باکتری‌ها در همه‌جا وجود دارند و درحالی‌که اکثر میکروارگانیسم‌ها تأثیر زیادی در زندگی روزمره ما ندارند، برخی از انواع آن‌ها می‌توانند باعث بیماری شوند. اسبهای ما روزانه در معرض باکتری‌ها هستند و بیشتر اوقات سیستم ایمنی بدن آن‌ها قادر به مقابله با آن‌هاست. بدون اینکه هیچ نشانه‌ای از این بیماری هارا داشته باشد. واسط پت در ادامه بیماری های میکروبی اسب را بررسی میکند. با ما همراه باشید.
آنچه در ادامه می‌خوانید
بیماری های میکروبی اسب چه زمانی رخ میدهند؟
بیماری های میکروبی زمانی رخ میدهند که سیستم ایمنی بدن اسب ضعیف شده باشد و باکتری قادر به تکثیر و پخش شدن در بدن اسب باشد.
منبع باکتری‌ها کجاست؟
منبع باکتری‌ها معمولاً آب، غذا یا مدفوع آلوده است. اسب‌ها پس‌ازاینکه سیستم ایمنی بدن آن‌ها با ویروس مواجه شد، مستعد ابتلا به بیماری های میکروبی اسب میشوند. عفونت‌های باکتریایی بیشتر در اسب‌هایی دیده می‌شود که مسافرت می‌کنند یا وقت زیادی را در اسطبل‌های آموزشی که اسبهای مختلف در آن رفت‌وآمد می‌کنند می‌گذرانند.
کدام اسب‌ها بیشتر در معرض خطر هستند؟
کره‌اسب‌ها و اسبهای سالمند بسیار بیشتر در معرض خطر بیماری قرار می‌گیرند زیرا سیستم ایمنی بدن آن‌ها به‌اندازه اسبهای بالغ قوی نیست.
عامل اصلی جلوگیری از انتشار باکتری چیست؟
تمیزی و پاکیزگی در اطراف انبار عامل اصلی جلوگیری از انتشار باکتری است. بهتر است هر اسب لوازم و تجهیزات نظافت خود را داشته باشد تا از انتشار میکروب در اسطبل‌هایی که اسبهای بسیار مختلفی در آن زندگی می‌کنند، جلوگیری شود.
پیش از آنکه به معرفی بیماری های میکروبی در اسب و نحوه‌ی معالجه و پیشگیری از آن‌ها بپردازیم، پیشنهاد میکنم خواندن مقالات بهداشت اسب و کولیک اسب را از دست ندهید.
خفگی (Strangles)
خفگی یک عفونت تنفسی فوقانی بسیار مسری در اسب است. این بیماری میزان مرگ‌ومیر کمی دارد، بااین‌حال هزینه‌ی ناشی از دوره‌های درمانی طولانی‌مدت می‌تواند بسیار زیاد باشد.
انتقال به انسان
این بیماری از طریق آلودگی محیطی، ترشحات بینی یا تماس مستقیم با حیوانات آلوده منتقل می‌شود.
پیشنهاد می‌کنیم خواندن مقاله زیر را از دست ندهید:
علایم وجود باکتری
- تب بالا از ۱۰۳ تا ۱۰۶ فارنهایت
- بی‌اشتهایی
- سرفه مرطوب
- ترشحات بینی شفاف که زرد میشوند.
- دشواری در تنفس و بلع (مانند خفه شدن، به این دلیل این بیماری خفگی نام دارد)
- تورم غدد لنفاوی تحت‌فکی که پاره میشوند
این التهاب تنفسی فوقانی سپس به غدد لنفاوی تحت‌فکی (زیر فک) گسترش می‌یابد که درنهایت آبسه می‌شود. علائم ممکن است از جزئی تا بزرگ باشد. شدیدترین حالت خفگی شامل التهاب تمام غدد لنفاوی است. خوشبختانه خفگی معمولاً کشنده نیست.
معالجه
برای درمان این بیماری میکروبی اسب باید مراقبت‌هایی انجام شود مثل گرم و خشک نگه‌داشتن حیوان، جداسازی او از سایر حیوانات و دادن غذاهای نرم به آن. گرم نگه‌داشتن آبسه باعث سرعت بخشیدن به بهبودچرک می‌شود. آنتی‌بیوتیک انتخابی اگر قبل از ایجاد آبسه استفاده شود، حکم پنی‌سیلین را دارد. پنی‌سیلین استفاده‌شده پس از تشکیل آبسه بهبودی را کند میکند.
پیشگیری
واکسیناسیون برای خفگی وجود دارد، اما اثر آن کم و مدت آن کوتاه است. بهترین پیشگیری، جداسازی حیوانات جدید، به‌طور مطلوب برای یک ماه است. از هرگونه ارتباط اسب با علائم تنفسی فوقانی با دیگر اسب‌ها باید اجتناب شود و در صورت عدم رعایت مراقبت‌ها منتظر مشکلات بعدی باشید!
بوتولیسم
بوتولیسم یکی از بیماری های میکروبی اسب است. این بیماری نادر است، اما معمولاً کشنده است. علت آن سموم تولیدشده توسط باکتری‌هایی است که ازنظر علمی بانام Clostridium botulinum شناخته میشوند. سموم بوتولیسم با جلوگیری از انتقال تکانه‌های عصبی بر روی سیستم عصبی محیطی عمل می‌کنند. این سموم در خاک و در مواد پوسیده گیاهی یا حیوانی یافت میشوند. اسبهای بزرگسال و کره‌اسب‌ها که معمولاً کمتر از ۸ ماه دارند ممکن است تحت تأثیر قرار گیرند.
علایم بالینی در کره‌ها
- در شیر خوردن دچار مشکل می‌شود.
- عدم توانایی در بلع
- گشادشدن مردمک چشم
- فلج تنفسی، که باعث مرگ می‌شود.
علایم بالینی در اسبهای بزرگسال
- ضعف عضلانی، لرزش و فروپاشی
- بسیاری از علائم کره‌اسب‌ها در بزرگ‌سالان نیز دیده می‌شود.
معالجه
اگر اسب به بوتو لیسم زودهنگام گرفتار شود، یک آنتی‌توکسین چند ظرفیتی (آنتی‌بادی تولیدشده در پاسخ به سم باکتری‌ها) وجود دارد که در برابر انواع مختلف ارگانیسم فعال است. همچنین این آنتی‌توکسین احتمال بقا در اسب‌ها را بهبود بخشیده است.
کزاز
کزاز که به آن بیماری قفلی نیز گفته می‌شود ، یک بیماری بسیار جدی در سیستم عصبی مرکزی است که میزان مرگ‌ومیر در آن زیاد است. باکتری‌های عامل کزاز در سراسر جهان یافت میشوند، بنابراین هر اسب واکسینه نشده یک قربانی است.
کزاز که یکی از بیماری های میکروبی خطرناک اسب است، در اثر سم منتشرشده توسط باکتری کلوستریدیوم ایجاد می‌شود. این باکتری به‌طورمعمول در روده اسب‌ها یافت و از طریق مدفوع منتقل می‌شود و همیشه در خاک اسطبل‌ها وجود دارد.این باکتری بی‌هوازی است ، به این معنی که در مناطقی که اکسیژن وجود ندارد، تکثیر می‌یابد.
زخم‌های سوراخ‌سوراخ شده آلوده مکانی ایده آل برای رشد کزاز است!کزاز ممکن است تا شش ماه در حیوان خفته باشد. بنابراین، ممکن است شروع علائم پس از ماه‌ها بعد از آسیب اصلی باشد.
علایم بالینی کزاز
- ناتوانی در باز کردن دهان برای خوردن و آشامیدن
- چشم‌ها کاملاً باز و گوش‌ها سفت‌وسخت می شوند.
- سفتی و سختی کل بدن
- حساسیت شدید به صداها، مناظر و لمس
- پلک سوم به‌طور غیرقابل‌کنترل بسته می‌شود (یکی از روش‌های تشخیص کزاز از سایر بیماری‌های عصبی، کف زدن و تماشای پلک سوم است.)
- تشنج و مرگ در ۷۵ تا ۸۰ درصد موارد
اگر در هفته اول بیماری متوجه شوید اسب بیمار است، احتمال بهبودی هست. اما بهبودی کامل ممکن است ماه‌ها طول بکشد.
درمان کزاز
اسب را باید در مکانی تاریک و ساکت و با ملافه‌های فراوان نگهداری کرد تا از آسیب‌دیدگی جلوگیری شود. تغذیه کافی و مصرف مایعات باید کنترل شود. داروهای آرام‌بخش و شل کننده عضلات باید همراه با آنتی‌توکسین کزاز تجویز شود.
پیشگیری
واکسیناسیون با واکسن توکسوئید کزاز یک پیشگیری بسیار مؤثر است. این دارو در دو دوز بافاصله چهار تا هشت هفته و پس‌ازآن هرسال تجویز می‌شود. همچنین برای اطمینان از ایمنی کره اسب، باید چهار تا هشت هفته قبل از برفک زدن واکسن Broodmares انجام شود.
تب مالت
یکی از بیماری های میکروبی اسب تب مالت است. بیشتر موارد تب مالت در اسب‌ها به دلیل باکتری‌های بروسلا آبورتوس است که علت بیماری در گاو نیز هست. شاید جای تعجب باشد، موارد بروسلوز در اسب معمولاً در اسب‌هایی اتفاق می‌افتد که در کنار گاوها نگهداری میشوند.
اسب‌ها از طریق بلع، استنشاق یا تماس با خراش‌های پوستی به باکتری آلوده میشوند. بروسلوز تورم دردناک در پایه گردن و طرفین آن ایجاد میکند که می‌تواند منجر به آبسه شود. مفاصل همچنین ممکن است متورم شده و منجر به مواردی همچون سقط‌جنین، شده باشد.
راه‌های انتقال تب مالت
بروسلا آبورتوس ممکن است از طریق تماس با مایعات بدن، بافت ها یا لاشه‌های آلوده از اسب به انسان منتقل شود.
درمان و پیشگیری
مانند بسیاری از بیماری های میکروبی اسب، آنتی‌بیوتیک‌ها به درمان تب مالت کمک می‌کنند. به‌علاوه، تخلیه آبسه در درمان تب مالت موثراست. در موارد شدید ممکن است جراحی نیز لازم باشد. گرچه در سراسر جهان گزارش‌شده است، اما تب مالت در بسیاری از کشورها ریشه‌کن شده است، بنابراین عفونت‌ها نادر است.
سیاه‌زخم
سیاه‌زخم یکی دیگر از بیماری های میکروبی اسب است که آنرا بررسی می‌کنیم. این بیماری توسط باکتری Bacillus anthracis ایجاد می‌شود که می‌تواند بیشتر از ده ها روز در خاک زنده بماند. باکتری‌ها سمی تولید می‌کنند که سلول‌های موجود در بافت های آلوده را تجزیه میکند.
علایم بالینی
وجود علایم بالینی سیاه‌زخم بستگی به این دارد که اسب باکتری را خورده باشد، یا از طریق گزش حشره منتقل شود.
علایم بالینی این بیماری شامل موارد زیر میشوند:
- تب
- از دست دادن اشتها
- التهاب روده کوچک
- قولنج
- اسهال خونی
این بیماری ممکن است به‌طورمعمول در ۲-۴ روز منجر به مرگ اسب شود. در مواردی که سیاه‌زخم از طریق گزش حشرات وارد بدن اسب می‌شود، علایم بالینی شامل تورم در محل گزش و گردن، قفسه سینه، شکم و اندام تناسلی است.
همچنین این بیماری از طریق دست زدن به حیوانات آلوده می‌تواند از اسب به انسان منتقل شود.
درمان و پیشگیری: درمان سریع با آنتی‌بیوتیک برای نتیجه موفقیت‌آمیز در هر دو گونه ضروری است.
درماتوفیلوز
بیماری درماتوفیلوز توسط باکتری Dermatophilus congolensis ایجاد می‌شود که از طریق زخم باز مانند خراش پوست، پارگی یا محل گزش حشرات وارد بدن می‌شود.
درماتوفیلوز یکی از بیماری های میکروبی اسب است که بسیار شایع است. این بیماری اغلب به‌عنوان «پوسیدگی باران» ، «سوختگی باران» یا «تب گل» شناخته می‌شود. اکثرا با تماس طولانی‌مدت با رطوبت به‌صورت باران یا عرق زیر پتوها یا ملحفه شروع می شود.
این بیماری می‌تواند منجر به ضایعات دردناک و تورم در پشت و پوزه‌ی اسب شود که به‌طور مشخص پوسته‌های خشک ایجاد میکند. همچنین باکتری می‌تواند از طریق تماس مستقیم با حیوانات آلوده از اسب به انسان منتقل شود.
درمان و پیشگیری
از آنتی‌بیوتیک‌های موضعی و سیستمیک برای درمان درماتوفیلوز استفاده می‌شود. برای اسب‌ها نیز مهم است که به تغییرات مدیریتی برای خشک نگه‌داشتن حیوانات توجه شود. درماتوفیلوز اگرچه تهدیدکننده زندگی نیست، در صورت عدم درمان می‌تواند منجر به عفونت‌های ثانویه شود.
استوماتیت وزیکولار
این بیماری میکروبی اسب توسط ویروس استوماتیت وزیکولار ایجاد می‌شود.
درنتیجه استوماتیت وزیکولار در اسب‌ها ضایعات و تاول‌هایی در دهان، بینی و لب‌ها ایجاد میکند.
علایم بالینی
- آبریزش یا کف در دهان
- بی‌حالی
- تب
- از دست دادن اشتها
خوشبختانه مرگ‌ومیر در این بیماری نادر است. اسب‌ها معمولاً طی دو هفته بهبود می‌یابند، اما شیوع آن می‌تواند تأثیرات مالی قابل‌توجهی در صنعت اسب بگذارد. استوماتیت وزیکولار در سراسر جهان گزارش‌شده است.
سالمونلوز
سالمونلوز توسط باکتری سالمونلا انتریکا ایجاد می شود و باعث اسهال در اسب و انسان می شود.
در اسب ها، باکتری ها از طریق خوراک یا آب آلوده منتقل می شوند. انتقال همچنین می تواند در اثر تماس مستقیم با افراد آلوده یا سطوحی که از یک فرد آلوده به کود دامی آلوده شده است، رخ دهد. بعضی از اسب‌ها ناقلانی هستند که هیچ نشانه ای از بیماری ندارند اما می توانند به طور فعال ارگانیسم را منتقل کنند. مادیانی که تازه سقط نموده اند با ترشحات رحمی خود محیط اطراف و علوفه را آلوده می‌نمایند.
انتقال به انسان
افرادی که در اطراف اسب کار می کنند می توانند با لمس سطوح آلوده و انتقال تصادفی باکتری‌ها از دست به دهان به سالمونلا مبتلا شوند.
علایم در انسان
همانطور که گفته شد، این بیماری یکی از بیماری های میکروبی اسب است که قابل انتقال به انسان است. بسیاری از افراد هیچ علامتی از عفونت سالمونلا ندارند. دیگران ممکن است تب، ناراحتی شکمی و اسهال داشته باشند. بیماری بالینی می تواند خفیف یا شدید باشد و در صورت عدم درمان موارد شدید می توانند کشنده باشند.
درمان و پیشگیری
در انسان، بیشتر موارد حتی بدون درمان نیز برطرف می شوند. در اسب ها ممکن است از داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی برای تسکین درد استفاده شود و محافظ های دستگاه گوارش مانند بیوسپانژ یا زغال فعال می توانند سم باکتری را متصل کنند. موارد شدید ممکن است نیاز به درمان با مایعات IV و الکترولیت‌ها داشته باشد.
از آنجا که ارگانیسم در محیط شیوع دارد، پیشگیری از سالمونلوز دشوار است. شناسایی اسبهای آلوده و پروتکل های دقیق ایمنی زیستی بهترین روش برای جلوگیری از شیوع بیماری است. جهت جلوگیری از آلوده شدن سایر دام ها باید بیماران را جدا از سایرین نگهداری کرد و ترشحات جنین سقط شده را جمع آوری کرد و سوزاند.
چند نکته‌ی مهم که باید فراموش نکنید!
- دستان خود را با آب و صابون بشویید یا اگر امکان پذیر نیست از ضدعفونی‌کننده دست برای شستشو استفاده کنید.
- بهداشت را رعایت کنید.
- از خوردن و آشامیدن در انبارها، اسطبل‌ها و سایر مناطق محل نگهداری اسب خودداری کنید.
- اسبهای بیمار را جدا کرده و از وسایل و تجهیزات مخصوص نظافت استفاده کنید. در صورت امکان هرروز این اسب‌ها را معاینه کنید.
- اسب‌ها را بر اساس فاکتورهای خطرناک برای منطقه و مرکز خود و طبق توصیه دامپزشک واکسینه کنید.
- در نظر بگیرید که کنارهم قرار گرفتن اسب و دام می‌تواند باعث گسترش عفونت شود.
- قبل از اجازه تماس با اسبهای جدید، آن‌ها را قرنطینه کرده و آزمایش کنید.
- طبق دستور دامپزشک از آنتی‌بیوتیک استفاده کنید. اطمینان حاصل کنید که دوره درمانی کامل برای به حداقل رساندن شیوع باکتری‌های مقاوم در برابر آنتی‌بیوتیک دنبال می‌شود.
بنابراین
- اسب‌هایی که مبتلابه عفونت باکتریایی هستند معمولاً ناراحتی گوارشی (اسهال) یا عفونت دستگاه تنفسی فوقانی (سرفه، آبریزش بینی) دارند. عفونت‌های باکتریایی به‌طورمعمول باعث تب و بی‌حالی میشوند.
- پاکیزگی در اطراف انبار عامل اصلی جلوگیری از انتشار باکتری است. بهتر است هر اسب لوازم و تجهیزات نظافت خود را داشته باشد تا از انتشار میکروب و بیماری های میکروبی اسب جلوگیری شود.
- چنانچه لاشه‌ی اسبهای باکتریایی در زمین پراکنده شود خاک آن نواحی تامدت زیادی حاوی باکتری می‌ماند و باعث بیماری می‌شود. ازاین‌رو لاشه‌ی حیوانات حتماً باید دفن شود.
- اسب های جوان کمتربه بیماری مبتلا می شوند. درحالی که اسب های مسن کاملا به بیماری مستعد هستند.
- حیوانات بیمار از طریق ادرار و جنین سقط شده محیط اطراف را آلوده می کنند و انسان و سایر حیوانات را از طریق زخم ها و خراش های جلدی در تماس با مواد آلوده بیمار می شوند.
کلام آخر
همانطور که متوجه شدید بیماری های میکروبی اسب نشانه‌ها و عوامل زیادی دارند. این بیماری‌ها گاهی ممکن است بسیار برای اسب خطرناک باشد؛ بنابراین لازم است هرگونه تغییرات غیرعادی در اسب را به دامپزشک خود اطلاع بدهید و با مشورت دامپزشک این بیماری‌ها را درمان کنید.
ما سعی کردیم در این مقاله شمارا با بیماری های میکروبی اسب، علل و نشانه‌های آن آشنا کنیم. شما همچنین می‌توانید با مراجعه به سایت واسط پت مقالات مرتبط با اسب‌ها و سایر حیوانات را مطالعه کنید. همچنین اگر قصد خرید و یا فروش حیوانات خانگی یا وسایل دسته دوم خود رادارید، سایت یا اپلیکیشن واسط کالا بهترین گزینه برای خریدوفروش اجناس شما با مناسب‌ترین قیمت‌ها است.
منابع:
horses.extension.org
nasc.cc
ceh.vetmed.ucdavis.edu