بیماری های اسب

بیماری های اسب بر اساس عوامل بیماری‌زا به گروه‌های: بیماری‌های ویروسی اسب، بیماری‌های میکروبی اسب، بیماری‌های قارچی و انگلی اسب تقسیم‌بندی می‌شوند که در زیر به خلاصه‌ای از مهم‌ترین بیماری‌های مذکور اشاره خواهیم کرد.

بیماری‌های ویروسی اسب

در ادامه به معرفی بیماری‌های ویروسی اسب می‌پردازیم. پس اگرشما هم صاحب اسب هستید و می‌خواهید با این نوع بیماری‌ها آشنا شوید خواندن ادامه مقاله را از دست ندهید:

بیماری هاری(Rabies)

بیماری هاری یکی از خطرناک‌ترین بیماری‌های واگیر و مشترک بین انسان و کلیه حیوانات پستاندار است. عامل این بیماری ویروسی است که در کلیه حیوانات خونگرم ایجاد بیماری کشنده می‌نماید. ویروس عامل بیماری در بزاق فراوان بوده و گاز گرفتن توسط حیوانات هار، عادی‌ترین راه انتقال بیماری به انسان و سایر دام‌هاست. ویروس این بیماری تمایل به دستگاه عصبی دارد و جراحاتی در این بافت ایجاد می‌کند.

اولین نشانه بیماری هاری در اسب وجود خارش در محل گازگرفتگی است. اسب بیمار مضطرب بوده غذا نمی‌خورد و مرتب محل گزش را با دندان خود می‌کند. به پرستار و افرادی که به او نزدیک می‌شوند حمله می‌کند و اگر فرار نکنند آن‌ها را به‌شدت گاز می‌گیرد. به‌تدریج نشانه‌های فلجی در عضلات گلوی دام ظاهر شده و حیوان باوجود تشنگی مفرط نمی‌تواند آب بخورد. فلجی کم‌کم به پاها رسیده، حیوان به زمین می‌خورد و در مدت کوتاهی تلف می‌شود.

آبله اسب (Horse pox)

یکی از معروف‌ترین بیمار‌های اسب آبله است. آبله اسب قابل‌سرایت به انسان و گاو است. از نشانی‌های بیماری در اسب می‌توان به جراحات و دانه‌هایی در سطح داخلی دهان، زیر زبان، لثه‌ها و لب اشاره کرد. دانه‌ها کم‌کم چرکی شده و حیوان دچار تب می‌شود. بزاق از گوشه دهان جاری‌شده و میل به غذا ندارد. جراحات به‌تدریج وسعت یافته و به مخاط بینی نیز سرایت می‌کند. کرّه اسب‌ها به بیماری حساس‌تر بوده و گاهی تلف می‌گردند. درصورتی‌که دانه‌های آبله در روی پاهای حیوان ظاهر شود اندکی لنگش ایجاد کرده، کم‌کم دانه‌ها چرکی شده و روی آن‌ها را دلمه خشک می‌پوشاند و حال حیوان بهبود می‌یابد.

آنسفالیت ویروسی اسب (The Infectious Equine Encephalitis)

بیماری آنسفالیت ویروسی از بیماری‌های عفونی اسب است که این حیوان نجیب را مبتلا ساخته و موجب مبتلا شدن انسان نیز می‌شود. آنسفالیت ویروسی دارای انواع مختلف بوده و از جمله آن می‌توان به آنسفالیت ویروسی ونزوئلایی اشاره کرد. نشانی‌های بیماری در اسب اختلال در شناسایی، عوارض عصبی، عدم تعادل، تب و فلجی است. دفع مدفوع و ادرار مشکل شده، حیوان دایره‌وار راه می‌رود و کم‌کم فلجی ظاهر می‌شود. حیوان زمین‌گیر و در مدت ۲ تا ۴ روز تلف می‌گردد. تعدادی از اسب‌هایی که فلج نمی‌شوند زنده می‌مانند. ناقل اصلی بیماری پشه‌‌ها هستند ولی انتقال از اسب به اسب نیز امکان‌پذیر است.

آنفلوانزای ویروسی اسب (Equine Viral Influenza)

از دیگر بیماری‌های معروف اسب می‌توان به آنفولانزا اشاره کرد. آنفلوانزای اسب بیماری مسری بوده که در شرایط طبیعی، تک‌سمی‌ها بیشتر به آن مبتلا می‌شوند. اسب‌های جوان به بیماری حساس‌تر هستند و زمانی که بیماری شیوع پیدا کند اسب‌های مسن نیز به آن مبتلا می‌شوند.

علائم بیماری عبارت است از تب شدید، بی‌اشتهائی، ریزش اشک، التهاب بافت چشم و ریزش از بینی. در بعضی از موارد ذات‌الریه و کور شدن چشم نیز دیده می‌شود که در این صورت منجر به مرگ حیوان می‌شود. امکان وجود یرقان و نفریت نیز در اسب گزارش شده است. بیماری از طریق ترشحات بینی، عطسه یا سرفه به خارج پخش و سبب ابتلای سایر اسب‌ها و دیگر موجودات مهره‌دار و ازجمله انسان می‌گردد.

تورم دهان تاولی (Vesicular Stomatitis)

این بیماری قابل‌سرایت به اسب، گاو، خوک و انسان است. دوره کمون بیماری ۱ تا ۳ روز است علائم بیماری تب و افزایش بزاق در هنگام غذا خوردن است که به‌تدریج دانه‌هایی در سطح زبان و روی لب‌ها ظاهر می‌شود. دانه‌ها طی ۴۸ ساعت پاره شده و تمام سطح زبان و لب‌ها را فرامی‌گیرد و حیوان از خوراک می‌افتد. ویروس عامل بیماری از طریق ترشحات آلوده حیوان و گاهی از طریق حشرات انتقال می‌یابد. بیماری معمولاً خطرناک نیست و دام‌های مبتلا به‌زودی بهبود حاصل می‌کنند.

با ما همراه باشید تا شما را با بیماری‌های میکروبی اسب آشنا کنیم.

بیماری‌های میکروبی اسب

در ادامه به معرفی بیماری‌های میکروبی اسب می‌پردازیم، پس با ما همراه باشید:

بیماری مشمشه (Glanders)

مشمشه یکی از قدیمی‌ترین و خطرناک‌ترین بیماری‌های میکروبی تک‌سُمی‌ها به‌خصوص اسب بوده و در ردیف بیماری‌های مشترک بین انسان و دام نیز قرار دارد. عامل بیماری میکروب پزودوموناس مالئی است. چنانچه اسبی مبتلا به بیماری مشمشه شود به‌راحتی باکتری عامل بیماری را از طریق ترشحات خود به خارج دفع و سایر حیوانات حساس و انسان را مبتلا می‌سازد. میکروب مشمشه از راه تنفس و خراش‌ها و زخم‌های جلدی قابل‌سرایت است.

علائم این بیماری در نوع حاد عبارت از تب شدید، کاهش اشتها، سرفه، ریزش زردرنگ از بینی و ایجاد التهاب در بعضی از نقاط بدن و تورم طناب لنفاتیک است. نوع مزمن بیماری ممکن است با اختلالات ریوی و یا بدون عوارض مشخص دیده شود.

بیماری کزاز (Tetanus)

کزاز از بیماری‌های حاد و عفونی انسان و دام است و با تأثیر زهرابه باکتری در روی سلسله اعصاب مشخص می‌شود. باکتری عامل بیماری (کلستریدیوم تتانی) از راه خراش و زخم‌های جلدی وارد بدن می‌شود و در جاهای مجروح رشد کرده و تولید زهرابه می‌نماید. تمام حیوانات به بیماری کزار مبتلا می‌شوند ولی تک‌سمی‌ها بیشتر از سایر حیوانات به بیماری حساس هستند.

این بیماری با سفت شدن عضلات شروع و درجه حرارت بدن به‌سرعت بالا می‌رود و گاهی به ۴۲ تا ۴۳ درجه می‌رسد. حیوان در اثر انقباض عضلات گردن از خوراک می‌افتد. گوش‌ها راست و تمام بدن خشک و حالت صلابت به خود می‌گیرد (اسب چوبی). بزاق زیادی از دهان حیوان جاری می‌شود و ادرار و مدفوع حبس می‌گردد.

پلک سوم بیرون آمده و روی قسمتی از چشم را می‌پوشاند. در شکل حاد بیماری حیوان در مدت کوتاهی دچار انقباضات شدید و عضلانی و قطع حرکات تنفسی شده و به‌زودی تلف می‌گردد. حیواناتِ بیمار میکروب را به‌وسیله مدفوع خود به خارج پراکنده و به‌راحتی بستر و لوازم خود را آلوده می‌سازند. انسان‌هایی که در تماس با حیوان بیمار و ابزار و وسایل او هستند از راه خراش‌های جلدی در معرض آلودگی قرار می‌گیرند.

بیماری سیاه‌زخم (شاربن) (Anthrax)

یکی دیگر از بیماری‌های میکروبی اسب سیاه‌زخم است. سیاه‌زخم یا شاربن از زمانه‌ای قدیم در بیشتر نقاط دنیا وجود داشته و مشترک بین انسان و حیوانات علفخوار است. عامل بیماری باسیلوس آنتراسیس است. اسب نسبت به بیماری حساس بوده و از طریق زخم‌ها و خراش‌های جلدی و یا بلع میکروب (از طریق خراش‌های موجود در دهان) و یا در اثر نیش حشرات آلوده به بیماری مبتلا می‌شود.

اسب مبتلا به این بیماری ادرار و مدفوع خونی بوده و کف همراه با خون از دهان و بینی جاری می‌شود. در نهایت حیوان در مدت ۳ تا ۶ روز تلف می‌گردد. در کالبدگشائی طحالِ حیوان بزرگ و رگ‌ها پرخون و سیاه است. درصورتی‌که بیماری از طریق نیش حشرات وارد بدن شود تب، تنگی نفس و دل‌درد در حیوان دیده می‌شود. ورم‌های گرم در ناحیه گلو و جلو شانه ظاهر و به‌تدریج به حجم آن‌ها اضافه می‌گردد. چنانچه لاشه حیوانات شاربنی در زمین پراکنده شود، خاک آن نواحی تا مدت‌ها حاوی هاگ باکتری بوده و در انتقال بیماری نقش دارد. به همین دلیل توصیه می‌شود لاشه حیوانات شاربنی حتماً باید در عمق زیاد و همراه با چند لایه آهک دفن شود.

بروسلوز (Brucellosis)

بروسلوز یکی دیگر از بیماری‌های مشترک بین انسان و دام است که اسب نیز گرفتار آن می‌شود. به‌خصوص در نقاطی که اسب در مجاورت با گاوها زندگی کند. باکتری عامل بروسلوز در اسب معمولاً بروسلا آبورتوس بوده و گاهی نیز بروسلا سوئیس و ملی تنسیس در ایجاد بیماری در اسب نقش دارد.

در این بیماری زخم‌های پوستی خصوصاً زخم جدوگاه و گاهی لنگش در حیوان دیده می‌شود. میکروب در کپسول سینویال مفاصل مخصوصاً در ناحیه مهره‌های پشت و گردن و غدد پستانی جایگزین شده و سپس کپسول بزرگ، گرم، دردناک و سفت می‌شود و پس از چند روز سرباز کرده و مایع ژلاتینی از آن‌ها خارج می‌گردد. سقط‌ جنین در اسب امکان‌پذیر است ولی نسبت به سایر حیوانات کمتر است. حیوان مبتلا کمتر تلف‌شده و به‌تدریج بهبود می‌یابد و تبدیل به حامل میکروب بروسلا می‌شود. انتقال بیماری به انسان از طریق تماس با حیوان بیمار و اندام‌های آلوده و ترشحات بدن او امکان‌پذیر است.

بیماری سل (Tubercullosis)

از معروف‌ترین بیماری‌های میکروبی اسب می‌توان به سل اشاره کرد. اسب‌ها کمتر به بیماری سل دچار می‌شوند ولی چنانچه در مجاورت با گاوهای مبتلا به سل قرار گیرند، بیمار می‌شوند. اسب مبتلا به سل باکتری را با ترشحات خود به خارج دفع و انسان و سایر دام‌ها را به بیماری آلوده می سازد. جراحات سلی در بدن دام بیشتر در عقده‌های لنفاوی حلق و مزانتریک و ریه، کبد و طحال دیده می‌شود. باید اذعان داشت که این بیماری درمان نداشته بنابراین سیاست باید بر مبنای پیشگیری و کنترل باشد.

ملیوئیدوزیس یا شبه مشمشه (Melioidosis)

عوارض ملیوئیدوزیس در اسب شبیه بیماری مشمشه و گورم و همچنین عامل بیماری پزدوموناس پزو دومالئی است.  علائم بیماری تب، بی‌اشتهایی، تنگی نفس، سرفه و گاهی اوقات ترشحات چرکی از بینی است و همچنین ممکن است عوارضی شبیه ذات‌الریه حاد در دام مشاهده شود. مرگ‌ومیر در این بیماری بسیار نادر است.

سالمونلوز اسب (Salmonellosis)

در طبیعت گونه‌های مختلف سالمونلا وجود دارد. یکی از آن‌ها سالمونلا آبورتوس اکوئی است که در مادیان ایجاد بچه اندازی عفونی و در اسب‌های نر ورم بیضه و در کرّه اسب‌ها ایجاد سپتی سَمی می‌نماید. دوره کمون بیماری یک تا دو هفته است و سپس علائم بیماری مثل کمی اشتها، بی‌حالی و تب در حیوان ظاهر می‌شود. میکروب بیماری پس از ورود به بدن و طی دوره کمون به رحم و ازآنجا به جفت رسیده و ایجاد التهاب در جدار جفت نموده و باعث سقط‌ جنین می‌گردد.

سقط معمولاً در ماه‌های هفتم و یا هشتم آبستنی اتفاق می‌افتد. درصورتی‌که جنین ساقط نشود امکان دارد در موقع تولد با وارد شدن میکروب به دهان نوزاد، کرّه اسب نیز دچار سپتی سمی گردد و یا اینکه میکروب در مفاصل حیوان جایگزین شده و تورم مفصل ایجاد نماید. مادیان‌هایی که تازه سقط نموده‌اند با ترشحات رحمی خود محیط اطراف و علوفه را آلوده می‌نماید و سایر اسب‌ها با خوردن علوفه آلوده مبتلا به بیماری می‌شوند. نرها در هنگام جفت‌گیری با مادیان‌های بیمار دچار ورم بیضه می‌گردند. سالمونلوز ممکن است در اسب‌ها و کرّه اسب‌ها به‌صورت عوارض معده‌ای و روده‌ای بروز نماید.

لپتوسپیروز (Leptospirosis)

یکی دیگر از بیماری‌های میکروبی در اسب لپتوسپیروز است. این بیماری در اسب معمولاً با تب شروع می‌شود و به دنبال آن بی‌اشتهایی و اسهال‌های متناوب دیده می‌شود. در بعضی موارد به شکل یرقان همراه با هموگلوبینوری بوده و نفریت و گاهی سقط‌جنین نیز اتفاق می‌افتد. عوارض ثانوی بیماری چشم‌درد همراه با ریزش اشک و ورم ملتحمه و ترس از نور است که اگر درست درمان نشود حیوان کم‌کم نابینا می‌گردد. انسان و حیوانات به‌خصوص گاو، گوسفند، خوک به بیماری مبتلا می‌شوند ولی در اسب بیماری نسبت به سایر حیوانات خفیف‌تر دیده می‌شود.

لیستریوز (Listeriosis)

 بیماری فوق در انسان و حیوانات خونگرم شایع است. عامل بیماری لیستریا مونوسیتوژنس بوده و اسب نیز به آن مبتلا می‌شود.

از علائم این بیماری در اسب بیشتر فلجی در فک و عضلات گلو است و گاهی سپتی سمی لیستریائی در کرّه اسب‌ها مشاهده می‌شود. حیوانات بیمار میکروب را از طریق ادرار، مدفوع ترشحات رحمی و شیر به خارج رفع می‌کنند.

کورینه باکتریوم پزودوتوبرکولوزیس (Corinebacteriom Pseudotubercullosis)

بیماری ناشی از این باکتری در اسب به دو شکل اتفاق می‌افتد. یکی لنفانژیت اولسرایتیو که عفونت در پاهای خلفی حیوان دیده می‌شود و یا با لنگش همراه بوده و دیگری تشکیل آبسه بزرگ در ناحیه سینه و پائین شکم است. در اکثر موارد میکروب در عقده‌های لنفاوی ناحیه محبوس می‌گردد، ولی در بعضی از موارد بسته به وضعیت و شرایط حیوان از عقده‌های لنفاوی ناحیه تجاوز نموده به عقده‌های لنفاوی داخلی می‌رسد و مرگ اتفاق می‌افتد. سقط‌جنین نیز در این بیماری گزارش شده است که گاهی باعث عقیم شدن حیوان می‌شود. اسب‌های جوان کمتر به بیماری دچار می‌شوند ولی اسب‌های مسن کاملاً به بیماری حساس هستند.

کورینه باکتریوم اکوئی (Corinebacteriom Equi)

این بیماری مخصوص کرّه اسب‌های جوان می‌باشد و باکتری عامل آن اولین بار از ریه کرّه اسب‌ها جدا شده است. علائم بیماری عبارت‌اند از تب، بی‌اشتهائی و سرفه، ذات‌الریه که گاهی نیز با اسهال همراه است. میزان مرگ‌ومیر در این بیماری زیاد است. کرّه اسب‌های بزرگ‌تر (بالاتر از سه ماه) در مقابل بیماری مقاومتر بوده و کمتر تلف می‌شوند. باکتری عامل بیماری در خاک دیده می‌شود.

بیماری‌های قارچی و انگلی اسب

در ادامه به معرفی و توضیحاتی در مورد بیماری‌های قارچی و انگلی اسب می‌پردازیم، با ما همراه باشید.

کوکسیدیوئیدومیکوز (Coccidioidomycosis)

انسان و حیوانات در اثر استنشاق هاگ این قارچ به نام کوکسیدیوئیدیس ایمیتیس که در زمین رشد می‌کند، مبتلا به بیماری می‌شوند. علائم بیماری در اسب عبارت است از لاغری، تب متغیر، خیز در پاها، کم‌خونی و ازدیاد گلبول‌های سفید خون که در بعضی از موارد دل دردهای متناوب نیز وجود دارد. پارگی کبد در بعضی مواقع دیده می‌شوند که به تلف شدن حیوان منجر می‌گردد.

کچلی (Ringwrom)

کچلی از بیماری‌های قارچی پوستی است که این قارچ به چینی‌جاهای پوششی، شاخی و الیاف مو حمله می‌کند. در اسب‌ها بیماری با ایجاد لکه‌های گردی در پوست شروع می‌شود. پس از چند روز موها فاسد شده و می‌ریزند. سطح پوست خاکستری رنگ و شوره‌های ریزی در پوست ظاهر می‌شود.

سپس پوسته شده و خارش شدید در حیوان ایجاد می‌کند. درصورتی‌که مراقبت‌های لازم انجام شود پس از مدت ۲۵ تا ۳۰ روز بهبودی حاصل می‌شود. درصورتی‌که محل کچلی در زیر زین و یا تنگ اسب باشد در اثر تحریک، بهبودی به تأخیر می‌افتد و ممکن است به سایر نقاط بدن نیز سرایت کند. بیشتر کچلی‌های انسان از حیوانات سرایت می‌کند، به‌خصوص در نقاط روستایی و جاهایی که تماس نزدیک با اسب و گاو وجود دارد.

لنفانژیت واگیر (مشمشه کاذب)(The infectious Lymphangitis)

لنفانژیت واگیر از بیماری‌های مزمن اسب بوده که توسط یکی از انواع قارچ‌ها به نام هیستوپلاسما فارسی می‌نوزوم به حیوان سرایت می‌کند. این قارچ از راه خراش‌های پوستی و از طریق لوازم آلوده مثل زین، عرق‌گیر، لوازم تیمار وارد بدن اسب می‌شود. زمانی که این قارچ به چنین ‌جاهای زیرپوست می‌رسد، جراحات در امتداد عروق لنفی به وجود می‌آورد. این قرحه‌ها کم‌کم ضخیم شده و سر باز می‌کند. جراحات و ورم بیشتر در اطراف مفصل خرگوشی و یا در تمام قسمت‌های پا مشاهده می‌شود که اغلب بدون درد است. این عوارض ممکن است در سایر نقاط بدن و یا مخاط بینی نیز دیده شود که در این صورت با بیماری مشمشه اشتباه گرفته می‌شود ولی باید توجه داشت که در این بیماری تست مالئین منفی است. این بیماری قابل‌سرایت به انسان و گاو است.

هیستوپلاسموز (Histoplasmosis)

هیستوپلاسموز از بیماری‌های قارچی قابل‌انتقال بوده و در اسب ایجاد جراحات غده‌ای می‌نماید. عوارض بیماری در کرّه اسب‌ها عبارت از لاغری، تنگی نفس و گاهی یرقان است. در انسان علائمی شبیه به علائم بیماری در اسب‌ها دیده می‌شود. عامل بیماری هیستوپلاسماکپسولاتوم است و ابتلا معمولاً در اثر اسثنشاق گردوغبار آلوده صورت می‌گیرد.

رینو سپوریدیوز (Rhinosporidiosis)

عامل این بیماری رینوسپوریدیا سیبری است که ایجاد ناراحتی و جراحات در مخاط بینی، منخرین و گاهی در حنجره، چشم و واژن اسب‌ها می‌نماید. این بیماری قابل اشتباه با بیماری مشمشه، گورم و لنفانژیت است. بیماری به انسان قابل‌سرایت است.

توکسوپلاسموز (Toxoplasmosis)

یکی دیگر از بیماری‌های قارچی وانگلی اسب توکسوپلاسموزاست. این بیماری واگیر و مشترک بین انسان و کلیه حیوانات است. عامل بیماری توکسوپلاسما گوندئی است که انگل داخل یاخته‌ای بوده و از راه دهان وارد بدن انسان و حیوان شده و ایجاد بیماری می‌نماید. اسب‌های مبتلا به توکسوپلاسموز دارای علائم عصبی، اشکال در حرکت، چرخش به دور خود و گاهی فلجی و کوری هستند. گربه‌ها ازجمله مهم‌ترین مخازن این بیماری بوده و بلع مواد آلوده به مدفوع گربه مهم‌ترین راه دخول این انگل به بدن انسان و سایر حیوانات است.

جَرَب اسب (Mange)

جرب‌های مختلفی در اسب ایجاد بیماری می‌کنند که مهم‌ترین آن‌ها عبارت هستند از جرب دمودکس اکوئی، جرب سارکوپتیک، جرب پزوروپتیک و جرب کوریوپتیک است. جرب پزوروپتیک در اسب ایجاد دلمه‌هایی در قاعده یال و دُم کرده، دلمه‌ها کم‌کم بزرگ‌شده و تولید خارش شدید می‌نماید و حیوان بدن خود را به درودیوار می‌مالد. گاهی اوقات ممکن است جراحات در قسمت‌های دارای مو مثل زیر بغل، پستان و بیضه نیز دیده شود. جرب از طریق تماس مستقیم و یا از طریق استفاده مشترک از وسایل مثل زین، عرق‌گیر، افسار و غیره قابل‌انتقال است. جرب‌های اسب قابل‌انتقال به انسان است.

کلام آخر

به پایان مقاله بیماری های اسب رسیدیم. امیدواریم برای شما مفید بوده باشد.

جهت خرید و فروش انواع حیوانات خانگی خود می‌توانید به سایت یا اپلیکیشن واسط کالا مراجعه نمایید.