دهنه کردن اسب

افسار ابزاریست که به دهان، سر و گردن چهارپایان برای مهار کردن آن‌ها می‌بندند. در این مطلب به بیان روش‌های دهنه کردن اسب می‌پردازیم، پس با ما همراه باشید.

افسار شامل سه بخش است:

•  دهنه
• بند افسار
• سر افسار (یا دنباله افسار).

دهنه قطعه ایست آهنین که در دهان حیوان قرار می‌گیرد. بند افسار، دهنه را به سر افسار متصل می‌کند که در دست سوارکار جای پیدا می‌کند. بند افسار معمولاً تسمه‌ای چرمیست اما می‌تواند از زنجیر یا ریسمان هم باشد.

مراحل دهنه کردن اسب

کله گیر (Halter) اسب را باز کنید و از روی پوزه او پایین بیاورید. سپس کله گیر را به عقب برده تا دور گردن‌ اسب قرار بگیرد. دلیل این کار این است که برای دهنه کردن اسب باید کله‌گیر او باز شود. اما اگر کله گیر به طور کامل در آورده شود اسب شروع به حرکت کردن می‌کند و دهنه‌ کردن او مشکل می‌شود. به همین دلیل هنگام دهنه کردن اسب، کله گیر او را به دور گردنش می اندازند. این روش شامل چند مرحله است و ممکن است از قسمت‌های قبل فقط اندکی دشوارتر باشد اما چندان دشوار نیست.

مرحله‌ی اول: قرار دادن آهن در دهن اسب

آهنی را در دهن اسب قرار دهید. ابتدا سمت چپ اسب بایستید و قسمتی از دهنه که پشت گوش‌های اسب قرار می‌گیرد را با دست راست بگیرید. بعد دسته جلوها را روی شانه سمت چپ خود بیندازید.

سپس ساق دست راست خود را بین گوش‌های اسب قرار داده و به آرامی دست خود را عقب بیاورید تا آهنی در مقابل دهن اسب قرار بگیرد. سپس دست چپ را زیر آهنی قرار دهید و انگشت شست را مطابق تصویر در گوشه دهن اسب وارد کنید.

اسب در گوشه‌ی دهان خود دندان ندارد؛ با این کار باعث ترغیب اسب به باز کردن دهانش می شوید. (بعضی از اسب‌ها با کمی فشار وارد کردن به آهنی به سمت دهنشان، خودشان دهنشان را باز می‌کنند).

هم‌زمان وقتی انگشت شستتان را در دهان اسب گذاشتید، با دست چپتان آهنی را به درون دهن هدایت کنید.

مرحله دوم: عدم خم کردن گوش‌های اسب به مدت طولانی

دست راست خود را کمی عقب تر بکشید. در مرحله بعد گوش اسب را از بین دو قسمتی از دهنه که پشت گوش و روی پیشانی او قرار می‌گیرند رد کنید.

گوش‌های اسب قابلیت خم شدن را دارند، اما توجه کنید که گوش‌های او را محکم خم نکنید. سعی کنید این مرحله را تا حد امکان سریع انجام دهید.

بعضی از اسب‌ها در ناحیه ی گوش خود حساس‌اند. دست زدن طولانی مدت به گوش آن‌ها می‌تواند باعث اذیت شدنشان شود.

مرحله سوم: گلوبند(Throatlatch)

گلوبند اسب را ببندید. گلوبند مانع در آمدن دهنه از سر اسب می‌شود. بند گلوبند از زیر گوش راست اسب شروع می شود و در زیر گوش چپ او بسته می شود. توجه کنید که گلوبند را سفت نبندید. زیرا اگر گلوبند سفت بسته شود، اسب در هنگام تکان دادن گردن خود در حرکت ممکن است دچار مشکل در تنفس شود. پس از بسته شدن گلوبند، باید به راحتی بتوان پنج انگشت را کنار هم بین صورت اسب و گلوبند قرار داد.

بینی بند (Noseband)

اسب را ببندید. بینی بند باید حتما از زیر سایر اتصالات رد شود و سپس بسته شود زیرا در غیر این صورت فشار بینی بند بر روی اتصالات مانع از رسیدن اثر دست سوارکار به وسیله‌ی دسته جلو به اسب می‌شود. درجه‌ی سفتی بسته شدن بینی بند باید به حدی باشد که حداقل یک انگشت بتوان از زیر آن عبور داد.

اطمینان از بسته بودن تمام بندهای دهنه

مطمئن شوید که تمام بندهای دهنه را بسته‌اید و هیچکدامشان رها و آویزان نیستند. زیرا در هنگام حرکت، تکان خوردن بندهای رها می‌تواند باعث ترسیدن و استرس اسب شود. برای دهنه کردن اسب ممکن است بعضی افراد به نحوه‌ی دیگری دهنه را بگیرند که این روش‌ها نیز می‌توانند درست باشند. به هیچ وجه اسب را با دهنه به جایی نبندید. در این صورت اگر اسب به هر دلیلی سر خود را عقب بکشد، آهنی درون دهنش میتواند باعث آسیب‌های جدی و حتی شکستن فک او شود.

همیشه قبل از زین کردن اسب، از سالم بودن و تمیز بودن دهنه و سایر تجهیزات اطمینان حاصل فرمایید. دسته جلو را از درون حلقه‌های فلزی تعلیمی رد کنید و ببندید. حلقه‌ی فلزی تعلیمی را به طور موازی با زمین نگه دارید. بند دسته جلو باید از پایین حلقه ی فلزی به بالا آید، یعنی بند دسته جلو باید از زیر حلقه وارد و از بالا خارج شود. سپس بندهای دسته جلو را پشت گردن اسب ببندید.

نکته

لازم به ذکر است که دسته جلوها باید از حلقه‌های تعلیمی متناظر خود عبور کنند. یعنی بند راست دسته جلو از حلقه راست تعلیمی و بند چپ دسته جلو از حلقه چپ تعلیمی. کله گیر اسب را از دور گردن او باز کنید. پس از این کار اگر میخواهید اسب خود را پیاده جا به جا کنید، باید دسته جلوها را زیر دهن اسب و نزدیک آهنی نگه دارید و اسب خود را به مکان مورد نظر هدایت کنید.
اکنون اسب شما آماده ی سواری است.

 طرز راه بردن اسب زین و دهنه شده

به هنگام راه بردن اسبی که زین و دهنه شده، در سمت درونی آن قرار بگیرید و دسته‌جلوها را از بالای سر اسب پایین بیاورید. رکاب‌ها باید طوری که تاب نخورند جمع شوند تا مرتبا به پهلوهای اسب نخورند. دنباله دسته‌جلو و شلاق را در دست چپ بگیرید. نوک تعلیمی یا شلاق را به طرف عقب نگه دارید تا بتوانید هر وقت که اسب از جلو رفتن امتناع کرد با اشاره یا ضربه کوچکی به پشت تنگ وادارش کنید به مسیر خود ادامه دهد وهر وقت اسبی را راه می‌برید از کلاه سوارکاری استفاده کنید.

چند نکته ایمنی در دهنه کردن اسب

مهم نیست که اول اسب را دهنه می‌کنید یا اینکه اول آن را زین می‌کنید. در هر صورت اولین کاری که باید انجام دهید، این است که اسب را تحت کنترل خود در بیاورید.

• در هنگام دهنه کردن و زین کردن اسب از حرکات سریع و ناگهانی بپرهیزید.
• همیشه برای دهنه کردن اسب، در سمت چپ او بایستید.
• اگر برای کنترل بهتر، اسب را با کله گیر سرآخور به جایی می بندید، دقت کنید به هیچ وجه بند یدک مستقیما نباید به جسم صلبی مثل میله‌های آهنی بسته شود، بلکه باید از یک تکه نخ محکم مثل نخ یونجه کمک بگیرید و به میله آهنی گره بزنید و بعد بند یدک را به آن ببندید تا اگر اسب ترسید و خود را به سمتی کشید نه به اسب صدمه‌ای وارد شود و نه کله گیر پاره شود، بلکه با پاره شدن نخ یونجه اسب از آن وضعیت رها شود. نحوه گره زدن بند یدک به نخ یونجه خاص است.

• این گره باید طوری باشد که از یک سمت با کشیدن دست شما بلافاصله باز شود و از سمت دیگر با مقاومت اسب محکم تر گردد. به این منظور می‌توان از گره‌های ساده کوهنوردی استفاده کرد. بعضی اسب‌ها آنقدر باهوش هستند که فورا یاد می‌گیرند با دندان خود انتهای بند یدک را بکشند و رها شوند. 
• هر وقت خواستید کله گیر را باز کنید و اسب را دهنه کنید نباید کاملا کله گیر را از سر اسب باز کنید چون ممکن است اسب فرار کند.

باز کردن کله‌گیر از سر حیوان

برای دهنه کردن اسب کله گیر سرآخور را از سر حیوان باز کنید و به دورگردن اسب ببندید و درحالیکه با یک دست سعی می کنید کله گیر را به دور گردن اسب ببندید در همان لحظه با دست دیگر گر‌بند یدک را باز کنید. اما از داخل حلقه نخ یونجه بیرون نکشید چون ممکن است اسب خود را عقب بکشد و کله گیر باعث خفه شدن حیوان گردد اما اگر گره بند یدک باز باشد با عقب رفتن اسب، فقط بند از حلقه نخ یونجه بیرون می‌آید و اسب ول می شود، اما به اسب صدمه ای نمی‌خورد.

سایر نکات مهم در هنگام دهنه کردن اسب

• قبل از هر کاری برای کنترل اسب، دسته‌جلوها را به دور گردن اسب بیاندازید و خود در سمت چپ آن قرار بگیرید.  
• دست راست خود را به دور پوزه حیوان حلقه کنید تا کنترل بهتری بر آن داشته باشید.
• قبل از دهنه زدن، آهن تو دهنی را چک کنید تا کاملا تمیز و شسته شده باشد.
• مطمئن باشید طول آهن تو دهنی با اندازه دهان اسب متناسب باشد.
• هیچ وقت به زور آهن تودهنی را به داخل دهان حیوان نکشید. چون فقط کافی است با شست خود بر روی قسمتی از لثه‌های پایینی که آهن تودهنی هم بر روی آن قرار می گیرد، کمی فشار وارد کنید تا اسب دهان خود را برای پذیرش آن باز کند.

نکته

• دقت کنید آهن تودهنی به هنگام دهنه زدن یا دهنه برداشتن به دندان‌های حیوان نخورد.
• وقتی تسمه‌های کله گیر دهنه را در جای خود بر سر اسب قرار می‌دهید مواظب باشید انگشتتان به چشم حیوان نخورد.
• یال و کاکل اسب را در ناحیه قفا کنار بکشید تا تسمه رو قفایی درست در جای خود قرار بگیرد. درغیر این صورت کله گیر دهنه لق می‌خورد و درست تنظیم نمی‌شود.
• وقتی کله گیر دهنه بر سر اسب جا گرفت، می‌توانید دست چپ خود را داخل دسته‌جلو ببرید و بعد تنظیمات دهنه را کامل کنید. این خود باعث افزایش کنترل شما بر اسب است.
• وقتی تسمه زیر گلو را می‌بندید باید چهار انگشت بین آن و فک اسب فاصله باشد.
• تسمه زیر گلو به هنگام دهنه زدن باید باز باشد تا اسب اذیت نشود و بعد بسته و تنظیم شود.
• اندازه مناسب پوزه بند طوری باید باشد که یک انگشت بین آن و پوزه حیوان جا بگیرد.

مراقب سگک‌ها و لاستیک نگهدارنده باشید!

• به هنگام دهنه زدن باید سگک‌های پوزه بند باز باشد و بعد از اینکه کله گیر دهنه برروی سر اسب قرار گرفت، اندازه آن تنظیم شود چون در غیر این صورت ممکن است به دور آهن تودهنی یا پوزه اسب بپیچد.
• تسمه‌های دسته‌جلو باید به گونه‌ای از حلقه‌های تعلیمی متحرک رد شوند که مزاحمتی برای حرکت اسب ایجاد نکنند. به این منظور حلقه‌ها را به سمت پوزه حیوان بکشید و دسته‌جلوها را از پایین به بالا از حلقه‌ها رد کنید.
• اندازه تعلیمی متحرک باید مناسب باشد یعنی وقتی حلقه‌های آن را به سمت جلو و بالا می‌کشید باید به جدوگاه حیوان برسند. تعلیمی کوتاه حرکت اسب را مختل می‌کند و تعلیمی بلند هیچ فایده‌ای ندارد.
• لاستیک نگهدارنده تعلیمی حتما باید مورد استفاه قرار گیرد تا تعلیمی در حلقه دور گردنی ثابت بماند. درغیر این صورت ممکن است تعلیمی از میان آن لیز بخورد و فقط حلقه‌ها از آن رد نشوند و آن وقت خطر اسب و سوار را تهدید می کند چون دست‌های حیوان هر لحظه احتمال دارد به دور آن بپیچد.
• لاستیک‌های نگهدارنده دسته‌جلو هم نمیگذارند حلقه های تعلیمی متحرک در امتداد آن به جلو لیز بخورند و احیانا به سگک‌های دسته‌جلو یا آهن تودهنی گیر کند و مثل یک تعلیمی ثابت و شاید هم خطرناک تر عمل می‌کند.

اگر اسب دهانش را برای دهنه کردن باز نکرد، چه کار کنیم؟

یک راه‌حل آسان برای وادار کردن اسب به باز کردن دهانش، این است که انگشت شست خود را مستقیم به گوشه دهان اسب بچسبانید.
در این قسمت دهان اسب هیچ دندانی وجود ندارد؛ پس نگران گاز گرفتن انگشت توسط اسب نباشید.

وقتی انگشت را وارد دهان کردید، آن را روی زبان تکان دهید تا اسب دهانش را باز کند؛ به‌همین سادگی می‌توانید کاری کنید که اسب دهانش را باز کند.

نکات نهایی در مورد دهنه کردن اسب

• برای آهن‌های تودهنی که مفاصل کناری گوشه‌های لب اسب را گاز می‌گیرد باید از لاستیک‌های کنار آهن تودهنی استفاده شود تا کناره‌های لب اسب زخم نشود.
• تسمه‌های چرمی افسار را همیشه تمیز و چرب نگه دارید. تا بر اثر کثیفی و خشکی در هنگام سواری پاره نشوند.
• ممکن است انتهای تسمه‌های افسار دهنه کامل در بندینک‌های خود قرار نگیرند. چون یا این بندینک‌ها پاره شده‌اند و یا اضافی تسمه خیلی بلند است. در این صورت در کنار صورت اسب تکان می خورند و اسب را اذیت می کنند. برای جلوگیری از این مشکل فقط کافی است چند کش یال به داخل این تسمه‌ها بیاندازید و اضافه انتهایی آن‌ها را در این کش‌ها قرار دهید.
• اگر از آهن‌های هویزه استفاده می کنید حتما زنجیر زیر آن را اندازه کنید و ببندید.
• گاهی ممکن است زنجیر هویزه زیرچانه اسب را زخم کند و در این صورت از یک پوشش زنجیر استفاده کنید.
• اندازه و طول تسمه‌های رو گونه‌ای (پاچه بندها) باید طوری باشد که آهن تو دهنی در کنار لب‌های اسب با دو یا سه چروک حالت لبخند ایجاد کند.

کلام آخر

به انتهای مطلب دهنه کردن اسب رسیدیم. امیدواریم لذت برده باشید.

جهت اطلاعات بیشتر در مورد اسب می‌توانید به سایت واسط پت مراجعه نمایید. همچنین اگر قصد خرید و فروش اسب موردنظر خود را دارید می‌توانید به سایت و اپلیکیشن واسط کالا مراجعه نمایید.