اگر شما اجازه دهید طبیعت مسیر خود را با حداقل دخالت انجام دهد، فقط کافی است که یک بز نر و یک بز ماده را در زمان مناسب در کنار یکدیگر قرار دهید و بگذارید آنها جفت شوند. بااینحال، در صورت انتخاب، میتوانید بز را از طریق تلقیح مصنوعی نیز پرورش دهید. با آشنایی با چرخههای جفتگیری بزها، دورههای حاملگی و مراحل زایمان میتوانید شانس خود را برای اضافه کردن بچههای سالم به گله بزهای خود افزایش دهید. برای تولید مثل بز شیری سه روش به شما پیشنهاد میدهیم، با ما همراه باشید تا با این سه روش بهطور کامل آشنا شوید.
در این مقاله به موارد زیر میپردازیم
زمانبندی چرخه جفتگیری
برنامهریزی کنید تا زمان کوتاه شدن روزها شروع به تولید مثل بز کنید. برخلاف برخی حیوانات اهلی ، بزها هنوز تمایل به پرورش فصلی دارند. کاهش ساعات روز در طول پاییز نشان میدهد که فصل جفت گیری و تولید مثل بز شیری است ، بهطوریکه بچهها میتوانند بعد از زمستانهای آینده به دنیا بیایند.
در نیمکره شمالی ، این بدان معنی است که اوت تا دسامبر “زمان اصلی” برای جفتگیری بز است.
تولید مثل بز میتواند در طول سال با کمک درمانهای هورمونی و لقاح مصنوعی اتفاق بیفتد، اما معمولاً فقط برای ایجاد گلههای خیلی بزرگتر بز به این روشها متوسل میشوند.
پتانسیل جفتگیری بز نر خود را با سن او مشخص کنید. بزهای نر تا ۵ ماهگی ازنظر جنسی بالغ میشوند و بعضیاوقات در اوایل ۳-۴ ماهگی. بنابراین ، اگر میخواهید خودتان فرایند پرورش را کنترل کنید ، هر بز نر با سن بیش از ۳ ماه را از گله خود جدا کنید!
یک بز نر که ۶ ماه تا ۱ سال دارد میتواند با ۱۰ بز ماده در هر فصل جفتگیری کند. یک بز جوان سالم ۲ ساله ممکن است با ۲۵ بز ماده در هر فصل جفتگیری کند. در سن ۳ سالگی ، با داشتن سلامتی خوب، میتواند با ۴۰ بز ماده در هر فصل جفتگیری کند.
بااینحال ، فقط به این دلیل که یک بز نر میتواند جفتگیری کند به معنای آن نیست که حتماً باید جفتگیری انجام شود. بنابراین باید خودتان زمان مناسب برای جفتگیری را طوری تعیین کنید که از سلامت بزها و بچهها اطمینان حاصل کنید .
آمادگی بزهای ماده برای جفتگیری
توانایی تولید مثل بز به جثهی آن بستگی دارد. مطمئن شوید که بزهای ماده بهاندازه کافی بزرگ هستند که بارداری خودشان را مدیریت کنند. در بیشتر موارد ، یک بز ماده متولدشده در بهار میتواند در پاییز (در سن ۴ ماه یا بیشتر) باردار شود، تا زمانی که وزن او بیش از ۳۶ کیلوگرم باشد. بااینحال، بهتر است صبر کنید تا بز ماده حداقل ۱ ساله شود و به وزن بیش از ۴۵ کیلوگرم برسد.
یک بز ماده بزرگتر قادر به حمل دوقلوها یا سهقلوها خواهد بود، بنابراین این را به خاطر بسپارید، مخصوصاً اگر تولدهای چندگانه در شجرههای بز شما معمول است. نژاد بز سانن از نوع بزهای دوقلو و سهقلو زا هست.
مراقب علائمی باشید که نشاندهنده آماده بودن بز ماده برای جفتگیری است. تقریباً هر ۲۱ روز به مدت ۲-۳ روز بز ماده به فحلی (برای جفتگیری و تولیدمثل آماده است) میرود. برای تشخیص فحلی ، به دنبال نشانگرهایی از قبیل ترشحات مخاطی از فرج ، ورم فرج ، افزایش بع بع کردن ، تکان دادن مکرر دم ، قدم زدن بیشازحد و افزایش علاقه به هرگونه بز نر که در اطرافش باشد – یا حتی هر چیزی که بوی آن را دهد.
آمادگی بزهای نر برای جفتگیری
به دنبال تغییراتی باشید که نشان میدهد بز نر کاملاً آماده جفتگیری است. بزهای نری که مشتاق به جفتگیری هستند، فحلی نامیده میشوند. بارزترین علامت آن بوی تند است – در این مدت بزهای نر در سراسر خود ادرار میکنند ، از سر تا دم. شما همچنین ممکن است متوجه رفتارهای تهاجمیتر و مانورهای نمایشی صورت مانند لب و زبان و صداهای بلندی شوید. بدین صورت بز نر اعلام میکند زمان تولید مثل بز است.
برای انسان ، دست زدن به بز نر فحلی سخت است ، اما بز نر فحلی برای بز ماده فحلی بسیار جذاب است.
برای اینکه بز ماده فحلی شود نیاز به مشوق و جذابیت دارد. برخی از بزهای ماده فحلی نخواهند شد، مگر اینکه در اطرافشان بز نر فحلی وجود داشته باشد. برای حل این مشکل سعی کنید یک بز نر فحلی را در معرض دید و بوی بز ماده قرار دهید.
هنگام قرار دادن حیوانات فحلی در نزدیکی یکدیگر اما در حصارهای جداگانه مراقب باشید، زیرا ممکن است بزها خود را زخمی کنند و برای رسیدن به یکدیگر به حصارها ضربه زنند. باید از نزدیک مراقب آنها باشید و بررسی کنید تا حصارها ایمن و عاری از هرگونه نقصی باشند، که منجر به زخمی شدن بزها نشود.
از طرف دیگر ، میتوانید از پارچهای استفاده کنید. پارچهای را روی یک بز نر فحلی بمالید ، سپس آن را در اطراف بز ماده تکان دهید و دستمال را در مجاورت آن قرار دهید. رایحه تند بز نر فحلی اغلب برای انجام این ترفند کافی است.
اجاره کردن بزها برای جفتگیری
برای راحتی و تنوع ژنتیکی بز نر را برای تولید مثل بز مادهی خود اجاره کنید. معمولاً مراقبت و نگهداری از بزهای ماده و عقیم شدهها راحتتر است و همینطور بوی بهتری میدهند.
بنابراین بعضی از افراد تصمیم میگیرند که هیچگونه بز نری را نگه ندارند. در این حالت، شما میتوانید در زمان مناسب یک بز نر از همسایه، دوست یا مزرعهدار اجاره کنید.به دنبال بزهای نر با شجرهنامههای دقیق و باکیفیت باشید و از انواع مختلفی برای افزایش تنوع ژنتیکی گله خود استفاده کنید.
برخی از پرورشدهندگان اکیداً توصیه میکنند که از جفتگیری و تولید مثل بز های نر و ماده در سایزهای متفاوت خودداری کنید، درحالیکه برخی دیگر در این موارد با مشکل بارداری یا زایمان روبرو نشدهاند. در مورد موارد خاص با دامپزشک و پرورشدهندگان باتجربه مشورت کنید.
پرورش بز نر
سعی کنید بزهای نر خودتان را، خودتان پرورش دهید. اگر شما خودتان بزهای نر را پرورش دهید از سوابق آنها، تاریخچه سلامت و سایر مشخصات آنها کاملاً اطلاع خواهید داشت.
بزهای نر را مگر در زمان جفتگیری بهطور جداگانه نگهداری کنید، اما آنها را تنها نگذارید. بزها موجودات اجتماعی هستند، بنابراین بهتر است اگر فقط یک بز نر دارید یک یا چند بز عقیم شده را بهعنوان دوست در کنارش بگذارید.
هزینه مراقبت از یک بز نر میتواند ۱۵۰ دلار در سال است که تقریباً برابر با هزینه ۵ بار اجاره بز نر برای جفتگیری (که اغلب حدود ۳۰ دلار USD قیمت دارند) هست. برای انجام کار باصرفه اقتصادی بیشتر حتماً هزینههای خود را بسنجید و راه اقتصادیتر را انتخاب کنید
برنامه معین برای تولید مثل بز
جزئیات مربوط به برنامه تولید مثل بز خود را دقیق بنویسید و نگهدارید. یک صفحه یا سند با عناوین مهم مربوط به پرورش بز ایجاد کنید که در آن چرخههای فحلی ، تاریخ جفتگیری و زایمان و سایر مشکلات مربوط بهسلامتی یا رفتاری جزو عناوین مهم باشد.
به همین ترتیب ، جزئیات مربوط به شجرهنامه ، شماره جفتگیری از تاریخ و سابقه و صفات وراثت را برای هرگونه بز نری که اجازه میکنید، ثبت و ضبط کنید.
ثبت سوابق میتواند به محدود کردن تولید بیشازحد کمک کند. بهعنوانمثال ، خواهران و برادران نباید باهم جفتگیری کنند و نیز جفتگیری والدین و فرزند بهندرت مجاز است.
تولید مثل بز با نسب فامیلی کمتر مستقیم، درواقع میتواند یکچیز خوب باشد ، تا زمانی که بزها را با شجرهنامهها و خصوصیات خوب جفت کنید ، و آنها را با تاریخ یا صفات نامطلوب پرورش ندهید.
تنظیم تاریخ
“تاریخ” را تنظیم کنید و بگذارید همهچیز بهطور طبیعی اتفاق بیفتد. یک بز نر و یک بز ماده در زمان فحلی را در یک محفظه قرار دهید. غالباً ، آنها بلافاصله کار خودشان را انجام میدهند ، یا اینکه در چند دوره زمانی در حدود ۲۰ دقیقه یا شاید تا یک ساعت ، چند بار جفتگیری انجام میشود.
یک بز ماده بیعلاقه فرار میکند و از موقعیت بیرون میرود. این بدان معنی است که زمان مناسب نیست و باید بار دیگر امتحان کنید.
بااینوجود ، پیشبینی زمان موفقیتآمیز یا زمانبندی مناسب برای موعد مقرر ، چالشبرانگیزتر است.
اولین نشانهی بارداری بز
توجه زیادی به چرخه برنامهریزیشده بعدی فحلی بز ماده داشته باشید. تقریباً ۲۱ روز پس از جفتگیری ببینید آیا علائم فحلی دوباره در ماده ظاهر میشود یا خیر. اگر نشد، این نشانگر بسیار قویی است که نشان میدهد او باردار شده است، بنابراین شروع به تهیه برنامههایی برای مراحل بارداری و زایمان کنید.
برای اطمینان بیشتر ، میتوانید توسط یک دامپزشک سونوگرافی را انجام دهید. اما این میتواند پرهزینه و در بیشتر موارد غیرضروری باشد.
تاریخ تولد احتمالی را محاسبه کنید. بزها چرخه حاملگی متوسط ۱۵۰ روز دارند. بنابراین، وقتی اطمینان دارید که بز ماده باردار است، ۱۵۰ روز از تاریخ جفتگیری، در تقویم خود جلو بروید. تولد بهاحتمالزیاد در طی چند روز از این موعد مقرر رخ خواهد داد.
نگهداشتن سوابق دقیق و نظارت بر روند جفتگیری، پیشبینی دقیق تاریخهای مقرر را بسیار آسانتر میکند.
تولید مثل بز از طریق تلقیح مصنوعی (AI)
برای کنترل کامل فرایند تولید مثل بز میتوانید از روش AI استفاده کنید. روش تلقیح مصنوعی، اگر گزینهای (بز نر) باکیفیت بالا در گله خود نداشته باشید و نتوانید بز نر اجارهای خوب و مقرونبهصرفه برای اجاره در نزدیکی خود پیدا کنید، گزینه خوبی است. همچنین ، این روش به شما امکان میدهد خط خون خاصی را کاملاً تضمینشده است پرورش دهید و اجازه کمتری به دخالتهای طبیعت اختصاص دهید.
میتوانید برای تکمیل این روش، شخصی را استخدام کرده و یا تجهیزات لازم را برای انجام این کار بخرید.
تجهیزات لازم برای این روش، میتواند ۵۰۰ دلار باشد، بنابراین باید این هزینه را با هزینههای استخدام شخصی برای انجام کار برای شما ،مقایسه کنید و اقتصادیترین روش را انتخاب کنید.
اسپرم منجمد را بخرید
اطمینان حاصل کنید که فروشنده مستندات کافی در رابطه با تاریخچه سلامت، شخصیت و درخت خانوادگی را داشته باشد. همچنین تأیید کنید که نمونه اخیراً منجمد شده است و بیشتر از ۶ ماه ندارد. و اگر اصلاً ممکن است، مدتی را با بز نر سپری کنید تا بتوانید خصوصیات او را بهطور کامل بفهمید.
اگر بلافاصله از مایع منی استفاده نمیکنید، طبق دستورالعمل مخزن ، آن را فوراً به مخزن ذخیره نیتروژن مایع خود منتقل کنید.
بسیار مهم است که منی را بهدرستی ذخیره کرده و از آن استفاده کنید. تا زمانی که آماده استفاده از آن نباشید، نباید ذوب شود. در غیر این صورت، بارداری ممکن است زود به اتمام برسد و یا اینکه طولانی شود که نتیجه بزغالههای خوبی نخواهد بود.
اگر میخواهید برای لقاح مصنوعی از یکی از بزهای نر خود استفاده کنید ، میتوانید واژن مصنوعی را تهیه کنید که بتوانید با استفاده از آن، نمونه را جمع کنید. در این حالت، فقط ۲-۳ ساعت مایع منی جمعآوریشده، قابلاستفاده خواهد بود. در ادامه تجهیزات لازم برای روش لقاح مصنوعی برای تولید مثل بز را بررسی میکنیم.
تجهیزات لازم برای لقاح مصنوعی
برای تأمین تجهیزات لازم برای (لقاح مصنوعی)AI باید سرمایهگذاری کنید. بهغیراز مخزن نیتروژن مایع (که میتواند ۴۰۰ تا ۴۵۰ دلار باشد) ، به لیست لوازم موردنیاز و اساسی و تخصصی نیاز خواهید داشت. که شامل موارد زیر میباشد:
- آیینه طبی (۲۵در ۱۷۵ میلیمتر برای بزهای ماده کوچکتر و یا ۲۵ در ۲۰۰ میلیمتر برای بزهای ماده بزرگتر)
- چراغ روشنایی یا چراغ جلوی سر برای لقاح مصنوعی؛ روان کننده استریل (غیر اسپرم کش)
- اسلحه تلقیح (به همراه سرنگ که حاوی مایع منجمد است)
- انبر مخصوص در پزشکی؛ پایه مهار یا وسایلی مشابه برای مهار بز ماده
- جعبه ذوب؛ دستمال توالت؛ برش دهنده سرنگ؛ دماسنج
زمان انجام لقاح مصنوعی
هنگامیکه بزهای ماده فحلی میشوند ، از لقاح مصنوعی بیدرنگ استفاده کنید، زیرا لقاح مصنوعی زمانی مؤثر واقع میشود که در اولین فرصت بعد از ظهور نشانههای فحلی انجام شود. از طول چرخه معمول فحلی بز ماده خود بهعنوان راهنما استفاده کنید.
۲۴ ساعت یا کمتر ، لقاح مصنوعی را بهمحض تشخیص فحلی بز ماده انجام دهید.
۳۶ ساعت ، لقاح مصنوعی را در طی ۱۲ ساعت بعد از ظاهر شدن علائم فحلی انجام دهید.
۴۸ ساعت ، AI را در ۲۴ ساعت انجام دهید.
۷۲ ساعت ، AI را ظرف ۴۸ ساعت انجام دهید.
نحوه انجام لقاح مصنوعی
چنانچه ممکن است برای تولید مثل بز ، در روش لقاح مصنوعی، کسی را انتخاب کنید که بز ماده بشناسد. تلقیح مصنوعی در بزهای مادهای که به هنگام لقاح مصنوعی آرام هستند، موفقیتآمیزتر خواهد بود. بنابراین ، اگر به تواناییهای خود اطمینان دارید ، خودتان این روش را انجام دهید.
اگر اینطور نیست ، درحالیکه یک دامپزشک یا پرورشدهنده بز باتجربه این کار را انجام میدهد ، حاضر شوید تا بز را آرام نگهدارید.
- برای تلقیح ، بز ماده را مهار کنید. یکپایه مخصوص پرورش بهترین گزینه برای این فرآیند است ، اما سایر محوطههای محدودکننده نیز ممکن است، مناسب باشند.
- برای مشاوره در مورد تجهیزات موردنیاز خود با تهیهکننده خود صحبت کنید و در صورت توصیه آن یک پایه پرورش را خریداری کنید.
- مایع منی را ذوب کرده و اسلحه تلقیح را بارگیری کنید.
- دستورالعملهای ذوب کردن توسط تولیدکنندگان سرنگهای حاوی نمونهها متفاوت است ، اما بهطورکلی سرنگ را انتخاب کرده و از نیترات مایع با استفاده از انبرهای پزشکی، جدا کنید ، سپس سرنگ را در یک جعبه ذوب که حاوی آب با دمای ۹۵ درجه فارنهایت (۳۵ درجه سانتیگراد) است، حدود ۳۰ ثانیه قرار دهید.
- بعدازاین که مایع منی داخل سرنگ ذوب شد، آن را با حولههای کاغذی خشک کنید و بلافاصله اسلحه تلقیح را بار (پر) کنید.
دیگر مراحل لقاح مصنوعی
- اسلحههای تلقیح نیز متفاوت هستند ، اما معمولاً شمع را چند اینچ / سانتیمتر به عقب میکشید ، یک پنبه را در مقابل پیستون اضافه میکنید ، و سپس سرنگ را بار میکنید.
- سرنگ لود شده را برش داده و بپوشانید. انتهای بستهشده سرنگ را باید با برش دهنده سرنگ، ببرید. بلافاصله پس از آن ، ورقه پوشانده شده را قرار داده و با حلقه همراه آن را در محل محکم کنید.
- اسپکولول را روغنکاری کرده و درج کنید. چراغقوه یا چراغ جلو سری خود را روشن کنید ، اسپکولول را روغنکاری کنید و دهانه فرج را با حوله کاغذی تمیز کنید. اسپکولوم را با زاویهای به سمت بالا در داخل رحم وارد کنید. دهانه رحم را بهصورت بصری پیداکرده و اسپکولوم را روی دهانه رحم قرار دهید.
- گردن رحم را میتوانید با جستجوی رنگ بنفش-قرمز آن و مخاط سفید که در صورت گرمازدگی آن را پوشانده و احاطه میکند ، شناسایی کنید.
- اگر بز ماده از ایستادن امتناع میورزد ، یک دستیار پیش از تلاش برای واردکردن محتویات سرنگ ، قسمت پشتی بز ماده را برای شما بلند کند.
- اسلحه تلقیح را در آن قرار داده و مایع منی را در آن قرار دهید. اسلحه لقاح مصنوعی AI درون اسپکولوم وارد میشود و ازآنجا آن را داخل دهانه رحم قرار میدهید. اسلحه را بهآرامی به درون دهانه رحم وارد کنید ، اما بیش از ۱.۵ اینچ (۳.۸ سانتیمتر) نفوذ نکنید. پیوند را بهآرامی فشار دهید تا مایع منی را تخلیه کنید. سپس اسلحه و سوداگر را بهآرامی بردارید.
- برای مرجع تصویری و دقت بیشتر ، یک حلقه (بهعنوانمثال با نشانگر قرمز) در اطراف پوشش داخلی تفنگ AI ، ۱.۵ اینچ (۳.۸ سانتیمتر) از نوک اسلحه بکشید تا مطمئن شوید که بیشتر از این به داخل نبرید.
- با دقت بسیار، زمان و سایر اطلاعات را در دفتر یا پایگاه داده تولید مثل بز خود ثبت و ضبط کنید.
مراقبتهای بعد از لقاح تا زایمان
تا ۶ هفته قبل از موعد مقرر زایمان، مراقبت و نگهداری از بز ماده باردار را بهطور عادی انجام دهید. در بیشتر دوران بارداری ، میتوان از نوشیدنی به همان مقدار و انواع غذا در تغذیه بز باردار استفاده کرد و به همان روش معمول از آنها مراقبت کرد.
رژیم بز را طی ۶ هفته آخر بارداری تنظیم کنید. با نزدیک شدن به موعد مقرر ، بز باردار به مواد غذایی غلیظ و مغذی بیشتری احتیاج دارد که فضای کمتری در شکم او را بگیرد. در طول یک یا دو هفته ، میزان یونجهای را که فراهم میکنید کاهش داده و درعینحال، میزان دانه و مواد مغذی را افزایش دهید. با نزدیک شدن به موعد مقرر ،بز باردار باید یونجه بسیار کمی بخورد.
برای راهنمایی در مورد اینکه چه ماده غذای و به چه مقدار به بز باردار خود بدهید، با دامپزشک خود مشورت کنید.دامپزشک شما ممکن است توصیه کند که مکملهای معدنی ویژه در دوران بارداری را مصرف کنید.
دو هفته قبل از موعد مقرر ، بز را به یک غرفه زایمان منتقل کنید. اگر ترجیح شما این است بزها میتوانند در این زمینه زایمان کنند و هرگونه کار دیگری بهطورمعمول مشکلی ایجاد نمیکند. بااینوجود ، استفاده از غرفه مخصوص تولد ، مشاهده و کمک به بز را با نزدیک شدن به موعد مقرر آسانتر میکند.
در طی این دو هفته اخیر ، متوجه خواهید شد که پستان و فرج بز باردار شروع به تورم میکند. درست قبل از آماده شدن بز برای زایمان ، تورم حتی بیشتر میشود.
شروع روند زایمان
با شروع روند زایمان ، گوسفند بیقرار و مضطرب میشود و پاهای عقب او بهاحتمالزیاد شروع به لرزیدن میکند.
یک تولد سالم را مشاهده کنید و کمترین کمک را کنید. بهطورمعمول ، کودک ابتدا بینی و پاهای جلوی خود را بیرون میآورد ، درحالیکه احتمالاً هنوز در غشای محافظ است. معمولاً حدود ۱۵ دقیقه طول میکشد تا کودک بهطور کامل ظاهر شود. از یک پارچه تمیز یا حوله کاغذی استفاده کنید تا مطمئن شوید بینی و دهان کودک روشن است ، سپس بگذارید مادرش پرستاری لازم را انجام دهد.
اگر بز دوقلو یا سهقلو داشته باشد ، احتمالاً مکث ۱۵-۲۰ دقیقهای بین زایمان وجود دارد.
در صورت بروز مشکل در حین زایمان، خودتان کمک کنید یا در این زمینه کمک بگیرید. اگر به نظر میرسد کودک بهآرامی در حال ظهور است ، میتوانید بر روی پاهای جلوی بزغاله که دیده شد، چنگ بزنید و آنها را در جای خود نگهدارید (بدون اینکه آنها را بکشید) .
مشورت با دامپزشک
جفت باید ظرف یک ساعت ظاهر شود و بهخودیخود جدا شود – آن را نکشید. اگر در طی یک ساعت ظاهر نشد یا ظرف ۱۰ ساعت جدا شد ، با دامپزشک خود تماس بگیرید. همچنین در موارد زیر با راهنما یا دامپزشک خود مشورت کنید:
- ترشحات قابلتوجهی از فرج وجود دارد ، اما زایمان به زودی انجام نمیشود.
- به مدت ۳۰ دقیقه بدون نتیجه ، کار فعال (با فشار آشکار) انجامشده است.
- فقط سر ، پاهای جلو یا دم بچه ظاهر میشود.
- کودک دارای تب بیش از ۱۰۴ درجه فارنهایت (۴۰ درجه سانتیگراد) است و از نظر تغذیهای بی حس است.
- پستان بز ماده داغ و متورم است و شیر لخته میشود و بهراحتی جریان نخواهد داشت.
- در صورت لزوم از کودک (نوزاد) تازه متولدشده مراقبت کنید. اگر بزغاله بدون حادثه به دنیا آمد و بهطور عادی تغذیه میکند ، کار دیگری لازم نیست که شما باید انجام دهید. برای مشاوره در مورد مراقبت از بچهها با دامپزشک یا پرورشدهندگان بز خود مشورت کنید.
- بچههایی که بهطور مؤثر از مادرشان تغذیه نمیکنند.
- برای امنیت گله و خود ، جوانههای شاخ بزغاله خود را در حدود یک هفتگی از بین ببرید. اگر برای این کار آموزش ندیدهاید، از یک متخصص کمک بخواهید تا این کار را انجام دهد.
- واکسیناسیونها را در حدود یکماهگی شروع کنید و بچهها را بهطور مرتب ازنظر تب (۱۰۱.۵ درجه فارنهایت (۳۸.۶ درجه سانتیگراد) طبیعی) و سایر مشکلات بهداشتی بررسی کنید.
به پایان مقالهی تولید مثل بز رسیدیم امیدواریم که لذت برده باشید. شما میتوانید با مراجعه به
سایت واسط کالا یا اپلیکیشن واسط کالا انواع حیوان خانگی موردنظر خود را به صورت راحت خرید و فروش کنید.
مقاله مرتبط:
منبع:
wikihow.com
سلام خسته نباشید ممنون از راهنمایتان