سگ خراسانی نامی است که ایرانی‌ها بر روی سگ افغان یا همان سگ تربتی که اصلاح نژاد شده است، گذاشته‌اند. نام‌های دیگر آن کوچی افغان، پشتون‌ها آن‌ها را غیلجک یا کوچی می‌نامند، سگ چوپان و یا سگ نگهبان گله افغان است. این سگ نام کوچی را از مردم کوچی افغانستان گرفته است.
آنچه در ادامه می‌خوانید
سگ کارگر
سگ خراسانی یک سگ مخصوص کار به‌ویژه برای عشایر است. این نوع سگ به دنبال عشایر همه جا رفته و از کاروان‌ها و گله‌های گوسفند، بز، شتر و سایر حیوانات در برابر گرگ‌ها، ببرها و حتی سارقین محافظت می‌کند.
این نژاد سگ گاهی اوقات فقط به‌عنوان نوعی از نژاد سگ چوپان آسیای مرکزی شناخته می‌شود و جایگاه آن هنوز به‌عنوان یک نژاد متمایز قابل‌بحث است. سگ خراسانی معمولاً راه‌راه‌های خاکستری و سیاه دارد.
تاریخچه
سگ خراسانی در زبان فارسی، سگ جنگی یا سگ تربتی نیز نامیده می‌شود و در فارسی پشتو اسپای جنگی و یا دکوچیانو اسپای به معنی سگ عشایر و سگ جنگنده نامیده می‌شود.
در اطراف قسمت‌های مرکزی و شمالی افغانستان و نیز استان خراسان یافت می‌شود. این سگ نگهبان گله دارای پیش‌زمینه ژنتیکی مشابه Ovtcharka آسیای مرکزی (CAO) است.
مشکلات سگ خراسانی
ازآنجاکه این نژاد همراه با عشایر در مناطق دورافتاده و ناهموار زندگی می‌کند. به دلیل دور ماندن از تکنیک‌های پرورش غربی، شناسایی سگی که نژاد کوچی داشته باشد، دشوار است.
جنگ و ناآرامی‌های عمومی در منطقه نیز مردم کوچی را تحت تأثیر قرار داده است، بسیاری از آن‌ها در اطراف شهرها ساکن شده‌اند و فرصت کافی برای تلاقی نژاد کوچی با سگ‌های دیگر به وجود آمده است.
در افغانستان هیچ ارگانی برای ثبت و اصلاح نژاد سگ وجود ندارد. همچنین برخی از سگ‌های کوچی به اروپا صادرشده‌اند.
ژن سگ خراسانی
نژاد سگ کوچی دارای یک استخر ژنی بسیار غنی است و سگ‌ها به‌خوبی با محیط‌های مختلف سازگار شده‌اند. این موضوع می‌تواند باعث تغییر ژن از سگی به سگ دیگر شود.
به همین دلیل، اغلب برای یک فرد عادی سخت است که تشخیص دهد چه چیزی یک سگ را به یک سگ کوچی واقعی تبدیل می‌کند؟ یا اینکه واقعاً نژاد سگ خراسانی چیست؟
ظاهر سگ خراسانی
- به‌طورکلی، سگ خراسانی سگ‌هایی قدبلند و غول‌پیکر هستند. با موهایی کوتاه، متوسط یا بلند که توسط پوستی ضخیم محافظت می‌شود.
- قد آن‌ها متفاوت است و برای سگ‌های ماده از ۲۳ تا ۲۶ اینچ (۵۸ تا ۶۶ سانتی‌متر) است و قد در سگ‌های نر از ۲۴ تا ۲۹ اینچ (۶۱ تا ۷۴ سانتی‌متر) و حتی بیشتر می‌رسد.
- وزن آن‌ها برای سگ‌های ماده از ۸۴ تا ۱۲۰ پوند (۳۸ تا ۵۴ کیلوگرم) و برای سگ‌های نر از ۸۸ تا ۱۷۶ پوند (۴۰ تا ۸۰ کیلوگرم) و بیشتر است.
- به نظر می‌رسد که منظور از اصطلاح سگ‌های غور در متن قدیمی که در ادامه آورده شده است، باید همین نژاد سگ کوچی یا سگ خراسانی باشد.
سگ خراسانی در تاریخ
در ثبت تواریخ سلجوقیان قرن یازدهم نوشته شده است: نژاد سگ‌های بسیار خوبی در غور وجود دارند که بسیار قدرتمند هستند و در قاب و قدرت هر یک از آن‌ها بر یک شیر منطبق‌اند.
پادشاه کوه فیروزه دو سگ غور داشت، یکی به نام اوو و دیگری به نام غزنی که آن‌ها را به جنگ وادار می‌کرد. روزهایی که سگ اوو شکست می‌خورد، او بسیار عصبانی می‌شد و در اطراف او بودن بسیار خطرناک می‌نمود.
ضرب‌المثل‌هایی در فرهنگ اسلامی به وجود آمد، مثلاً گفته می‌شد که یک دانشمند قرون‌وسطایی گفته است که ابن‌سینا نمی‌توانست با سگی از غور بجنگد.
نقص ژنتیکی
ساختار بدنی آن‌ها مانند مولوسر با انواع مختلف سبک‌تر و سنگین‌تر در وزن است. اکثریت آن‌ها عاری از نقص ژنتیکی مانند دیسپلازی مفصل ران هستند.
شکل سر یک سگ خراسانی می‌تواند از نوع گوه‌ای تا جمجمه‌ای از نوع آجری باشد. دم آن‌ها معمولاً به‌طور تقریبی به‌اندازه یک‌سوم طول بدن آن‌ها است و معمولاً مستقیم به بالا یا با زاویه کمی قرار دارد. به‌طور سنتی، گوش‌های آن‌ها تقریباً تا پایه بریده می‌شود.
خصوصیات ظاهری
سگ‌های کوچی سگ‌های قدبلندی هستند. خط پشتی مستقیمی دارند و معمولاً از نیمرخ به شکل مربعی نشان می‌دهند. گردن معمولاً بلند و ضخیم است و پوست اضافی زیادی از قاعده فک تا قفسه سینه آویزان است.
سر به‌صورت افقی یا با زاویه کمی به سمت پایین حمل می‌شود، درحالی‌که چشم‌ها مستقیم به جلو خیره شده‌اند. پوزه خشک و عضلانی است.
سایر ویژگی‌های ظاهری
بدن سگ‌های خراسانی اغلب با لکه‌های تیره پوشیده شده است اما معمولاً این لکه‌ها با پوششی از موها پوشیده شده و دیده نمی‌شوند. این لکه‌ها می‌توانند قسمت داخلی دهان، پل بینی و شکم را نیز بپوشانند.
رنگ مویی که بدن سگ را پوشانده، در انواع مختلفی وجود دارد و برای تعیین نژاد یا نوع سگ خراسانی اهمیتی ندارد. طول و ساختار مو به دلیل تنوع زیاد، اهمیت چندانی ندارد.
غالباً، نواری از موهای بلند و تر، کل طول خط پشتی را می‌پوشاند، درحالی‌که ناحیه گردن با موهایی ضخیم، لیز و همچنین موهایی که کمی بلندتر از بقیه موهای بدن است، پوشیده شده است.
دندان‌های سگ خراسانی
اندازه دندان‌ها از کوچک در بعضی از سگ‌های ماده تا خیلی بزرگ در نرها، با دندان‌های نیش بیشتر از ۱¼ اینچ است. شکل دندان‌ها می‌تواند قلابی با پایه ضخیم‌تر باشد که سر آن به سمت داخل دهان است یا می‌تواند صاف مانند دندان‌های گرگ باشد.
انواع سگ خراسانی
سگ‌های خراسانی یا کوچی را تقریباً می‌توان به سه نوع تقسیم کرد: نوع کوهستانی، استپی و نوع کویری.
سگ خراسانی کوهی
سگ‌های نوع کوهی گونه‌ای بااستخوان‌های قوی و محکم و نیز پوستی ضخیم با موهایی بلند و پرپشت هستند که برای زندگی در مناطق کوهستانی رشته پامیر مناسب است. آن‌ها معمولاً در ارتفاعات بالاتر، جایی که رطوبت بیشتر و دمای هوا بسیار خنک‌تر است، یافت می‌شوند.
سگ خراسانی استپی
ساختار سگ‌های استپی بسیار سبک‌تر و دارای موهای متوسط تا بلند است. سگ‌های استپی در انواع مختلفی هستند که نسبت به نوع کوهی سریع‌تر و چابک‌ترند.
سگ خراسانی کویری
سگ‌های نوع کویر گونه‌ای هستند که اغلب در مناطق دشتی بزرگ صحرا یافت می‌شوند که این مناطق دارای پوشش گیاهی کمتر و آب‌وهوای گرم‌تری است.
قد آن‌ها متوسط است و مویی که روی بدن آن‌ها را پوشانده کوتاه تا متوسط است اما پوست زیر این موها بسیار ضخیم است که محافظ خوبی در شب‌های کویری و ماه‌های سرد سال است.
این نوع از انواع سگ خراسانی، می‌تواند ویژگی‌های هر دو نوع دیگر را داشته باشد، به‌خصوص هنگامی‌که صحبت از ساختار سر می‌شود.
طبقه‌بندی دیگر سگ خراسانی
روش دیگر برای طبقه‌بندی سگ کوچی می‌تواند به‌صورت دو نوع شیر (Djence Sheri) یا نوع ببر (Djence Palangi) باشد.
این تقسیم‌بندی بیشتر در مورد سگ‌های نوع کویری اعمال می‌شود، اما مهم است که به خاطر داشته باشید که هر یک از انواع سگ در مناطق مختلف کوه، استپ یا کویر می‌تواند ویژگی‌های موجود در انواع دیگر را نیز نشان دهد.
سگ خراسانی شیر
سگ‌های از نوع شیر دارای بدنی سنگین‌تر، سرهای بزرگ‌تر و سینه‌های عمیق‌تری هستند. پوشش مویی بدن آن‌ها معمولاً ضخیم‌تر است و دارای قدی متوسط و سری بزرگ‌تر از نوع ببر هستند.
سگ خراسانی ببر
سگ‌های نوع ببر بیشتر دارای ظاهری ورزشکاری هستند، سینه‌هایی بلند و عمیق، سر آجری یا گوه‌ای دارند و پوشش مویی بدن آن‌ها کوتاه‌تر است. سگ‌های استپی بیشتر از این نوع هستند.
تفاوت‌ها و شباهت‌های دو نوع شیر و ببر
تفاوت این دو را از نحوه حرکت آن‌ها می‌توان فهمید. سگ‌های نوع شیر درحرکت باشکوه‌ترند، آن‌ها به لطف بالا نگه داشتن سر هنگام راه رفتن بسیار مغرور به نظر می‌رسند.
سگ‌های نوع ببر جنب‌وجوش بیشتری مانند جنب‌وجوشی که گربه‌ها دارند را نشان می‌دهند. سر معمولاً هم سطح بدن است و هنگام راه رفتن، دویدن یا پریدن پنجه‌های جلویی به سمت داخل می‌چرخند.
هر دو نوع فوق‌العاده چابک هستند و هنگام دویدن یا حمله سرعت سرسام‌آور و فوق‌العاده‌ای دارند.
کاربردها
در طول تاریخ، مردم کوچی به سگ‌های خود احتیاج داشتند تا در مراقبت از دام و وسایل خود به آن‌ها کمک کنند. از آنجائی که این سگ‌ها بسیار باهوش و قابل‌اعتماد هستند، عشایر از آن‌ها برای محافظت از اردوگاه‌ها و کاروان‌ها در کوچ‌های فصلی استفاده می‌کردند.
عشایر نه‌تنها برای مقابله با خطرات بلکه برای توانایی باورنکردنی سگ‌های خراسانی به سازگاری در انواع شرایط سخت محیطی، از این نوع نژاد استفاده می‌کردند.
تحمل شرایط سخت
کوچی‌های عشایر از کوه‌ها، از بین بیابان‌ها، در سرما و گرمای سهمگین عبور می‌کردند و حتی ممکن بود در عبور از این راه‌ها شرایطی به وجود بیاید که برای روزهای متوالی غذا یا حتی آبی نداشته باشند.
آن‌ها در این سفرهای طاقت‌فرسا به سگ‌هایی نیاز داشتند که در انواع شرایط سخت زنده بمانند و هنوز هم بتوانند وظایف خود را به‌خوبی انجام دهند، بدون اینکه مانع پیشرفت کاروان شوند.
آن‌ها اغلب وقت و انرژی اضافی برای تغذیه و مراقبت از سگ‌های خود نداشتند. عشایر نمی‌توانستند وقتی سگ خراسانی بیمار می‌شود، منتظر آن بمانند تا بهبود یابند.
پیشنهاد می‌کنیم خواندن مقاله زیر را از دست ندهید:
خصوصیات اخلاقی سگ خراسانی
کوچی‌ها به سگ‌هایی نیاز داشتند که خشن باشند و از استقامت، شجاعت و قدرت بی‌نظیری برخوردار باشند، اما درعین‌حال بسیار باهوش، قابل‌اعتماد و مستقل باشند. آن‌ها به سگ‌هایی نیاز داشتند که بتوانند بدون هیچ‌گونه راهنمایی یا آموزش خاصی فعالیت و کار کنند.
سگ مغرور
نژاد سگ خراسانی را می‌توان با عناوینی مانند سگ‌هایی باشخصیت تزلزل‌ناپذیر، مغرور و بااحساس شدید مالکیت، محافظ قلمرو، سرسخت و دارای استقامت، داشتن قدرت و چابکی بی‌نظیر توصیف کرد.
همه این ویژگی‌ها آن‌ها را قادر می‌سازد تا از هر چیزی مانند قلمرو و پهنه تحت سیطره خود در برابر همه شکارچیان و مهاجمان دفاع کنند.
پیوند عاطفی عمیق
آن‌ها همچنین می‌توانند بسیار دوستانه و مهربان باشند و تمایل دارند با افراد وابسته به خود پیوندهای عاطفی عمیقی برقرار کنند.
آن‌ها مستعد تجاوز به سگ‌های دیگر و اغلب انسان‌هایی هستند که به قلمرو آن‌ها تجاوز می‌کنند (این می‌تواند شامل کارگران پست، تعمیرکاران شرکت خدمات عمومی، پرسنل اورژانس و حتی دوستان و اعضای خانواده‌ای باشد که قبلاً با آن‌ها آشنا نشده‌اند) و قلمرو آن‌ها می‌تواند بسیار فراتر از خانه و حیاط خانه گسترش یابد.
نارضایتی سگ خراسانی
این نژاد در بیان احساسات خود نیز بسیار پر سروصدا است. سگ‌های کوچی غالباً غرغر می‌کنند تا لذت یا نارضایتی خود را نشان دهند که ممکن است به غلط توسط بسیاری از افراد، به ویژه کودکان، به‌عنوان نشانه‌ای از پرخاشگری، تصور شود و منجر به واکنش‌های ناخواسته و خطرناک از طرف آن‌ها شود.
این بدان معنا نیست که نژاد سگ خراسانی کاملاً غیرقابل‌کنترل است. اما این بدان معناست که برای حفظ ایمنی و حفظ سلامتی و روحیه سگ‌های کوچی و صاحبان آن‌ها، این سگ‌ها خواستار توجه ویژه صاحبان خود هستند که باید در مورد این نژاد خاص و به‌طورکلی رفتار حیوانات متخصص باشید و یا با متخصص مربوط به آن مشورت کنید.
تاریخ نژاد
موقعیت جغرافیایی به توسعه انواع مختلف سگ کوچی کمک می‌کند. به‌عنوان‌مثال، در مناطق کوهستانی، سگ‌هایی با پوشش سنگین‌تر و استخوان‌بندی بزرگ ترجیح داده می‌شوند و زنده می‌مانند، درحالی‌که در یک محیط بیابانی، ساختاری سبک‌تر و چابک‌تر، مطلوب‌تر است.
انتخاب طبیعی به دلیل شرایط محیطی و همچنین ترجیحات انسانی رخ داده است. در طول قرن‌ها، نژادهایی که با شرایط منطقه‌ای و جغرافیایی محل زندگی خود سازگاری پیداکرده و در آنجا مانده‌اند با نام‌های منطقه محل زندگی خود شناخته می‌شوند و به نام محل نامیده می‌شوند مانند سگ خراسانی یا تربتی.
سگ کانگال در ترکیه، سگ چوپان قفقازی در منطقه قفقاز و بسیاری از نژادهای دیگر مانند نژادهای بزرگ چوپان اروپا، همه از این گروه سگ‌ها هستند.
استاندارد نژاد سگ خراسانی
Ovtcharka آسیای مرکزی، یا “CAO” که توسط پرورش‌دهندگان روسی ایجاد شده است. هدف از ایجاد آن این است که می‌خواهند گروه بسیار متنوعی از سگ‌های آسیای مرکزی که استانداردهای ویژه نژاد خودشان را دارند، طبقه‌بندی کنند. این شرایط به شما اجازه می‌دهد که سگ‌های خود را در صورت داشتن استانداردهای نژاد ثبت و درجه‌بندی کنید.
نوع نژاد سگ خراسانی غالباً به‌صورت نوعی تنومند، سر سنگین‌تر و یکدست‌تر ظاهر می‌شود. رنگ آن‌ها اغلب سفید است. در نوع پوشش مویی دارای تنوع کمتر و عموماً دارای موهای کوتاه است. بدن آن‌ها نسبت به سگ‌های کوچک بومی بسیار بزرگ‌تر است.
فنوتیپ سگ خراسانی
سگ‌های خراسانی در همان زمان فنوتیپ اساسی خود را تغییر نداده‌اند. اغلب به نظر می‌رسد از نظر رنگ، نوع سر، توده بدن و نوع پوشش متنوع باشند.
سگ‌های کوچی برای انجام وظایف خود نیاز به همکاری با صاحبان خود دارند. در غیر این صورت، ممکن است که آن‌ها احساس ناامیدی و عدم درک هدف خود را از راه‌هایی انجام دهند که برای صاحبان آن‌ها و سایر افراد جامعه قابل‌قبول نباشد. آن‌ها هنوز هم یک نژاد بسیار بدوی هستند. سگ کوچی غریزه‌های طبیعی محافظتی دارد.
اصلاح نژاد سگ خراسانی در ایران
مجموعه‌ای با نام کویر در ایران وجود دارد که به اصلاح نژاد سگ کوچی یا افغان پرداخته است. به‌این‌ترتیب سگی با استانداردهای بهتری از این نژاد تولید کرده است.
دامپزشک این مجموعه به بعضی از سؤالات کاربران در رابطه با سگ خراسانی و نگهداری از آن پاسخ داده است:
واکسیناسیون
در بحث واکسیناسیون همواره در قدم اول انتخاب یک واکسن سالم است و مهم‌تر از آن سرد ماندن آن به‌اندازه کافی است، به‌طوری‌که یخ نزند و همچنین گرم نشود که در نهایت سالم به دست صاحب سگ برسد. واکسن سگ خراسانی باید در سنین ۴۵، ۷۵ و ۱۰۵ روزگی و بعد از آن ۶ ماهگی توسط دامپزشک متخصص زده شود.
سالی یک‌بار نیز برای یادآوری باید زده شود. همچنین می‌توان از واکسن‌های مخصوص توله‌سگ‌های کوچک‌تر از ۴۵ روز، با عنوان واکسن پاپی استفاده کرد. باید یادآوری کرد که واکسن پیشگیری از بیماری است و نه درمان آن.
پیشنهاد می‌کنیم خواندن مقاله زیر را از دست ندهید:
تغذیه
در تغذیه‌ی توله‌ها که سؤال اکثریت کاربران است باید گفت عاملی که باعث درشت شدن و رشد سگ‌ها می‌شود در درجه اول نسل و نژاد سگ و اصیل بودن پدر و مادر اوست.
به این معنی که نمی‌توان یک سگ معمولی را با تغذیه درشت کرد. پس اگر می‌خواهید سگ خراسانی درشتی داشته باشید، باید ژنتیک و نسل آن را مدنظر داشته باشید.
در قدم بعدی باید تا ۴۵ روزگی از شیر مادر به‌عنوان غذای اصلی استفاده کنید. در کنار شیر مادر و تا ۴۵ روزگی به‌عنوان غذای اصلی می‌توانید از استارترهای مخصوص سگ و غذای خشک استفاده کنید.
از ۴۵ روزگی به بعد هم می‌توانید کم‌کم از اسکلت پخته‌شده، گوشت پخته‌شده، نان و شیر و نواله که شامل آرد جو و شیر است، استفاده نمایید.
موارد احتیاط تغذیه‌ای
مراقب باشید که هیچ‌وقت گوشت و شیر را باهم به توله‌ها ندهید، چون باعث شل شدن معده و اسهال و از دست دادن آب بدن می‌شود. سعی کنید غذای توله‌ها به‌صورت ۴ یا ۵ وعده در روز باشد و به سگ‌های بالغ یک یا دو وعده در روز غذا دهید و پس از پایان خوردن، غذای اضافه از جلو حیوان برداشته شود.
اگر تغذیه توله‌سگ خراسانی را رعایت کنید خیلی سریع می‌توانید آن را به وزن موردنظر خود برسانید.
پیشگیری از بیماری
مانند دیگر حیوانات، سگ نیز امکان ابتلا به انواع بیماری‌های مختلف را دارد. در قدم اول باید سیستم ایمنی بدن سگ خراسانی خود را قوی نگه‌دارید. می‌توانید با رعایت نکاتی که در ادامه آورده می‌شود، احتمال بیمار شدن سگ را به حداقل برسانید.
- نگهداری در مکان مناسب
- تغذیه صحیح
- برنامه واکسیناسیون مناسب
- رعایت اصول قرنطینه
بیماری سگ خراسانی
از مهم‌ترین بیماری‌های ویروسی در سگ‌ها می‌توان به پاروا ویروس و دیستمپر اشاره کرد. اگر علائم هر نوع بیماری در سگ بروز کرد حتماً باید به دامپزشک مراجعه کرد؛ و بهترین درمان مسلماً پیشگیری و زدن به‌موقع واکسن‌ها هست.
کلام آخر
به پایان مقاله سگ خراسانی رسیدیم. امیدوارم اطلاعات کافی در مورد این نژاد را به دست آورده باشید. می‌توانید برای خریدوفروش سگ موردنظر خود به سایت واسط کالا مراجعه کنید و یا اپلیکیشن واسط کالا را دانلود کرده و آگهی موردنظر خود را در آن جستجو کنید.
منبع
en.wikipedia.org
یه مجموعه دزد و کلاهبردار ک سگ های میکس رو به نام اصلاح نژاد توله کشی میکنه در اصل توله فروشه ن اصلاح نژاد