لوازم‌خانگی از وسایل موردنیاز در زندگی آدمی هست. ما در طول روز چندین بار از این وسایل استفاده می‌کنیم. این وسایل ممکن است دچار خرابی شوند، برای جایگزین آن‌ها شاید صرفه اقتصادی نداشته باشد و بهتر است تعمیر شود ما در این مطلب قصد داریم آشنایی با ساختار، علت‌های متداول خرابی، سرویس پلوپز برقی و تعمیر پلوپز برقی بپردازیم. پلوپز برقی با ظرفیت‌ها و مارک‌های مختلفی به بازار عرضه‌شده و اساس جزئی (مثل کلید) یکی می‌باشد.
ساختمان و اجزای پلوپز برقی
- دیگ پلوپز که ورقه‌هایی از جنس کرم بوده که پس از پرس به شکل موردنظر درآمده و به‌منظور ممانعت از چسبیدن برنج (در حال پخت) به آن، درون دیگ را به مواد تفلون آغشته می‌سازند.
- نگه‌دارنده درپوش
- دسته پلوپز از جنس کائوچو
- صفحه گرم‌کننده که بر روی المنت قرار می‌گیرد
- لامپ خبر
- منتقل‌کننده حرارت به ترموستات اصلی
- پایه پلوپز
- بدنه خارجی پلوپز از جنس استیل که علاوه بر زیبایی و استحکام، در برابر عبور حرارت از پلوپز، مقاوم می‌باشد.
- صفحه زیر پلوپز
- کلید پلوپز که البته در بعضی از مدل‌ها به‌جای کلید از تایمر استفاده می‌شود.
- صفحه مشخصات دستگاه که علاوه بر ثبت کمیت‌های الکتریکی مانند توان، جریان نامی و غیره مارک کارخانه سازنده نیز بر روی آن ثبت‌شده است.
- هیتر یا گرم‌کننده که به‌صورت صفحه‌ای است و المنت حرارتی نواری شکل به دور مقوای نسوز پیچیده شده و روی آن طلق نسوز یا مقوای نسوز قرار دارد.
- نگه‌دارنده فنر المنت
- دوشاخه سیم رابط: جنس عایق دوشاخه باید از کائوچوی خوب و سیم آن بایستی دارای روکش نخی باشد تا در تماس با اجزاء ی حرارتی صدمه نبیند.
- درپوش کامل که از جنس استیل می‌باشد و روی آن دسته عایقی قرار دارد.
- درپوش بدون دسته
- عایق درپوش
- نگه‌دارنده عایق یا دسته درپوش
- پیچ نگه‌دارنده دسته درپوش
- ترموستات محافظت حرارتی
کلیدهای بکار رفته در پلوپز برقی
در حال حاضر کلیدهای بکار رفته در پلوپزها به سه صورت می‌باشد:
الف) ترموستات بی متال یا ولوم
در این مدل که دارای ساختمان و عمل کرد ساده‌ای است یک ترموستات بی متالی وظیفه برقراری جریان در مدار پلوپز را بر عهده دارد. با حرکت ولوم ترموستات در جهت عقربه‌های ساعت، مدار برقرارشده و به‌محض تجاوز حرارت از میزان تنظیم‌شده (توسط ترموستات)، صفحه حساس عمل نموده و مدار قطع می‌شود.
معمولاً در این پلوپزها لامپ مخصوصی برای نشان دادن حالت پخت برنج وجود دارد که به‌محض پایان کار ترموستات و عمل نمودن آن روشن‌شده و به مصرف‌کننده هشدار می‌دهد که ادامه کار پلوپز برقی منجر به سوختن خواهد شد.
ب) کلید دوحالته روشن و خاموش مجهز به ترموستات بی متالی
با حرکت اهرم کلید به‌طرف بالا کنتاکت‌های دوتیغه بی متالی به یکدیگر متصل شده و با پخت برنج، اتومات کلید عمل می‌کند و مدار المنت و لامپ قطع می‌شود. در این نوع نیز اگر به‌موقع دستگاه را از برق خارج نسازید، این احتمال وجود دارد که برنج بسوزد.
ج) پلوپز برقی با تایمر موتوری
مدل‌های مذکور (گزینه‌های الف و ب) دارای یک عیب مهم هستند و آن این است که در هر مقطع از کار، برق شهر قطع‌شده و پس از مدتی وصل شود، پلوپز کار خود را از آغاز نموده درنتیجه برنج خواهد سوخت. برای رفع این مشکل از تایمرهای موتوری در بعضی از پلوپزها استفاده‌شده است. با حرکت این تایمر در جهت عقربه ساعت مدار وصل شده و همان‌گونه که در شکل دیده می‌شود المنت مستقیماً از طریق ترموستات بی متالی تغذیه می‌شود. پس از مدتی ترموستات عمل نموده و به حالت قطع درمی‌آید. با باز شدن کنتاکت‌های ترموستات، موتور تایمر با المنت به شکل سری قرارگرفته و شروع به بازگشت می‌نماید تا به مرحله خاموشی نزدیک شود.
چون المنت و بوبین (سیم‌پیچ) موتور تایمر سری است و همچنین ازآنجاکه سیم‌پیچ تایمر اهم بالایی دارد، جریان ناچیزی از المنت عبور نموده و سبب می‌شود المنت تا حدودی گرم بماند. اگر در این مدت محیط داخلی پلوپز سرد شود ترموستات بسته‌شده و پس از مدتی مجدداً قطع می‌شود. با بسته شدن ترموستات تایمر متوقف می‌شود زیرا از تایمر جریانی عبور نمی‌کند و با قطع شدن ترموستات تایمر مابقی مسیر تا نقطه خاموشی را طی می‌کند و خلاصه پس از مدت اندکی با قرار گرفتن ولوم تایمر در نقطه خاموش، مدار الکتریکی پلوپز به‌طور کامل در حالت خاموشی قرار می‌گیرد. در ادامه نکاتی را در مورد سرویس پلوپز برقی می‌آموزیم.
نگهداری و سرویس پلوپز برقی
در زیر نکاتی را در موردنگهداری سرویس پلوپز برقی را معرفی می‌کنیم:
- هرگز پلوپز را داخل آب نکنید زیرابه قسمت‌های الکتریکی آن صدمه وارد می‌شود.
- دیگ پلوپز را هنگامی‌که تر یا مرطوب است در دستگاه اصلی قرار ندهید.
- دیگ پلوپز را با آب و اسفنج و مواد تمیزکننده بشویید و از به کار بردن اشیای فلزی یا چوبی و غیره برای تمیزی دیگ خودداری کنید.
- هنگامی‌که پلوپز کار می‌کند دکمه ترموستات را نچرخانید.
- هیچ شیء خارجی را بین دیگ و صفحه گرم‌کننده قرار ندهید.
- همواره محل اتصال بدنه پلوپز به سیم اتصال را خشک و تمیز نگهدارید.
- در صورت سقوط پلوپز و باوجود هرگونه نقص در کار قبل از روشن نمودن مجدد، با رهنمودهای ارائه‌شده مدار و قطعات را موردبررسی قرار دهید.
- وجود هرگونه پارگی در سیم اتصال بسیار خطرناک است در صورت مشاهده هرگونه نقصی در سیم اتصال بلافاصله آن را تعویض نمایید.
حال که با نکات سرویس پلوپز برقی آشنا شدیم به سراغ روش‌های تعمیر پلوپز برقی می‌رویم:
عیب‌یابی و تعمیر پلوپز برقی
در صورتی که قصد تعمیر پلوپز برقی خود را دارید قبل از انجام اینکار گزینه‌های زیر را مطالعه نمایید:
۱) سه گزینه‌ی زیر علت‌هایی هستند که باعث روشن نشدن پلوپز می‌شوند، حال آن‌ها را با یکدیگر مرور می‌کنیم:
الف) نبودن برق در پریز- خرابی دوشاخه و یا سیم رابط
اگر مطمئن هستید پریز دارای ۲۲۰ ولت اختلاف سطح الکتریکی است، ولت‌متر را به ترمینال‌های اصلی پلوپز برقی متصل نمایید (درحالی‌که دوشاخه پلوپز به پریز وصل است) و اگر برق به درون پلوپز نمی‌رسد قطعاً دوشاخه و یا سیم رابط معیوب است. ابتدا دوشاخه را بازنموده و اگر مشکل از آن نیست سیم رابط را با اهم‌متر مورد آزمایش قرار دهید تا عیب مشخص شود.
ب) معیوب بودن اتصالات داخلی پلوپز
پلوپز را از برق خارج نمایید صفحه زیر پلوپز را بازنموده و اتصالات را بررسی نمایید. سیم‌هایی را که براثر ازدیاد حرارت سوخته‌اند تعویض و آن‌ها را قبل از قرار گرفتن در مدار به وارنیش مرغوب مجهز نمایید. اگر سیمی از محل خود خارج و یا قطع‌شده آن را مجدداً در فیش مربوط به خود مستقر نمایید تا پلوپز آماده کار شود.
ج) خراب بودن کلید اصلی
پلوپز را از برق خارج نموده (با توجه به انواع کلیدهای ذکرشده) به بررسی صحت عملکرد کلید بپردازید. برای سهولت در کار می‌توانید از اهم‌متر استفاده نمایید رابط‌های اهم‌متر را به پایه‌های کلید متصل نموده و در صورت روشن نمودن کلید می‌بایست عقربه، منحرف شود و با قلع کلید به‌جای اصلی خود بازگردد.
۲) دو گزینه‌ی زیر می‌توانند علت‌های عدم گرمای پلوپز، علی‌رغم روشن شدن لامپ آن باشند.
الف) عدم رسیدن برق به المنت پلوپز برقی
صفحه زیر پلوپز را بازنموده و درحالی‌که دستگاه متصل به برق است بااحتیاط رابط‌های ولت‌متر را به پایه‌های المنت وصل نمایید. در صورت نرسیدن برق به المنت، علت می‌تواند از خرابی پارگی سیم‌های رابط یا قطع‌شدگی سیم نول و یا سوختن هادی‌ها باشد.۳۳۳۳۳
ب) سوختن المنت پلوپز برقی
اگر المنت سوخته باشد درحالی‌که برق به آن می‌رسد گرمایی ایجاد نمی‌کند، المنت را تعویض نمایید. (برای رؤیت برق المنت هرگز از فازمتر استفاده نکنید زیرا بسیار دیده‌شده است که نول می‌شود. هرگاه در مصرف‌کننده‌ای نول قطع گردد، هر دوپایه مصرف‌کننده دارای فاز خواهد بود).
۳) دو گزینه‌ی زیر می‌توانند علت‌های روشن نشدن لامپ خبر پلوپز برقی باشند.
الف) عدم رسیدن برق به لامپ
ممکن است سیم‌های رابط متصله به لامپ دچار مشکل شده باشند. مدار را بررسی و در صورت مشاهده چنین عیبی مورد را برطرف نمایید.
ب) سوختن لامپ
برای رفع این مشکل، لامپ را از مدار خارج کنید و مستقیماً به برق ۲۲۰ ولت متصل نمایید اگر لامپ سوخته است آن را تعویض نمایید.
۴) دو گزینه‌ی زیر می‌توانند دلیلی برای سوختن برنج در پلوپز باشند.
الف) عدم تنظیم بودن ترموستات پلوپز برقی
با دقت و حوصله فراوان آن را تنظیم نمایید.
ب) معیوب بودن تایمر موتوری
نوعی از پلوپزها به تایمر موتوری مجهز شده‌اند. این تایمرها به‌گونه‌ای طراحی و تنظیم گشته‌اند که پس از مدتی به‌صورت خودکار به نقطه خاموش رسیده و کار دستگاه پایان می‌یابد.
اگر موتور این تایمرها بسوزد پس از عملکرد ترموستات و با رسیدن برق به آن، به‌سوی نقطه خاموشی بازنمی‌گردد و پس از مدتی با وصل ترموستات دوباره المنت داغ می‌شود.
این روند ادامه خواهد داشت و براثر همین عیب، برنج می‌سوزد. تایمر را از مدار خارج سازید و با توجه به ولتاژ کاری آن که اغلب ۱۱۰ ولت است، به آن برق وصل نمایید.
اگر سالم باشد صدای عملکرد موتور به گوش می‌رسد و ولوم نیز به‌طرف نقطه خاموش حرکت می‌کند. اگر موتور عمل نمی‌کند اجباراً می‌بایست آن را تعویض نمایید.
۵) دو گزینه‌ی زیر می‌توانند دلیلی برای خاموش نشدن خودکار تایمر باشند.
الف) سوختن موتور تایمر
موتور تایمر باید عوض شود.
ب) بی متالی بودن نوع تایمر پلوپز برقی
قطعاً کنتاکت‌های اتومات به یکدیگر جوش‌خورده‌اند. آن‌ها را از یکدیگر جدا نموده و سطح کنتاکت‌ها را به‌وسیله یک سمباده نرم تمیز نمایید.
۶) دو گزینه‌ی زیرمی‌توانند دلیلی برای برق دادن بدنه‌ی پلوپز برقی باشند.
الف) چسبیدن سیم‌های رابط به بدنه
برای رفع این مشکل، صفحه زیر پلوپز برقی را بازنموده و کلیه سیم بندی مدار را بازدید نمایید.
ب) اتصال بدنه المنت، ترموستات و لامپ خبر
همانند مباحث قبل توصیه می‌شود اتصال بدنه هرکدام از قطعات را به‌وسیله چراغ سری مورد آزمایش قرار دهید تا عیب مشخص‌شده و برطرف گردد.
همچنین اگر شما قصد خرید و فروش انواع لوازم خانه و آشپزخانه را دارید می‌توانید به اپلیکیشن واسط کالا مراجعه نمایید و بدون دردسر اینکار را انجام نمایید.
سلام خسته نباشید وقتی برنج و با آب میریزیم داخل پلوپز ده دقیقه
روشنه بعد خودکار خاموش می کنه
سلام عرض ادب و احترام
احتمالا یکی از قطعات داخلی مشکلی پیدا کرده است.
پلو پز ما تایمرش بعضی وقت ها کار میکنه و بعضی وقت ها هم کار نمی کنه مارکش هم پارس خزر هست لطفا راهنمایی بفرمائید.باتشکر