اسب‌ها حیواناتی هستند که از گذشته‌های دور همراه انسان‌ها، هم در مسافرت‌ها و هم در کار کشاورزی و نیز جنگ‌ها بوده‌اند. امروزه تنها دو قشر در جامعه از اسب‌ها استفاده می‌کنند، قشر مرفه که برای سواری و نیز شرکت در مسابقات از اسب استفاده می‌کنند، در بعضی روستاها مخصوصاً روستاهای کوهستانی از اسب برای حمل وسایل استفاده می‌کنند. بعضی عشایر نیز از اسب‌ها برای کوچ کردن استفاده می‌کنند. در این مقاله به مقایسه اسب عرب و ترکمن که از انواع نژاد اسب ایرانی هستند، می‌پردازیم. ابتدا هر دو اسب عرب و ترکمن را معرفی کرده، کاربردهای آن‌ها را بیان می‌کنیم و درنهایت به مقایسه این دو نژاد محبوب اسب ایرانی با یکدیگر می‌پردازیم. برای آشنایی با این دو نژاد و مقایسه اسب عرب و ترکمن از هر نظر با واسط پت همراه باشید.
آنچه در ادامه می‌خوانید
- اسب عرب
- اسب عرب مدرن
- ویژگی‌های ظاهری اسب عرب
- ویژگی‌های ظاهری اسب ترکمن
- تیره‌های اسب ترکمن
- مقایسه ظاهری اسب عرب و ترکمن
- جنبه کاربرد
اسب عرب
ایران هزاران سال است که اسب داشته است. اگر به تخت جمشید بروید، می‌توانید حک کردن اسب‌ها را در کنار پادشاهان پارسی ببینید. حجاری‌های داخل غارها نشانگر وجود اسب‌ها در فلات ایران ۲۵۰۰ سال پیش و حتی قدیمی‌تر است. فلات ایران زیستگاه اصلی گونه‌هایی است که به اسب عرب معروف است. علیرغم سختی‌هایی که این اسب در سرزمین اصلی متحمل می‌شود، هنوز تاخت‌وتاز آن از دشت‌های ایران به گوش می‌رسد. مراکز پرورش اسب هنوز در نواحی مختلف ایران از نژاد خالص اسب ایرانی مراقبت می‌کنند.
اسب عرب مدرن
عرب‌های مدرن پارسی که از فرزندان اسب‌های اصیل در غرب ایران هستند، به دلیل توانایی بی‌نظیر خود در تحمل مسافت‌های طولانی در اقلیم‌ها و مسیرهای مختلف، مشهور هستند. یکی از ویژگی‌های بارز این اسب‌ها خلق‌وخوی بسیار خوب و شجاعت آن‌هاست؛ این امر آن‌ها را در مسافت‌های طولانی بسیار قابل‌اعتماد می‌کند. همچنین هوش آن‌ها برای هر کس که سوار آن‌ها می‌شود، کاملاً آشکار است. در سال‌های ۱۹۷۹، ۱۹۷۸ و ۱۹۸۹، مرحوم خانم مری لیلی قراگزلو که بنیان‌گذار کتاب ملی ایران Stud بود، برخی از اسب‌ها را به اتریش، آلمان، امارات متحده عربی و هلند صادر کرد. اکنون تقریباً ۲۵۰۰ تا ۵۰۰۰ اسب اصیل در جنوب غربی ایران وجود دارد؛ مانند بسیاری از انواع مختلف عرب، گونه‌ها توسط خانواده‌ها و پرورش‌دهندگان مختلف تولید شدند.
در ادامه مقاله مقایسه اسب عرب و ترکمن ابتدا به ویژگی‌های ظاهری اسب عرب می‌پردازیم.
ویژگی‌های ظاهری اسب عرب
- قد: ۱۴۲-۱۵۴ سانتی‌متر
- ناحیه سر: اسب عرب سری متناسب با بدن خود دارد که سر در ناحیه گونه‌ها عمق زیادی دارد و معمولاً در ناحیه پیشانی در حدفاصل چشم‌ها برجستگی سپر مانندی به نام جبه دارد و در ناحیه لب‌ها و پوزه کمی جمع‌تر می‌شود و کلاً سر فرمی مثلثی شکل پیدا می‌کند و در ناحیه دو فک تحتانی فضای وسیعی وجود دارد که در اسب خوب این فاصله منحصربه‌فرد است.
- ناحیه‌ی گردن: یکی از ویژگی‌های اسب عرب در مورد گردن آن است که معمولاً اسب عرب قوسی در ناحیه گردن دارد که معمولاً به سر، فرمی قوسی شکل یا قویی شکل می‌دهد که اصطلاحاً به آن Mitbah می‌گویند
- ناحیه‌ی شانه: بلند و عضلانی است.
- ناحیه‌ی سینه: این ناحیه در اسب عرب هم در عرض و هم در طول عمق متناسبی دارد و به خاطر عرض زیاد و متناسب آن ناحیه با ناحیه شکم پیوسته به نظر می‌رسد. درهرصورت این عمق متناسب سینه به همراه منخزین گشاد و فاصله زیاد دو فک تحتانی، شرایط تنفسی خوبی را برای این نژاد فراهم می‌سازد. درهرصورت سینه عریض و عضلانی از اختصاصات این نژاد است.
دیگر خصوصیات اسب عرب
- ناحیه‌ی شکم: در اسب عرب شکم به‌صورت مدور و استوانه‌ای در امتداد سینه قرار دارد.
- ناحیه‌ی کمر: معمولاً زین گاه اسب عرب اندکی پائین تر از سطح کپل و جدوگاه می‌باشد که مقدار این پائین افتادگی کمر بسیار متناسب با بدن و خوش‌فرم است.
- ناحیه کپل: کپل اسب عرب یکی از ویژگی‌های اندام شناسی آن است معمولاً اسب عرب دارای کپل گرد و کاملاً برجسته و بسیار خوش‌فرم است.
- نواحی دست‌وپا: از شاخص‌ترین ویژگی‌های اندام حرکتی سم‌های سخت، بزرگ و معمولاً مقطع گرد آن‌ها است. همچنین دست‌ها و پاها کاملاً عضلانی و قلم در اندام‌های حرکتی جلو و عقب قطر متناسب و قوی دارند و همچنین یکی از ویژگی‌های اسب عرب وجود موهایی در پشت ناحیه بخلق است که به نام Feather نامیده می‌شوند. همچنین در مفصل خرگوشی (Hock) در اسب عرب خمیدگی نسبت به بقیه نژادها اندکی بیشتر است.
- یال و دم بلند و پرپشت در اسب عرب یکی از ویژگی‌های بارز و شاخص این نژاد می‌باشد که زیبایی و جلوه زیادی به آن می‌بخشد. یکی از ویژگی‌های اسب عرب بالا گرفتن دم در هنگام حرکت است.
- رنگ غالب، خاکستری و یا سمند، شاه‌بلوط و یا خلیجی است.
در ادامه مقاله مقایسه اسب عرب و ترکمن با ما همراه باشید تا با ویژگی‌های اخلاقی اسب عرب بیشتر آشنا شوید.
ویژگی‌های اخلاقی
اسب عرب اسبی است بسیار باهوش، شجاع و پرخون توأم با نجابت. اسب عرب اصولاً حیوانی است که در آب‌وهوای سرد و خشک تکامل‌یافته و در مناطق بیابانی همچون کویرهای عربستان رشدنیافته است.
این ویژگی‌ها باعث ارتباط قوی‌تر بین آن‌ها و سوارکارشان می‌شود اما همین ویژگی‌ها نیز می‌تواند سبب این شوند که عادت‌های بد را سریع‌تر از بسیاری از نژادهای دیگر فرابگیرند.
از اسب عرب در مسابقات زیبایی، کورس، درساژ و استقامت استفاده می‌شود. این اسب‌ها همراهان خوبی نیز می‌توانند برای صاحبان خود باشند.
تیره‌های اسب عرب
پنج خط خونی اسب اصیل عرب که به «الخمسه» مشهورند شامل تیره‌های «کحیلان»، «صگلاوی»، «عبیان»، «حمدانی» و «حدبان» می‌باشند.
تیره کحیلان
دارای ظاهر متوازن با خط الراسی هموار، سینه، پشت، کپل، بازو و رانی عریض و پهن بوده است. در این تیره، پیشانی غالباً صاف و مسطح و در برخی از موارد دارای برآمدگی مختصری در بالای چشمان است. سر معمولاً پهن و کوتاه با فک‌های برجسته و گوش‌هایی کوچک و برافراشته شناخته می‌شده است، این تیره غالباً دارای طبعی آرام است. سه شاخه توسعه‌یافته کحیلان شامل کحیلان عجوز، کحیلان حیفی و گونه کمیاب‌تر کحیلان کروش است. در کحیلان کروش خط الراس کمی غیرمستقیم‌تر از دو گونه دیگر است.
اسب حمدانی
حمدانی به طور تاریخی به کحیلان نسبت داده می‌شود. با این تفاوت که نسبت به کحیلان دارای ساختاری کشیده‌تر و عضلانی‌تر است. از خصوصیات برجسته حمدانی می‌توان به پشت بسیار قوی جدوگاه مشخص و برجسته، استخوان‌های قوی و مفاصل بزرگ اشاره کرد. سر در حمدانی تمیز و گوه‌ای شکل بدون برجستگی‌ها و جزئیات استخوانی و کمی طویل‌تر از کحیلان است. کپل تا حدودی تخم‌مرغی است که نمایانگر قدرت و استقامت می‌باشد. حمدانی در دنیا به‌عنوان تیره‌ای تحمل‌پذیر و مقاوم شناخته می‌شود و درعین‌حال خلق‌وخویی آرام دارد. رنگ غالب در این تیره کهربا سفیدی کم و نیلی است. حمدانی، تیره‌ی محبوب خانواده سعود است و از اهمیت ویژه‌ای جهت کشش برخوردار است. از زیرشاخه‌های مهم این تیره می‌توان به حمدانی سمری اشاره کرد.
اسب عبیان
این تیره از کحیلان و حمدانی پاک نژادتر و کوچک‌تر است. عبیان به حرکت مغرورانه و گام‌های بلند مشهور است. از ویژگی‌های سر در این تیره می‌توان به برآمدگی پیشانی (جیبا) و پوزه ظریف اشاره کرد. ویژگی‌های مهم در این تیره سینه و بازوی پهن، شانه بسیار برجسته با جدوگاه طویل و برجسته، استخوان‌های تمیز و دست و پای بسیار صاف است. عبیان دارای روحیه و جرئت بیشتری از کحیلان و حمدانی است. رنگ‌های غالب در این تیره شامل کهر، نیله، شاه بلوطی و با نشانه‌های سفیدی بیش از حمدانی است. از شاخه‌های مهم این تیره می‌توان به عبیان شراک و عبیان‌العبد اشاره کرد.
اسب صگلاوی
صگلاوی در مقایسه با دیگر تیره‌ها از خلوص بیشتری برخوردار است. این تیره دارای ساختاری شبیه به عبیان است و با ظاهری ظریف، استخوان‌های خوب، سر ظریف و گردنی کشیده شناخته می‌شود. این اسبان به‌سرعت و چالاکی مشهورند ولی نسبت به سایر تیره‌ها از استقامت کمتری برخوردارند. رنگ غالب در این تیره کهر و شاخه مشهور آن صگلاوی جدران است.
اسب حدبان
این تیره در بسیاری جهات به حمدانی شبیه بوده ازجمله شباهت‌ها می‌توان به استخوان‌های بزرگ و ساختار ماهیچه‌ای اشاره کرد. حدبان به نجابت و داشتن خلق و طبع آرام مشهور است. رنگ غالب در این تیره کهر و در صورت داشتن نشانه‌های سفیدی، مقدار آن ناچیز می‌باشد.
در ادامه مقاله مقایسه اسب عرب و ترکمن با واسط پت همراه باشید تا بیشتر با ظاهر اسب ترکمن آشنا شوید.
ویژگی‌های ظاهری اسب ترکمن
- قد: ۱۵۵ سانتی‌متر
- ناحیه سر: صورت کشیده و بلند، استخوانی و ظریف، نیم‌رخ کوژ یا راست، گوش‌ها ظریف، چشم‌ها درشت، بینی دارای تحدب مختصر، کاکل کم مو و نرم، دو فک کشیده و پیشانی عریض، از مشخصات بارز اسب ترکمن است.
- ناحیه‌ی گردن: گردن بلند، کشیده و نازک بوده، اتصال آن با بدن قوی است.
- ناحیه‌ی شانه: شانه، بلند و عضلانی است.
- ناحیه‌ی سینه: ژرف و قوی است.
- ناحیه‌ی شکم: شکم جمع شده است و اندام‌ها بلند و کشیده به نظر می‌رسند.
- ناحیه‌ی کمر: بلند و کشیده و جدوگاه برجسته است.
- ناحیه کپل: کمی شیب‌دار با پهنای خوب، بن دم تااندازه‌ای بالا، دم کم مو ولی بلند است.
- نواحی دست‌وپا: دست‌وپا کاملاً موزون، بلند و کشیده، پرتوان، استخوانی و خشک، مفاصل قوی و مناسب، ساق‌ها خوش‌ترکیب، بخلوق تااندازه‌ای کوتاه، کم مو و سم پهن است. پوست نرم، مواج و براق، یال و دم کم و ساق پا بدون موی بلند است.
- رنگ‌های اصلی عبارت‌اند از کهر، نیلی، کرنگ، سمند و کهر تیره.
ویژگی‌های اخلاقی
این نژاد نجیب و فرمان‌بر است و از آن در مسابقه، پرش و سواری می‌توان استفاده کرد.
تیره‌های اسب ترکمن
اسب ترکمن دارای دو تیره‌ی مشخص و یک تیره‌ی مخلوط ولی معروف به شرح زیر است:
- تیره‌ی آخال تکه: دارای تمامی ویژگی‌های نژاد ترکمن است. گردن کشیده و مستقیم و متوجه به‌سوی بالا، کمر و پشت طویل و قدبلند (حد اعلای نژاد ترکمن) بوده، به رنگ‌های مختلف موجود است. این نوع اسب، موردپسند عموم است.
- تیره‌ی یموت: این تیره دارای گردنی کوتاه‌تر و مستقیم‌تر و کمر و پشتی کوتاه‌تر است. در اصطلاح به اسب‌های گرد شباهت دارد. این تیره، ضمن دارا بودن تمامی ویژگی‌های نژاد ترکمن، ازنظر طول بدن و بلندی، از آخال تکه کوتاه‌تر است.
سایر انواع اسب ترکمن
- تیره‌ی چناران: از اختلاط دو اسب عرب و ترکمن، تیره‌ای به نام چناران به وجود آمده است که اسبی محکم با شباهت‌هایی به اسب عرب و ترکمن است. اغلب قسمت جلو و سرسینه‌ی آن شبیه به اسب عرب و قسمت عقب درست مشابه اسب ترکمن است. اسب چناران قوی، دارای سینه‌ای عمیق، دست‌وپاهایی محکم، هوش سرشار و بخصوص مقاومت مناسب است و برای مسابقات پرش، اسب‌دوانی و راهپیمایی‌های طویل مناسب است. این تیره به دستور نادرشاه افشار، به‌منظور لشکرکشی به هندوستان به وجود آمده است.
- گذشته از سه تیره‌ی فوق، اسب‌هایی به نام «جرگلان» و «حبیب ایشان» با تغییرات خیلی جزئی وجود دارد که فقط به مناسبت پرورش در منطقه‌ای نام‌گرفته‌اند و تغییری ازنظر شکل در آن‌ها به وجود نیامده است.
در ادامه مقاله مقایسه اسب کرد و ترکمن با واسط پت همراه باشید تا به مقایسه اسب عرب و ترکمن از جهات ظاهری و نیز کاربرد بپردازیم.
مقایسه ظاهری اسب عرب و ترکمن
در ادامه به مقایسه ظاهری این دو نژاد می‌پردازیم:
شباهت‌ها
• ناحیه‌ی گردن: هر دو اسب ترکمن و کرد گردنی بلند، کشیده دارند که اتصال آن با بدن قوی است.
• ناحیه‌ی سینه: هر دو دارای سینه‌ای عریض و عضلانی هستند.
تفاوت‌ها
- قد: میانگین قد اسب ترکمن از اسب عرب بیشتر است.
- ناحیه سر: گوش‌ها در اسب ترکمن ظریف‌تر از اسب عرب بوده است. در اسب عرب سر فرم مثلثی دارد اما در اسب ترکمن سر کشیده و ظریف است.
- ناحیه‌ی گردن: اسب عرب گردنی با یک قوس دارد ولی اسب ترکمن دارای گردنی نسبتاً کشیده و نازک است.
- ناحیه‌ی سینه: اسب کرد سینه‌ای عضلانی و مدوری شکل دارد ولی اسب عرب سینه‌ای دارد که به علت عرض زیاد به شکل پیوسته با بدن دیده می‌شود.
- ناحیه‌ی شکم: شکم اسب عرب به‌صورت استوانه‌ای مدور در امتداد سینه است اما شکم اسب ترکمن شکم جمع شده است و اندام‌ها بلند و کشیده به نظر می‌رسند.
- ناحیه‌ی کمر: در اسب عرب زین گاه اندکی پائین تر از سطح کپل و جدوگاه است ولی در اسب ترکمن جدوگاه برجسته است.
دیگر تفاوت‌های اسب عرب و ترکمن
- ناحیه کپل: اسب عرب دارای کپل گرد و کاملاً برجسته و بسیار خوش‌فرم است. ولی کپل اسب ترکمن کمی شیب‌دار با پهنای کمتر است.
- دم: اسب عرب دارای یال و دم بلند و پرپشتی است و در حالت سواری افراشته است و دمی پر مو دارد، ولی اسب ترکمن دمی کم مو البته با موهای نسبتاً بلندتری دارد.
- نواحی دست‌وپا: سم‌های سخت، بزرگ و معمولاً مقطع گرد آن‌ها است. همچنین دست‌ها و پاها کاملاً عضلانی و قلم در اندام‌های حرکتی جلو و عقب قطر متناسب و قوی دارند اما در اسب‌ها ترکمن بخلوق تااندازه‌ای کوتاه، کم مو و سم پهن‌تر و کوتاه‌تر از اسب عرب است.
- رنگ: اسب‌های عرب بیشتر به رنگ‌های خاکستری و یا سمند، شاه‌بلوط و یا خلیجی دیده می‌شوند. ولی رنگ‌های اصلی اسب‌های ترکمن عبارت‌اند از کهر، نیلی، کرنگ، سمند و کهر تیره.
جنبه کاربرد
از هر دو اسب عرب و ترکمن در مسابقات زیبایی، کورس، درساژ و استقامت استفاده می‌شود؛ اما اسب‌های عرب باهوش‌تر از اسب‌های ترکمن در یادگیری هستند.
به پایان مقاله مقایسه اسب عرب و ترکمن رسیدیم. امیدوارم این مقاله مفید بوده باشد و اطلاعات کافی را به دست آورده باشید. شما می‌توانید برای خریدوفروش اسب به سایت واسط پت مراجعه کنید و یا اپلیکیشن واسط کالا را نصب‌کرده و آگهی خود را به‌صورت رایگان در آن قرار دهید.
منابع
ifpnews.com
