در این مقاله سعی ما بر آن است که شما را با ویتامین‌ها و پروتئین‌هایی که برای اسب لازم است آشنا سازیم. لذا پیشنهاد ما بر این است که تا پایان مقاله با ما همراه باشید تا نقش ویتامین و پروتئین در پرورش اسب را با هم بیاموزیم.
نقش پروتئین در پرورش اسب
پروتئین شامل زنجیره طولانی از اسید آمینه‌های حاوی نیتروژن است.
برای محاسبه میزان پروتئین خام یک خوراک، میزان نیتروژن آن را در آزمایشگاه و با روش کلدال مشخص کرده و آن را در ۲۵ / ۶ ضرب می‌کنند.
احتیاجات پروتئین اسب توسط پروتئین خام یا پروتئین قابل هضم بیان می‌شود.
پروتئین قابل هضم مقداری از پروتئین خام خوراکی است که در دسترس حیوان قرار می‌گیرد.
قابلیت دسترسی پروتئین و یا میزان پروتئین قابل هضم در علوفه‌ها حدود ۷۰٪ و در بقولات و جیره‌های مخلوط حدود ۸۵% پروتئین خام است.
یکی از نکات مهم در تغذیه پروتئین، کیفیت آن است که در این رابطه نوع و ترکیب اسید آمینه‌های تشکیل‌دهنده اهمیت دارند.
اسید آمینه
اسید آمینه‌های غیر ضروری می‌توانند از اسکلت کرنی که از متابولیسم کربوهیدرات‌ها و چربی‌ها بوجود می‌آیند، ساخته شوند.
تعادل اسید آمینه‌های یک خوراک، کیفیت پروتئین آن را نشان می‌دهند.
پروتئین‌های با کیفیت بالا، دارای پروفیل اسید آمینه‌ای شبیه به بافت پروتئین بدن خود دام‌اند و پروتئین‌های با کیفیت پایین، از نظر یک یا چند آمینه کمبود دارند.
همانطور که گفته شد کیفیت پروتئین فاکتور مهمی در تغذیه اسب است. چرا که باید تمامی اسید آمینه‌ها به مقدار کافی برای سنتز پروتئین‌ها وجود داشته باشند.
در صورت فقدان یک اسید آمینه، سنتز پروتئین متوقف شده و در صورتی که مقدار یک اسید آمینه کافی نباشد، این کمبود باعث محدودیت در استفاده از سایر اسید آمینه‌ها می‌شود.
برای حفظ ساختار مناسبی از آمینو اسیدها باید از خوراک‌های متنوعی در خوراک استفاده کرد و به نقش پروتئین در پرورش اسب توجه کرد.
درصد پروتئین خام
درصد پروتئین خام در جیره نگهداری ۷ تا ۸ درصد است. کاهش سطوح پروتئین جیره معمولاً باعث کاهش خوش خوراکی و مصرف ماده خشک شده که باعث کاهش رشد سم‌ها و کاهش وزن می‌شود.
مصرف پروتئین اضافی باعث تولید انرژی می‌شود بطوریکه ارزش هر ۴۰ گرم پروتئین برابر یک مگا کالری انرژی قابل هضم است. در سه ماهه آخر آبستنی احتیاجات پروتئینی مادیان برای رشد جنین افزایش می‌یابد.
جیره باید حاوی ۹ تا ۱۰ درصد پروتئین خام باشد، در این زمان نسبت پروتئین به انرژی باید ۴۴ گرم پروتئین خام به ازای هر مگا کالری انرژی قابل هضم باشد. یکی از دلایل وزن پایین هنگام تولد، تغذیه ناکافی پروتئین مادیان در دوران آبستنی به ویژه در سه ماهه آخر آن است.
احتیاجات دوران شیردهی اسب
در طول دوره شیردهی جیره باید حاوی ۱۱ تا ۱۳/۲ درصد پروتئین خام باشد. اسب‌های در حال رشد نیز دارای احتیاجات پروتئین بالایی‌اند و در صورتی که این احتیاجات تامین نشوند، رشد به تعویق افتاده و کند می شود.
جیره کره‌های از شیر گرفته شده و یک ساله باید به ترتیب حاوی ۱۳ تا ۱۴/۵ درصد و ۱۱/۳ تا ۱۲/۶ درصد پروتئین خام باشد و نسبت صحیح پروتئین به انرژی در کره‌های از شیر گرفته شده، ۵۰ و در کره‌های یک ساله ۴۵ گرم پروتئین خام به ازای هر مگا کالری انرژی قابل هضم است.
در این حیوانات تغذیه پروتئین با کیفیت بالا از اهمیت خاصی برخوردار است. لیزین مهمترین اسید آمینه محدود کننده رشد به شمار می‌رود و نسبت لیزین به انرژی قابل هضم در کره‌های از شیر گرفته شده و یک ساله به ترتیب ۱/۲ و ۹/۱ گرم لیزین به ازای هر مگا کالری انرژی قابل هضم است.
پودر شیر بدون چربی، سویا و یونجه بهترین منابع لیزین هستند. مخلوطی از این خوراک‌ها را باید در کره‌های در حال رشد جهت ایجاد تعادل اسید آمینه‌ها استفاده کرد.
احتیاجات پروتئین برای نگهداری و کار
نقش پروتئین و ویتامین در پرورش اسب‌های بالغ به این طریق است که اسب‌های بالغ به سطوحی از پروتئین در جیره برای تامین اسید آمینه‌های لازم برای جایگزین کردن آنها در بافت‌های بدن، آنزیم‌ها، پوست، مو و غیره نیاز دارند.
احتیاجات نگهداری اسبی که در حال استراحت است ۵/۷ تا ۸ درصد پروتئین خام در جیره است. جیره‌ای که دارای علوفه با کیفیت خوب باشد، این مقادیر را تامین خواهد کرد و در صورتی که کیفیت علوفه پایین باشد، استفاده از مکمل‌های پروتئینی ضروری است تا سطوح لازم پروتئین در جیره حفظ شود. از تغذیه پروتئین اضافی در اسب‌های در حال استراحت باید خودداری کرد.
احتیاجات پروتئین برای کار به مقدار زیادی افزایش نمی‌یابد. در زمان کار زیاد و فعالیت بالا میزان پروتئین جیره ممکن است تا ۲٪ افزایش یابد.
در اسب‌هایی که دارای فعالیت شدیدند می‌توان از پروتئین به عنوان منبع انرژی استفاده کرد. البته این نوع اسب‌ها احتیاج به پروتئین بالایی ندارند و در صورتی که از علوفه با کیفیت پایین تغذیه شوند می توان از مکمل‌های پروتئینی استفاده نمود.
احتیاجات پروتئینی برای آبستنی، شیردهی و رشد
نقش ویتامین و پروتئین در پرورش اسب‌های آبستنی به این شکل است که از مهمترین مواد مغذی که باید در تغذیه مادیانهای آبستن به ویژه در سه ماهه پایانی آبستنی مورد توجه قرار داد، پروتئینی است که برای تشکیل بافت‌های جنینی و رشد جنین ضروری است.
این احتیاجات مانند احتیاجات انرژی در سه ماهه پایانی آبستنی به طور قابل توجهی افزایش می‌یابد. مادیان آبستن را می‌توان در ۸ ماهه اول آبستنی با ۸% پروتئین تغذیه کرد که این مقدار در سه ماهه آخر آبستنی به ۵/۱۰ تا ۱۱٪ افزایش می‌یابد.
همچنین کیفیت پروتئین در این سه ماهه بسیار مهم است و در صورت استفاده از علوفه‌های با کیفیت پائین باید از مکمل‌های پروتئینی استفاده نمود.
تغییرات کمی در ترکیب شیر بین نژادهای مختلف اسب وجود دارد و در همه نژادها تر کیب شیر در روزهای اول شیردهی بسیار متفاوت از روزهای بعد است.
این شیر در روزهای ابتدائی آغوز یا کلستروم نام دارد که حاوی سطوح بالای ایمینوگلوبولین‌ها است. آنتی‌بادی‌ها، از کره‌ها در برابر حملات میکروارگانیزم‌ها محافظت می‌کنند چرا که در اوایل زندگی دستگاه ایمنی به خوبی توسعه نیافته است.
میزان سطح پروتئین
میزان سطح پروتئین در شیر اولیه مادیان حدود ۱۹٪ در ۳۰ دقیقه اول شیردهی است که پس از ۱۲ ساعت به ۴٪ و پس از ۸ روز به ۲% کاهش می‌یابد.
یک اسب جوان با وزن بلوغ ۴۵۰ تا ۵۰۰ کیلوگرم دارای افزایش وزنی معادل ۱۰۰ کیلو گرم در سنین ۳ تا ۶ ماهگی است که معادل تقریباً افزایش وزن روزانه یک کیلو گرم می‌شود.
افزایش وزن از ۶ تا ۱۲ ماهگی روزانه ۵/۰ کیلوگرم خواهد بود و در این دوره نیز حیوان ۱۰۰ کیلو گرم افزایش وزن خواهد داشت. پس از این مدت افزایش وزن تا رسیدن به وزن بلوغ کاهش می‌یابد.
شاید برایتان جالب باشد دلایل لاغر شدن اسب را بدانید.
نرخ رشد و توسعه استخوان و عضلات در کره‌ها بسیار سریع و در اسب‌های بالغ کند است. به همین ترتیب احتیاجات پروتئینی نیز تغییر می‌کند.
نکته مهم در نقش پروتئین در پرورش اسب در کره‌های در حال رشد، کیفیت پروتئین است. کمبود لیزین عامل محدود کننده رشد در این دام‌ها به شمار می‌رود و باید به مقدار کافی تأمین شود.
نقش ویتامین در پرورش اسب
ویتامین‌ها از مواد مغذی ضروری برای بدن هستند که به مقدار کم مورد استفاده قرار می‌گیرند. کمبود آنها باعث اختلالات متابولیسمی و بروز برخی بیماری‌ها در اسب می‌شود.
بسیاری از ویتامین‌ها به عنوان کاتالیست بسیاری از انتقالات و واکنش‌های بین مواد در بدن و یا به عنوان کوآنزیم در ساختمان آنزیم وجود دارند که بخش ضروری آنزیم به شمار می‌روند.
حداقل ۱۵ ویتامین ضروری برای اسب مشخص شده است. ویتامین‌های محلول در چربی می‌توانند در بدن و به ویژه در کبد ذخیره شوند. بنابراین اسب می‌تواند ذخیره مناسبی از این ویتامین‌ها در بدن داشته باشد. بسیاری از این ویتامین‌ها و یا پیش سازهای آنها در علوفه‌های سبز وجود دارند.
اسب می‌تواند در تابستان به مقدار کافی این ویتامین‌ها را در دریافت کرده و برای زمستان ذخیره کند. میزان ویتامین خوراکی‌ها و علوفه‌ها بستگی به نوع خوراک، شرایط اقلیمی، شرایط برداشت و انبارداری دارد.
علوفه‌های با کیفیت بالا بسیاری از ویتامین‌ها را برای اسب تامین می‌کنند، ولی تغذیه علوفه‌های کم کیفیت ممکن است باعث کمبود ویتامین در جیره شود که افزودن مکمل‌های ویتامینی ضروری است.
همچنین استفاده از مکمل ویتامینی در خشکسالی‌ها، استرس‌ها و یا رشد بالا ضروری است. بسیاری از ویتامین‌های محلول در آب توسط میکروارگانیزم‌های روده اسب ساخته می‌شوند و نیازی به ذخیره‌سازی آنها در بدن نیست.
نقش ویتامین A در پرورش اسب
ویتامین A از پیش سازهایی به نام بتاکاروتن تشکیل شده است که شکل بیولوژیکی آن ترانس رتینول است.
احتیاجات اسب به ویتامین A را می‌توان با بتاکاروتن نیز نشان داد. بتاکاروتن در اغلب علوفه‌های سبز وجود داشته و در دیواره روده تبدیل به ویتامین A می‌شود. کاروتن در حضور نور آفتاب، اکسیژن و دمای بالا تجزیه می‌شود. وقتی که علوفه به مدت یک سال در معرض آفتاب و باران قرار گیرد، ۹۰٪ کاروتن آن از بین می‌رود.
انبار کردن طولانی نیز باعث کاهش محتویات کاروتنی علوفه‌ها می‌شود. پس از ۶ ماه انبارداری، مقادیر قابل توجهی از کاروتن از بین می‌رود. و پس از ۲ سال انبارداری فقط ۱۰٪ از کاروتن علوفه‌ها باقی می‌ماند.
همانطور که گفته شد ویتامین A می تواند در کبد ذخیره شود، اسب‌هایی که از علوفه‌های سبز تغذیه می‌کنند، می‌توانند برای ۳ تا ۶ ماه نیاز ویتامین A خود را ذخیره کنند.
نکته
از تغذیه بیش از حد این ویتامین باید خودداری کرد. چرا که باعث نرمی و پوکی استخوان و پوسته پوسته شدن اپیتلیوم می‌شود.
احتاجات ویتامین A را می توان به‌وسیله منابع حاوی ترکیبات رتینولی تامین کرد.
استات و پالمتیات ترانس رتینول دو منبع مهم رتینولی‌اند. مقدار نیاز ویتامین A برای تمام اسب‌ها، ۳۰ تا ۶۰ واحد بین المللی ویتامین A یا معادل رتینولی آن به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در هر روز و با ۱۲۰ تا ۲۴۰ واحد بین المللی پیش ساز ویتامین A یا کاروتن به ازای هر کیلو گرم وزن بدن است.
نقش ویتامین D در پرورش اسب
پرتوهای فرابنفش خورشید باعث تبدیل ۷-دی هیدرو کلسترول به عنوان یک سوبسترا در پوست به ویتامین D می‌شوند.
تابش نور به مدت ۳۰ دقیقه در روز برای تامین احتیاجات ویتامین D در اسب‌ها کافی است.
از منابع دیگر این ویتامین و نقش پروتئین در پرورش اسب محصولات علوفه‌ای است که در معرض نور خورشید قرار گرفته باشند.
میزان دقیق احتیاجات اسب به این ویتامین هنوز مشخص نشده است. اما علائم کمبود این ویتامین شامل نرمی استخوان (ریکتز) است که به ندرت بوجود می‌آید. تغذیه مقادیر اضافی این ویتامین ممکن است باعث بروز مشکلاتی شود.
سم ویتامین D
مقادیر سمی این ویتامین، حدودا ۱۰ برابر نیاز روزانه یعنی ۲۵۰۰ تا ۵۰۰۰ واحد بین المللی (۶ واحد بین المللی به ازای هر کیلوگرم وزن بدن ) است که در صورت تغذیه این سطوح برای ماه‌های طولانی علائم مسمومیت بروز خواهد کرد.
در این زمان کلسیم زیادی در بافت‌های نرم مانند قلب، شش‌ها و عضلات رسوب کرده و عوارض اسکلتی در استخوان بروز می‌کند.
برخی گیاهان مانند گل یاس (jasmine) حاوی مقادیر سمی از ترکیبات شبه ویتامین D است.
ضرورت استفاده از مکمل ویتامین D کمتر اتفاق می‌افتد. مقادیر توصیه شده NRC برای این ویتامین حداکثر ۲۲۰ واحد بین‌المللی در هر کیلوگرم خوراک است.
نقش ویتامین E در پرورش اسب
نقش ویتامین E در پرورش اسب را نمی‌توان نادیده گرفت. از مشتقات ترکیبات ۸ گانه‌ای هستند که فعالیت زیستی آلفا توکوفرولی دارند.
این ترکیبات در چربی محلول بوده و میزان آنها به‌صورت واحد بین المللی بیان می‌شود.
اطلاعات و شناخت کمی در مورد احتیاجات ویتامین E در اسب وجود دارد. اما مطالعات نشان می‌دهند که جزیره کره‌ها، مادیانهای آبستن و شیرده و اسب‌های کاری باید حاوی ۸۰ تا ۱۰۰ واحد بین‌المللی در هر کیلوگرم ماده خشک جیره باشد. انبارداری نامناسب مواد خوراکی باعث کاهش سریع سطوح ویتامین E می‌شود.
همچنین رطوبت بالا، آلودگی قارچی، کپک‌زدگی و تخمیر نیز سطوح این ویتامین در خوراکی‌ها را کاهش می‌دهد.
ویتامین E در علوفه های سبز در حال رشد، علوفه های خشک با کیفیت بالا، دانه غلات و روغن گیاهک دانه گندم و همچنین به‌صورت سنتزی و یا مکمل آلفائو کوفرول وجود دارد.
مسمومیت ناشی از تغذیه بیش از حد این ویتامین در اسب مشاهده نشده است.
بیماری تورم مغزی اسب سانان (EDM) ممکن است در کره‌هایی که در استفاده از ویتامین E مشکل دارند، بروز کند.
این بیماری باعث ضعف، عدم تعادل و زمین خوردن اسب می‌شود، استفاده از ویتامین E در ۲ تا ۱۸ ماهگی می‌تواند باعث کاهش علائم بیماری شود.
نقش ویتامین K و B در پرورش اسب
ویتامین K توسط باکتری‌های دستگاه گوارش و همچنین توسط گیاهان ساخته می‌شود. بنابراین گیاهان سبز منابع خوبی از ویتامین K هستند. نیازهای تغذیه‌ای اسب به این ویتامین هنوز به خوبی شناخته شده نیست. ولی کمبود آن می‌تواند باعث خونریزی‌های شدید شود.
در گروه ویتامین B ده ویتامین شناخته شده‌اند که در آب محلول‌اند. عملکرد این ویتامین‌ها نسبت به ویتامین‌های محلول در چربی بیشتر شناخته شده است.
این ویتامین‌ها توسط باکتری های دستگاه گوارش ساخته می‌شوند. و بجز ویتامین B12 به میزان قابل توجهی در علوفه‌های با کیفیت بالا وجود دارند.
استفاده از مکمل این گروه از ویتامین‌ها تنها در زمان استفاده از علوفه‌های با کیفیت پایین، استرس شدید و یا فعالیت شدید بدنی ضرورت می‌یابد.
مهمترین انواع این ویتامین‌ها تیامین، ریبوفلاوین و ویتامین B12 است.
تیامین در متابولیسم کربوهیدرات‌ها دخالت داشته و کمبود آن با کاهش مصرف خوراک به‌ویژه علوفه‌های سبز اتفاق می‌افتد.
سه میلی‌گرم تیامین در هر کیلوگرم ماده خشک خوراک می‌تواند نیاز اسب را تامین کند. ویتامین B12 در سنتز گلبول‌های قرمز خون دخالت دارد و باید به کمبود آن در جیره توجه بیشتری کرد.
کلسیم و فسفر
در تامین این دو عنصر در جیره باید به دو نکته توجه کرد. یکی تامین مقادیر مورد نیاز و دوم حفظ نسبت مناسب بین این دو عنصر است.
میزان جذب این عناصر با توجه به سن دام متفاوت است.
در اسب‌های جوان جذب بیش از ۷۰٪ و در اسب‌های پیر در حدود ۵۰% است. غلظت این عناصر در پلاسما تقریبا ثابت است و خون تنظیم دقیقی در رابطه با غلظت این دو عنصر انجام می‌دهد بنابراین غلظت پلاسمایی این مواد، راهنمای خوبی از وضعیت کلسیم جیره و بدن دام نیست.
اسب‌های بالغ روزانه به ۲۰ تا ۶۰ گرم کلسیم (۴۵ میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن) و ۱۵ تا ۴۰ گرم فسفر (۳۵ میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن) نیاز دارند. میزان آن بستگی به وزن و وضعیت فیزیولوژیکی دام دارد مادیانهای شیرده، کره‌های جوان و در حال رشد و مادیانهای آبستن در سه ماهه آخر آبستنی نیاز بیشتری به این عناصر دارند، نیاز اسب‌های پیر نیز بالا است چرا که جذب کلسیم در بدن این اسب‌ها کاهش یافته و به ۵۰% می رسد.
نکته مهم
همانطور که گفته شد، نسبت کلسیم به فسفر یکی از نکات مهمی است که در فرموله کردن جیر اسب، باید مورد توجه قرار گیرد.
این نسبت نباید کمتر از ۱/۱ باشد. در صورتیکه این نسبت در جیره کمتر از این مقدار باشد، ولی مقدار کلسیم و فسفر جیره متعادل باشد، کلسیم از استخوان حرکت کرده و به جای آن بافت همبند فیبری جایگزین خواهد شد.
این جایگزینی به‌ویژه در استخوان‌های سر بروز خواهد کرد که می‌تواند باعث بروز بیماری سر بزرگی شود.
تغذیه جیره با نسبت ۰٫۸ تا ۱ کلسیم به فسفر به مدت ۶ تا ۱۲ ماه می‌تواند علائم بیماری فوق را بروز دهد و اگر این نسبت به ۰٫۶ تا ۱ کاهش یابد، این علائم بسیار زودتر بروز خواهند کرد.
کره‌ها می‌توانند نسبت ۱ تا ۳ را تحمل کنند و این تحمل در اسب‌های بالغ تا نسبت ۱تا ۶ نیز می‌رسد ولی تغذیه سطوح بالای کلسیم می تواند در جذب منیزیم، منگنز، آهن و فسفر اختلال ایجاد کند.
تغذیه کلسیم در سطوح بالا به مدت طولانی می تواند باعث افزایش غلظت کلسیم در استخوان ها و ترک خوردگی آنها شود. تغذیه ناکافی کلسیم و یا فسفر می تواند باعث نرمی استخوان (ریکتز) و رشد ناقص استخوان شود.
کلام آخر
به پایان مقاله رسیدیم؛ امیدواریم با اجرای این دستورات بتوانید اسب خود را تقویت کنید. ممنون که به سایت واسط پت سر زدید.
اگر شما قصد خرید و فروش اسب موردنظر خود را دارید اپلیکیشن واسط‌کالا بستری مطمئن و امن برای اینکار است.
اگر بخواین اسب خوبی پرورش بدید باید به نگهداری و تغذیشون خیلی توجه کنید
سلام تشکر از مطالب خوب و آموزندتون