در محیط‌های بسته مانند آکواریوم سطح تماس آب با هوا بسیار کم است. پس جهت آمیختگی کامل آب با هوا بایستی حباب‌های تولیدی در حد امکان ریز باشند تا سطح تماس بیشتر باشد، برای این منظور از سنگ هوای متخلخل جهت هوادهی استفاده می‌شود. این عمل علاوه بر افزایش تولید اکسیژن از ورود مستقیم حباب‌های درشت هوا به داخل آب و ایجاد تلاطم شدید و ترساندن ماهی‌ها جلوگیری می‌کند. سنگ‌های هوا در انواع فشرده و پارچه‌ای موجود است. به علت رسوب گچ و جرم روی سنگ هوا توصیه می‌شود هر از گاهی سنگ‌های هوا را از آکواریوم خارج کرده و چند دقیقه در آب جوش قرار دهید وجود جرم از عملکرد سنگ هوا می‌کاهد. در این مقاله سعی داریم در مورد تجهیزات مورد نیاز آکواریوم توضیح دهیم.
آنچه در ادامه می‌خوانید
دماسنج از مهم‌ترین تجهیزات مورد نیاز آکواریوم
درجه حرارت موردنیاز ماهیان زینتی گرمسیری بین ۲۲ تا ۲۸ درجه است.
بهترین دمای آکواریوم ۲۶ درجه است. ماهیان خونسرد هستند و تحت تأثیر دمای آب قرار می‌گیرند.
البته درصورتی‌که تغییرات ناگهانی دمای آب رخ ندهد اگر اختلاف دمایی ناگهانی رخ دهد ماهی دچار استرس شده و تلف خواهد شد.
تغییرات ۱ تا ۲ درجه سانتی‌گراد دمای آب مسئله‌ای ایجاد نمی‌کند. برای اینکه کنترل دقیق‌تری از دمای آب را دارا باشید باید دماسنج خریداری نمود.
دماسنج‌ها به اشکال مختلف موجود هستند. دماسنج می‌تواند شیشه‌ای، عقربه‌ای، بر چسبی و یا دیجیتالی باشد.
دماسنج شیشه‌ای
این نوع دماسنج، دو نوع است یک نوع با چسبکی به شیشه آکواریوم متصل می‌شود و معمولاً در نزدیکی سطح قرار داده می‌شود.
نوع دیگر که در قدیم زیاد بود داخل شیشه دو سر بسته‌ای قرار دارد و با کمی سرب در کف قرار می‌گیرد؛ اما چون مخزن الکلی مستقیماً با آب در تماس نیست زیاد دقت ندارد.
دماسنج عقربه‌ای
دماسنج عقربه‌ای در داخل آکواریوم نصب می‌شود و به‌واسطه انتقال دمای آب به فنری که در انتهای عقربه قرار دارد، دما را نشان می‌دهد.
این دماسنج همانند عقربه آبگرم کن مخزنی است. دماسنج بر چسبی از بیرون به شیشه چسبانده می‌شود و دمای آب را در فواصل ۲ درجه‌ای با تغییر رنگ برچسب نشان می‌دهد.
البته چون این نوع دماسنج نیز تا حدودی در معرض هوای اتاق است خیلی دقیق نیست.
دماسنج دیجیتالی
دماسنج دیجیتالی از یک صفحه دیجیتالی کوچک و سنسور تشکیل‌شده است.
دستگاه را با فشردن دکمه و نگه‌داشتن آن روشن نموده و سنسور را داخل آب قرار دهید. رقم دیجیتالی ابتدا تغییر می‌کند تا بعد از چند ثانیه در یک عدد ثابت خواهد شد که دمای آب است.
این دماسنج‌ها دمای آب را با دقت ۱ / ۰ نشان می‌دهند و دقیق‌ترین نوع دماسنج است.
در سالن‌های تکثیر معمولاً از دماسنج شیشه‌ای استفاده می‌شود. پس از آگاهی از دمای آب باید نسبت به مطلوب نمودن آن برای نگهداری یا تکثیر ماهیان اقدام نمود.
بخاری از دیگر تجهیزات مورد نیاز آکواریوم
در زمان بالا بودن دمای آب با خنک کردن اتاق، تعویض مقداری از آب آکواریوم با آب‌خنک و افزایش قدرت پمپ هوا می‌توان تعدیل را صورت داد؛ اما اگر دمای آب پایین‌تر از حد نرمال باشد مشکلات عدیده‌ای را برای ماهیان ایجاد می‌کند. از آن جمله کاهش تغذیه، بیماری‌های پوستی و بی‌تحرکی پدید خواهد آمد.
کسانی که خواهان تکثیر ماهیان در منزل هستند با کاهش دمای آب نمی‌توانند به‌موقع مولدین مناسب جهت تخم‌کشی داشته باشند. این توضیحات لزوم استفاده از بخاری را بیشتر اثبات می‌کند.
بخاری آکواریومی از یک المنت فنری تشکیل‌شده که داخل لوله شیشه‌ای قرار داده‌شده است.
دقت کنید بخاری را قبل از واردکردن به آب روشن نکنید یا روشن از آب بیرون نیاورید چون شیشه دور آن زیاد داغ شده و می‌ترکد.
دقت نمایید بخاری را کامل زیر آب نبرید زیرا احتمال نفوذ آب و برق‌گرفتگی وجود دارد. البته نوعی از بخاری‌ها موجود است که فلزی بوده و کاملاً آب‌بندی‌شده است و زیرآب نیز نصب می‌شود.
برای اینکه هم‌دمایی نقاط مختلف ستون آب در آکواریوم سریع‌تر انجام شود بهتر است انشعابی از پمپ هوا زیر بخاری باشد یا تصفیه‌ای کنار آن نصب شود.
انواع بخاری برای آکواریوم
بخاری‌ها در دو نوع کلی شامل بخاری دو زمانه و بخاری خودکار هستند.
بخاری دو زمانه معمولاً قیمت پایین‌تری دارد و در مسیر سیم رابط دارای کلید کم و زیاد است. پس از نصب بخاری را روشن نموده و روی کلید زیاد می‌گذارند تا زمانی که دمای آب به نزدیکی دمای موردنظر برسد سپس بخاری را روی کم گذاشته تا در همان دمای مطلوب باقی بماند. البته در کل اطمینان زیادی به این بخاری‌ها نیست چون اگر دمای محیط بالا برود دمای آب از حد نرمال بیشتر می‌شود و تلفات دسته‌جمعی را موجب می‌گردد.
در بخاری اتوماتیک می‌توان دمای موردنیاز را با چرخاندن درجه موجود روی عدد دلخواه تنظیم کرد. هر زمان دمای آب آکواریوم از حد تنظیم‌شده پایین‌تر رود بخاری فعال‌شده و گرما تولید می‌کند و با رسیدن به دمای مطلوب ترموستات، جریان برق را قطع می‌کند. مقدار گرمای موردنیاز برای گرم کردن آب آکواریوم بسته به حجم آن متغیر است.
وسایل روشنایی از دیگر تجهیزات مورد نیاز آکواریوم
گیاهان آبزی داخل آکواریوم و ماهی‌ها جهت رشد و نمو مناسب، نیازمند جذب نور هستند. به‌غیراز وجود نور، شدت و مدت تابش نور نیز اهمیت دارد.
اگر شدت تابش نور زیاد باشد موجب پژمردگی گیاهان و ایجاد جلبک‌های میکروسکوپی می‌شود. این جلبک‌ها منبع تغذیه‌ای مناسبی جهت ماهیان زنده زا هستند اما به جهت ایجاد کدورت آب و رنگ سبز تیره منظره آکواریوم را خراب می‌کند. همچنین با جذب نور از نرسیدن نور به سایر گیاهان جلوگیری کرده و باعث از بین رفتن آن‌ها می‌شود.
در صورت بروز چنین مشکلی بایستی آکواریوم را از معرض نور مستقیم خورشید دور کرد. تغذیه دستی ماهیان را چند روز قطع، فضولات کف را مرتب سیفون و هر روز قسمتی از آب را تعویض کرد.
در میان نورهای مصنوعی لامپ‌های با نور سفید یا لامپ‌های فلورسنت از بهترین نورها جهت آکواریوم است. تابش نور به سطح آب باید عمودی باشد. در سالن‌های تکثیر نیز معمولاً از لامپ‌های فلورسنت استفاده می‌شود.
جهت تمیز کردن آکواریوم خواندن این مقاله را از وبلاگ واسط کالا به شما پیشنهاد می‌دهیم.
ماسه از دیگر تجهیزات مورد نیاز آکواریوم
از دیگر تجهیزات مورد نیاز آکواریوم ماسه است. ماسه یا شن آکواریوم می‌تواند جهت تزیین کف آکواریوم، پوشش فیلترهای شنی و کاشت گیاهان آبزی مورداستفاده قرار گیرد.
باید دقت کنید ماسه انتخاب‌شده از نوع آهکی یا سنگ‌ریزه سیلیسی نباشد؛ چون به‌مرور زمان در آب حل‌شده و محیط آب را نامساعد می‌نماید.
بهترین ماسه همان ماسه کف رودخانه است. ماسه نباید زیاد از حد ریز باشد؛ زیرا اولاً به علت کمبود خلل و فرج بین ذرات ماسه املاح باعث خفگی ریشه گیاه می‌شود. ثانیاً باعث تجمع فضولات روی بستر و آمیختگی فضولات با شروع به کار پمپ هوا می‌شود، محیط لجنی نامطبوعی را در کف ایجاد می‌کند که بعدها با تولید گازهای سمی محلول در آب، موجبات بیماری ماهیان را فراهم می‌نماید.
در حال حاضر به غیر از شن دریا جهت تزیین آکواریوم‌های خانگی از سنگریزه‌های رنگی نیز استفاده می‌شود.
دقت داشته باشید سنگریزه‌های مصرفی در گل‌فروشی‌ها نباید در آکواریوم استفاده شود؛ چون رنگ آن‌ها پس از مدتی در آب حل‌شده و کیفیت آب را پایین می‌آورد.
سنگریزه‌های رنگی که مناسب آب آکواریوم است با پوشش رنگ اپوکسی تهیه‌شده است.
در سالن‌های تکثیر از ماسه در کف آبزی‌دان ها و حوضچه‌ها استفاده نمی‌شود فقط مقداری شن در داخل سطل یا ظرف پلاستیکی‌ای همراه با یک انشعاب هوا جهت فیلتراسیون آب قرار داده می‌شود.
لوازم تزئینی و جانبی از تجهیزات آکواریوم
این لوازم استفاده‌ای در سالن‌های تکثیر ندارند فقط جهت تزئین آکواریوم‌های معمولی استفاده می‌شوند.
در حال حاضر انواع سفالی، پلاستیکی و فایبرگلاس آن‌ها در بازار موجود است.
ازجمله این لوازم می‌توان به تور دستی، زایشگاه، پرورشگاه و شیشه‌پاک‌کن و غذاده اتومات اشاره کرد.
تور دستی یکی از ملزومات آکواریوم است که جهت رهاسازی اولیه، جابجایی ماهیان و حذف ماهیان سرده قابل‌استفاده است.
دقت کنید بعضی از ماهیان دارای خارهایی روی بدن با باله هستند که در زمان صید با تور احتمالاً در تور، گیر می‌کند.
برای رهاسازی ماهی از تور دستی بایستی باله ماهی را با دو انگشت گرفته و به بیرون کشید، نه اینکه تور را بکشید چون باعث کنده یا زخمی شدن باله ماهی می‌شود.
زایشگاه، وسیله‌ای برای جمع‌آوری بچه ماهیان زنده زا در هنگام زایمان است تا از خورده شدن توسط مولدین یا دیگر ماهیان جلوگیری شود.
پرورشگاه نیز از یک چارچوب پلاستیکی که با تور پوشیده شده تشکیل‌شده و در گوشه‌ای از آکواریوم نصب می‌شود تا محل کنترل‌شده‌ای برای نگهداری بچه ماهیان باشد.
شیشه‌پاک‌کن وسیله‌ای است برای تمیز کردن جلبک‌های سطح شیشه‌های آکواریوم است.
غذا ده اتوماتیک وسیله‌ای است برای کسانی که وقت چندانی برای تغذیه مناسب ماهیان خود ندارند. غذا را داخل آن می‌ریزند و فواصل غذادهی را روی آن تنظیم می‌کنند.
استقرار تجهیزات آکواریوم
برای استقرار تجهیزات مورد نیاز آکواریوم تزئینی پس‌ازاینکه آکواریوم را در محل مناسب مستقر کردید ابتدا باید جاگذاری وسایل و لوازم را انجام دهید و سپس آکواریوم را آبگیری نمایید.
برای این منظور شن کف آکواریوم را که در داخل بسته‌های یک کیلویی در بازار موجود است در تشت یا سطلی ریخته و با اضافه کردن آب داخل تشت با دو دست شن را به هم بزنید تا حدی که با اضافه نمودن آب داخل ظرف دیگر آب کدر نشود.
فیلتر کف را در گوشه عقبی آکواریوم قرار دهید به‌نحوی‌که لوله پلاستیکی در گوشه آکواریوم قرار بگیرد.
روی صفحه آن ته ابری گذاشته و شن را روی آن بریزید. جهت ایجاد منظره‌ای کامل از بستر آکواریوم بهتر است شن را با دست به نحوی مسطح نمایید که عقب آکواریوم ارتفاع شن بیشتر باشد یا به‌عبارت‌دیگر شیب کف به سمت جلو باشد.
با اجرای این روش می‌توانید گیاهان کوچک‌تر را در جلو و گیاهان بزرگ‌تر را در عقب به کارید.
وسایل تزئینی داخل آکواریوم را بسته به علاقه و منظره موردنیاز جاگذاری نمایید.
انشعاب هوا را به آن‌ها وصل نموده و سر دیگر شلنگ هوا را به ترمینال وصل کنید.
دقت کنید شلنگ‌های تقسیم‌شده زیر شن تعبیه شود تا منظره آکواریوم طبیعی‌تر به نظر برسد.
به این منظور می‌توان از بست شلنگ که معمولاً تا ۵ شاخه است و با چسب به شیشه وصل می‌شود، استفاده کرد.
نکته
در تقسیم فشار هوای پمپ سنگ‌های فشرده نیاز به قدرت بیشتری دارند؛ اما فیلتر کف و لوازم تزئینی با کمترین فشار هوا فعال می‌شوند.
جهت آبگیری نبایستی آب را مستقیماً به داخل شن بریزید؛ چون با ایجاد حفره در وسط شن موجبات کدورت آب فراهم می‌شود. برای جلوگیری از این وضعیت بهتر است آب را به داخل ظرف لبه‌کوتاهی بریزید تا پس از سرریز شدن از آن به آکواریوم وارد شود.
آبگیری را حداکثر تا ۱۰ سانتی‌متر از لبه آکواریوم ادامه دهید. زیرا بیشتر از این باعث افزایش احتمال برش ماهیان و پاشیدن قطرات ریز آب به خارج از آکواریوم یا روی درپوش می‌شود.
چون آب‌لوله‌کشی دارای کلر و فشار بالای هواست، بایستی حداقل ۲۴ ساعت بگذرد تا گازهای اضافی از آب خارج گردد. پس‌ازاین زمان روی شیشه‌ها حباب‌های ریز به‌جا خواهد ماند که بایستی با تور دستی حذف نمود؛ زیرا با رهاسازی ماهیان به همان شکل، اگر حباب‌ها توسط ماهیان کوچک بلعیده شود، آمبولی گازی و سپس مرگ را منتهی خواهد شد.
شرایط محیطی مناسب در آکواریوم
ازآنجا که ماهی در آب زندگی می‌کند و از آب تأثیر می‌پذیرد، فاکتورهای فیزیک و شیمیایی آب در رشد و نمو آن‌ها مؤثر خواهد بود.
مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از درجه حرارت آب. درجه حرارت آب برحسب سانتی‌گراد توسط دماسنج قابل‌اندازه‌گیری است.
درجه حرارت مناسب جهت ماهیان آکواریومی گرمسیری ۲۴ – ۳۰ درجه است که با تنظیم بخاری همان دما را می‌توان در آکواریوم برقرار کرد.
در سالن‌های تکثیر کوچک از بخاری گازی بیشتر استفاده می‌شود اما در سالن‌های بزرگ از سیستم‌های پیشرفته شوفاژی استفاده می‌شود.
درجه اسیدیته آب
برای اندازه‌گیری درجه اسیدیته یا PH آب می‌توان از کاغذهای PH متر که در بسته‌های ۱۰۰ برگی در بازار موجود است و از ۰ تا ۱۴ درجه‌بندی‌شده، استفاده کرد.
به این منظور یک برگ از آن را داخل آب گذاشته و به مدت یک دقیقه در آب نگه‌دارید تا رنگ‌بندی کامل شود. سپس آن را در کنار بسته قرار دهید و با نمونه رنگ روی بسته مطابقت دهید تا عدد درجه اسیدیته مشخص شود.
آب‌لوله‌کشی شهری که بیشتر مورداستفاده آکواریوم داران است PH مناسب دارد. دامنه تحمل ماهیان ۲/۶ تا ۲ / ۹ است.
اگر بخواهید درجه اسیدیته آب را کاهش دهید می‌توانید مقداری آب هم‌دما که کاملاً عاری از مواد و گازهای مضر باشد به آکواریوم اضافه نمایید.
به‌علاوه می‌توانید از بی‌کربنات سدیم نیز استفاده کنید. جهت افزایش درجه اسیدیته آب به میزان ۵ / ۰ درجه برای یک آکواریوم ۱۰۰ لیتری نمی‌توانید از فسفات اسید دو سدیم به میزان ۲۵۰ سانتی‌متر مکعب استفاده کنید.
- آب سبک درجه آلمانی ۰ تا ۳ درجه و غلظت کربنات کلسیم ۰ تا ۵۰ دارد.
- آب سبک درجه آلمانی ۳ تا ۶ درجه و غلظت کربنات کلسیم ۵۰ تا ۱۰۰ دارد.
- آب نیمه سنگین درجه آلمانی ۶ تا ۱۲ درجه و غلظت کربنات کلسیم ۱۰۰ تا ۲۰۰ دارد.
- آب سنگین درجه آلمانی ۱۲ تا ۱۸ و غلظت کربنات کلسیم ۲۰۰ تا ۳۰۰ دارد.
- آب سنگین درجه آلمانی ۱۸ تا ۲۵ و غلظت کربنات کلسیم ۳۰۰ تا ۴۵۰ دارد.
درجه سختی آب
به میزان غلظت یون‌های کلسیم و منیزیم محلول در آب درجه سختی می‌گویند.
درجه سختی آب به میزان آهک سنجیده می‌شود. ویژگی‌های اصلی آب موردنظر جهت احداث سالن تکثیر و پرورش ماهیان آکواریومی توسط آزمایشگاه آب‌شناسی اندازه‌گیری می‌شود.
درجه سختی آب توسط سختی سنج‌های شیشه‌ای که مشابه دماسنج است سنجیده می‌شود. استفاده از این وسیله جهت استفاده‌ی آکواریوم داران عادی توصیه نمی‌شود.
بهترین شیوه جهت کاهش سختی آب استفاده از رزین کاتدی است. به این صورت که رزین را در لوله با فیلتر خارجی ریخته و ازیک‌طرف آب را به لوله وصل می‌کنیم تا از سمت دیگر لوله‌ها آب خارج‌شده و به داخل آکواریوم وارد شود.
سرعت آب باید به نحوی باشد که یون‌های سختی آب فرصت جذب توسط رزین را داشته باشند. یعنی در حدی که آب خروجی، قطره‌قطره بیرون بریزد.
توجه داشته باشید که ذرات رزین پس از مدتی با جذب یون‌های کلسیم و منیزیم خاصیت خود را از دست می‌دهند که باید احیاء شوند. برای این منظور رزین را از لوله خارج کنید و آن را چند ساعت در محلول آب‌نمک غلیظ شده قرار دهید. با این کار یون‌های سختی آب به بلورهای نمک متصل شده و رزین آزاد می‌شود.
نکته
هر گروه از ماهیان درجه سختی ویژه‌ای را جهت تکثیر می‌طلبند.
مثلاً برای ماهیان کاراسین، آب خیلی سبک تا نیمه سنگین، تتراها آب خیلی سبک تا سبک، بارب ماهیان و دانیوها آب سبک، سیچلیده‌ها آب سبک تا سنگین و ماهیان زنده زا آب نیمه سنگین تا سنگین مناسب است. گلدفیش‌ها و گورامی‌ها همه نوع آب را از سبک تا خیلی سنگین تحمل می کنند.
سخن پایانی
به پایان مقاله معرفی تجهیزات مورد نیاز برای آکواریوم و همچنین روش‌های جهت شرایط مناسب محیطی آکواریوم رسیدیم؛ امیدواریم خواندن این مقاله به شما کمک کرده باشد.
جهت خرید و فروش انواع حیوانات از جمله ماهی و سایر تجهیزات مربوط به ماهی مانند آکواریوم می‌توانید به سایت و یا اپلیکیشن واسط کالا مراجعه نمایید.
زیبا و جالب بیان کردین زیاد مفید بود
سلام ممنون از نظر پر انرژیتون.
خیلی سخته نگهداریش/: پدرمو درآوردن
سلام کاربر گرامی
بله واقعا نگهداری از آکواریوم کار سختیه.
من که فقط دوست دارم نگاهشون کنم….خیلی دردسر داره نگهدارشون
نکات خیلی مفیدی بود که برای راه اندازی آکواریوم خیلی به درد بخورن