیکوستروئید در اطراف ریشه‌های عصبی برای کاهش مشکلات بیمار استفاده می‌کند.

درمان بیماری دیسک گردن با تزریق کورتیکواستروئید

درصورتی‌که اقدامات فوق نتواند موجب کاهش مشکلات بیمار شود تزریق کورتیکواستروئید در فضای اپیدورال روش بعدی درمان است. این تزریق توسط متخصصین انجام می‌شود.

در صورت عدم پاسخ درمانی مناسب به روش‌های ذکرشده و یا در مواردی که بیمار ازنظر حرکتی دچار فلجی شده باشد از روش‌های جراحی برای درمان دیسک گردن استفاده می‌شود.

چند نکته درباره راه‌های تسکین درد دیسک گردن

استفاده از گردنبند طبی

برای کاهش درد استفاده از گردن بند طبی در کوتاه‌مدت مفید است اما در طولانی‌مدت راه مناسبی نیست و برای مدت بیش از چند روز کاملاً مضر است و موجب ضعیف شدن عضلات گردن می‌گردد.

تصحیح وضعیت بدن

شیوه نشستن، ایستادن و حالت قرارگیری در هنگام فعالیت انجام ورزش به‌طور روزانه در بهبود این درد بسیار مؤثر است. جهت تسکین دردهای گردنی توصیه می‌شود، ورزش‌های کششی انجام دهند و از انجام ورزش‌هایی که سبب بروز درد می‌شود جدا پرهیز کنید.

دانستنی‌های مفید دیگر برای جلوگیری از بیماری دیسک گردن

• همیشه گردن خود را چه در حالت ایستاده، نشسته، یا راه رفتن، صاف و عمود بر بدن نگهدارید به‌طوری‌که هیچ زاویه‌ای با بدن نسازد.
• هرگز گردن خود را خم نکنید بلکه اگر لازم است صندلی خود را کوتاه‌تر کنید یا ارتفاع میز خود را بالا‌تر ببرید تا مجبور به خم کردن گردن خود نباشید. چراکه بسیاری از بیماری‌های گردنی ناشی از خم بودن گردن به مدت طولانی است؛ بنابراین حتی‌الامکان گردن خود را خم نکنید و اگر مجبور به این کار هستید، هر از چند گاهی گردن خود را صاف کنید.

• از نرمش‌ها و حرکاتی که در آن‌ها مجبور به خم کردن گردن هستید دوری‌کنید.
• اگر کارتان نشسته است و مجبور به خم کردن گردن خود هستید حتماً با یکی از دستانتان از وزن سرتان و فشار آن بر روی مهره‌های گردنی بکاهید تا کمتر دچار صدمات گردنی شوید. شانه‌ها و عضلات اطراف را تقویت نمایید، چراکه با افزایش قدرت و تحمل این عضلات، فشار کمتری روی مهره و دیسک‌های بین مهره‌ای وارد می‌شود.

توصیه‌های مفید برای بیماران دیسک گردن

• در هنگام مطالعه سعی کنید صفحه مطالعه خود را بالا بیاورید. کسانی که ساعات طولانی مطالعه می‌کنند و کلیه کسانی که دیسک گردن دارند، بهتر است از کتاب یار برای مطالعه استفاده کنند.
• هر ۳۰ دقیقه در حین کار باید از جای خود بلند شوید و چند ورزش گردن را انجام دهید. به‌این‌ترتیب توان عضلات را برای نگهداری دیسک گردن و جلوگیری از بیرون‌زدگی آن تقویت می‌کنید.
• حتماً از صندلی‌هایی استفاده کنید که دسته داشته باشد و در هنگام مطالعه دست خود را بر روی دسته صندلی قرار دهید.
• در فاز حاد درد دیسک گردن برداشتن اجسام بیش از ۲ کیلوگرم ممنوع است. هر جسمی را که بلند می‌کنید آن را به بدن خود بچسبانید و از وسط بلند کنید.
• جز در موارد بسیار خاص به تلفن همراه خود نگاه نکنید. هر ۱۰ تا ۱۲ درجه که سر شما خم می‌شود، بر دیسک و آرتروز شما چندین کیلوگرم بسته به وزن سرتان فشار اضافه می‌کند. با پدیده روزافزون استفاده از شبکه‌های اجتماعی، دیسک گردن به‌زودی دچار سونامی خواهد شد.

چند نکته‌ی دیگر

• در هنگام رانندگی و خواب از گردن بندهای ابری نرم استفاده کنید.
• بالش شما باید به‌گونه‌ای باشد که گردن شما چه در خوابیدن به پهلو و چه به پشت در زاویه‌ای مناسب قرار گیرد و ستون فقرات در این حالت موازی زمین باشد. در این حالت کمترین فشار روی دیسک گردن وارد می‌شود. نیازی به تهیه بالش‌های گران‌قیمت ندارید.
• دمر خوابیدن یا روی شکم خوابیدن فشار زیادی را به دیسک گردن وارد می‌کند از این کار بپرهیزید.
• هیچ سیستم درمانی به‌اندازه ورزش‌های گردن در کنترل طولانی‌مدت علائم دیسک گردن به شما کمک نمی‌کند. ورزش‌های گردن را به‌صورت فرهنگ در زندگی خود بگنجانید.
• در هنگام رانندگی اگر مجبور به دنده‌عقب شدید برای جلوگیری از فشار به دیسک گردن از نیم‌تنه بچرخید و صرفاً سر خود را به عقب خم نکنید.

تفاوت دیسک گردن با آرتروز گردن

آرتروز گردن وقتی ایجاد می‌شود که غضروف‌های اطراف مفاصل دچار پارگی شوند که این اتفاق حرکات نرم و آسان استخوان‌ها را دچار مشکل کرده و درنهایت باعث تورم و درد مفاصل می‌شود. وقتی‌که این اتفاق در مهره‌های گردن رخ دهد به‌عنوان آرتروز گردن شناخته می‌شود. بعضی‌اوقات آسیب غضروف‌ها می‌تواند به دلیل بیماری‌های مخرب رخ دهد که به آن استئوآرتریت گردن گفته می‌شود.

به‌عنوان توضیح، دو مفصل گردنی کوچک در پشت هر مهره قرارگرفته که امکان حرکات به سمت جلو، عقب و خم کردن را ممکن می‌کنند. این مفاصل دربرگیرنده غضروف در سطوح بالایی و پایینی بوده؛ تا قسمت‌های پشتی استخوان‌های ستون فقرات را محافظت کنند.

در نبود غضروف، استخوان‌ها بر روی یکدیگر حرکت کرده که این مسئله موجب ساییده شدن، التهاب و درد خواهد شد که درنهایت باعث آرتروز گردن می‌شود؛ اما دیسک گردن شامل یک ‌لایه بافته‌شده از فیبرهای غضروفی است که در عین سخت بودن منعطف نیز می‌باشد و داخل این لایه فیبری حلقوی، به‌وسیله یک ماده ژله‌ای نرم پروتئینی پرشده است که امکان مهار ضربه و استرس را توسط دیسک فراهم می‌کند.

اطلاعات بیشتر

جهت کسب اطلاعات بیشتر در مورد بیماری دیسک گردن می‌توانید به ویکی‌پدیا مراجعه نمایید.

اپلیکیشن واسط‌کالا بستری امن و راحت برای خرید و فروش کالای موردنظر شما می‌باشد.