رفتار خوش و اصول ارتباط، به همان اندازه که در رفتار انسان با دیگر انسان‌ها دارای اهمیت است در مورد رفتار با اسب نیز دارای جایگاه خاص خود است. در این مقاله قصد داریم در مورد چگونگی رفتار با اسب صحبت نماییم.
اسب موجودی زنده دارای صفات ویژه و غرایزی است که بر روی واکنش‌ها اثر می‌گذارد. اسب‌ها همانند انسان‌ها رابطه علت و معلولی برقرار نکرده و منطق خاصی حاکم بر رفتارشان نیست. ازآنجاکه اسب از ابتدا شکار بوده نه شکارچی زمینه‌های رشد غرایز و احساسات آن‌ها بیشتر در سمت مظلوم واقع‌شدن بوده است تا موجودی مهاجم.
هنوز هم بیشتر سازو کارهای اسب دفاعی است که اغلب درزمینهٔ کار با اسب بازدهی مفیدی دارد. با این‌وجود باید به خاطر بسپاریم که همواره رفتارهای اسب غیرقابل‌پیش‌بینی است که امکان دارد به جراحت و یا مرگ منتهی شود، حتی در کنار اسب کاملاً قابل‌اعتماد احتیاط کنید.
خوش‌رفتاری
همان‌گونه که بازتاب رفتاری انسان‌ها نمودار تربیت آن‌هاست رفتار اسب‌ها نیز نشان‌دهنده نوع تربیت آن‌هاست. اسب‌ها به‌طورکلی نه‌فقط به صاحبانشان وابسته هستند بلکه نسبت به رفتار و خصوصیات اخلاقی مراقب یا سوارکارشان نیز از خود حساسیت نشان می‌دهند.
به‌عنوان‌مثال، مالک یا مراقب یا سوارکار بداخلاق، اسبی شرور تحویل می‌دهد که بدنام شده و طالب همان‌گونه رفتار است.
اسب برای خوش‌رفتاری باید آموزش داده شود و ساده‌ترین این آموزش‌ها عبارت‌اند از: آرامش کامل به هنگام تیمار، بلند کردن دست‌وپاها با آرامش برای نظافت و اگر خواستید سوار حیوان شوید، ثابت و بی‌حرکت ماندن پس از استقرار کامل سوار روی زین لازم است و به‌فرمان او حرکت کند. هرکسی که با اسب سروکار دارد باید چگونگی رفتار درست و خوب با اسب را بداند.
خوش‌رفتاری با اسب ارتباط
کسانی که با اسب سروکار دارند باید بیاموزند که در امر آموزش باید کارشان تداوم داشته باشد اگر خواسته‌های آموزش‌دهنده مبهم و متغییر باشد اسب به‌سرعت سردرگم می‌شود. بنابراین لازم است بدانیم که چه نکته‌ای را چگونه بیاموزیم و این امکان‌پذیر نیست مگر روش صحیح کار با اسب را آموخته و به هنگام کار با او کاملاً متکی‌به‌خود باشیم.
ارتباط صحیح در توسعه شخصیت اسب از اهمیت خاصی برخوردار است. به‌عنوان‌مثال اگر تنگ اسبی به ناگهان و یک‌باره سفت کشیده شود، پوستش را به درد آورده و نمی‌تواند به شما بگوید که ببخشید، تنم درد گرفت، او می‌تواند دندان‌قروچه‌ای کرده و یا دست‌وپایش را بلند کند. روش ارتباطی او منحصر به تظاهرات اندامی اوست. اگر رفتاری خشونت‌آمیز با او تداوم داشته باشد او ناامید شده و قدرت خود برای جلوگیری و یا رفع آن استفاده خواهد کرد.
تنبیه و تشویق
در رابطه با چگونگی رفتار با اسب انضباط اهمیت خاصی دارد. اگر حرکتی غلط را اصلاح‌کرده و حرکت صحیح را پاداش بدهیم، اسب به‌زودی درمی‌یابد که کدامین حرکت‌ها صحیح است و سعی در تداوم آن‌ها خواهد داشت. به این نحو اسبی خوش‌رفتار خواهید داشت که به داشتن او افتخار می‌کنید و نتیجه‌اش زندگی بهتر برای اسب است. این حیوان نجیب نیازمند مراقبی مسئولانه و مهربانانه همراه با قاطعیت است تا نظم پذیر شود.
این موجودات وحشی، علی‌رغم اینکه هزاران سال است که اهلی‌شده و تحت تربیت قرارگرفته‌اند، همچنان غرایز اجدادی خود را حفظ کرده‌اند. اسب نه‌فقط می‌تواند توسری‌خور و عصبی باشد بلکه می‌تواند به موجودی کاملاً شرور و موذی تبدیل شود. چه‌بسا که پی آمد نگهداری و تربیت غلط و عدم انضباط واکنش‌های خطرناکی باشد.
تنبیه و تشویق اسب اسب نباید اجازه داشته باشد رفتار غلط را ادامه دهد که در این صورت به‌سرعت چگونگی تداوم آن را آموخته و جزو عادات خود قرار می‌دهد.
نحوه سرزنش اسب
حرکت غلط اسب یابد قاطعانه و با صدایی کمی بلند سرزنش شود. اغلب این روش مؤثر است، ایجاد کمی تفاوت در صدا و قاطعانه بیان شدن آن کافی به نظر می‌رسد. اگر تربیت‌کننده‌ای به‌طور دائم بر سر اسب خود فریاد بکشد فقط او را ناراحت کرده و خودش هم به نظر می‌رسد بداخلاق باشد. سرزنش مداوم بیهوده است و اسب به صدای بلند خو گرفته و برایش عادت می‌شود.
اگر صدای قاطع و کمی بلند مؤثر نبود، ضربه‌ای با دست روی گردن، کپل و درصورتی‌که گاز می‌گیرد روی پوزه لازم است. تنبیه باید بلافاصله باشد تا اسب دریابد که از او چه می‌خواهند.
نحوه پاداش دادن به اسب
به‌محض اینکه اسب درسش را آموخت، دادن پاداش واجب می‌شود که می‌تواند ضربه‌های ملایم کف دست روی گردن، صدایی مهربان و یا حبه‌ای قند باشد. در این صورت او پی می‌برد که پی آمد رفتار صحیحش خوش‌رفتاری است. اسب‌ها موجوداتی دوست‌داشتنی هستند که به‌راحتی با انسان‌دوست شده و خوش‌رفتاری اعتماد آن‌ها را جلب کرده و متکی به نفس می‌شوند. این موضوع سبب می‌شود آن‌ها خوش‌رفتارتر شده و به موجوداتی دوست‌داشتنی تبدیل شوند.
روان اسب‌ها در کره گی نسبتاً پاک است و رفتار آن‌ها در آینده پی آمد چگونگی خوش و یا بدرفتاری آن‌ها در طول دوران نگهداری آن‌ها است.
نزدیک شدن به اسب در اصطبل
در رابطه با چگونگی رفتار با اسب می‌بایست به‌وضوح گفت که اسب درون اصطبل حالت به تله افتادن را دارد اگرچه نمی‌توان گفت که همگی هم این‌چنین برداشتی دارند ولی امکان دارد که اسبی عصبی، شرور و یا به‌شدت عصبانی در چنین شرایطی واکنش از خود نشان دهد. حتی ممکن است اسبی بسیار خوش‌اخلاق هم به‌خصوص به هنگام خوراک دادن نخواهد که خلوتش آشفته شود. همواره به‌آرامی از طرفین و سمتی که فضا بازتر است به اسب نزدیک شوید . فریادکنان و دوان‌دوان و جست‌وخیزکنان به اسب نزدیک شدن فقط او را سر آسیمه می‌کند. شما می‌توانید به‌آرامی با او صحبت کرده و ترجیحاً نامش را صدا کنید.
نزدیک شدن به اسب در اصطبل دست دراز کردن از روی درب اصطبل برای نوازش اسب برایش تعجب‌برانگیز است و ممکن است واکنش او نسبت به این حرکت حمله به‌طرف در و یا فرار به‌طرف دیگر اصطبل باشد.
احساسات اسب
همه می‌دانند که سگ‌ها دوست دارند رضایت خاطر افراد را به خود جلب کنند و با تحسین و تشویق می‌توان آن‌ها را آموزش داد. این مسئله در مورد اسب‌ها نیز صدق می‌کند گرچه این خصلت ذاتی آن‌ها خیلی دست‌کم گرفته‌شده است.
درست است که اسب‌ها و سگ‌ها یکی نیستند ولی احتمالاً این تناقض ناشی از مدت‌زمانی است که به‌منظور تعلیم صرف هریک از این دو گونه می‌کنیم. اسب‌ها طبیعتی اجتماعی و متقابلاً نیاز به دوستی و معاشرت هم دارند، اگر حیوانی از تیره خودشان در دسترس نباشد آن‌ها با موجودات دیگر ازجمله انسان‌ها خو خواهند گرفت.
همان‌طور که هر رابطه‌ای در زندگی برای شما از اهمیت خاصی برخوردار است اگر رابطه شما با اسب‌ها هم برایتان مهم است باید کمی از وقتتان را هم صرف معاشرت با او کنید. یک سواری مختصر و برگشتن سرکار، دغدغه‌های روزمره چیزی نیست که بتوان اسمش را معاشرت گذاشت.
وقتی اسب شما با دیدن چیزی رم می‌کند و تمایلی به نزدیک شدن به آن ندارد باید به او نشان دهید که هیچ دلیلی برای ترسیدن وجود ندارد. لااقل برای اسب شجاعی همچون او اگر بازهم از رفتن به سمت شیئی سرباز زد شیئی که ازنظر اسبتان ترسناک است او را لمس کرده و سپس او را به‌آرامی به سمت آن شیئی هدایت کنید.
احساسات اسب داستانی در رابطه با ترس اسب
کورش کبیر ۱۳ ساله بود که از دست سربازان بزدل و دست‌وپا چلفتی‌اش که از پس مهار کردن و سواری گرفتن از اسب زیبا و سرحالش برنمی‌آمدند به تنگ آمد.
هنگامی‌که کورش گفت من بهتر از شما از پس این اسب برمی‌آیم، مورد تمسخر سربازانش قرار گرفت ولی او نا امید نشد و شجاعانه به سمت اسب دوید و افسارش را گرفت و سر اسب را به سمت خورشید برگرداند چراکه می‌دانست اسب از سایه خودش ترسیده است. کورش بعد از اندکی ناز و نوازش و بدون اینکه کوچک‌ترین صدمه‌ای به اسب وارد کند، سوارش شد.
از آن به بعد «بوسفالاس» اسب جنگی محبوب کورش شد. پیروزی‌های بسیاری از سوار بر او به دست آورد. چندی بعدی شهری را به‌افتخار او به همین نام نهاد. یک سوارکار خوب می‌تواند اسب را به انجام کاری وادار کند ولی بهترین سوارکار کسی است که اسب را طوری تربیت کند که با میل خودش کاری را انجام دهد نه به زور!
دید اسب
در مقایسه با عملکرد مغز انسان، مغز اسب توانایی اندکی در برقراری ارتباط بین نیمکره چپ و راست دارد. اگر همیشه اسب خود را ازیک‌طرف تمرین می‌دهید (همان طرفی که به شما نزدیک‌تر است) احتمالاً در هنگام نزدیک شدن به ا و از سمت دیگر، با عکس‌العمل غیرمنتظره‌ای روبه‌رو خواهید شد.
دید اسب پس وقتی‌که برای اولین بار سوار اسبی می‌شوید مراقب گردش کردن به سمت راست باشید گرچه ممکن است شمارا با چشم دیگرش دیده باشد. اگر اسبی از جناح نزدیک‌تر بهتر از جناح دورتر با شما همکاری می‌کند صرفاً به این خاطر است که شما اسب خود را فقط از سمت نزدیک‌تر به خودتان تعلیم داده‌اید.
البته خلاف این مطلب نیز صحیح است یعنی اگر اسبی هنگام تعلیم در طرفی که به شما دورتر است، بهتر عمل می‌کند، احتمالاً یا تمرینات در سمت نزدیک خشن بوده یا ضربه شدیدی از آن سمت به اسب واردشده است. اسب‌های جوان را از هر دو طرف تمرین دهید نه‌فقط به روش سنتی گذشته از طرف چپ تا درآینده وقتی از طرف دیگر (راست) به آن‌ها نزدیک می‌شوید از شما نترسند.
نوازش اسب
در ادامه مطلب چگونگی رفتار با اسب باید به نوازش این حیوان نجیب اهمیت داد. اسب‌ها با نوازش یکدیگر برای برقراری رابطه دوستی استفاده می‌کنند.
تحریکات حسی در اسب‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. یک اسب می‌تواند مزاحمت یک مگس را روی پوستش حس کند و به‌راحتی آن را دور کند، اما بسیاری از انسان‌ها با اسب‌ها رفتار خشنی دارند و ظاهراً اسب را با ماشین اشتباه گرفته‌اند.
حتی یک مربی معمولی هم باید به حساسیت اسب نسبت به تحریکات حسی و لذتی که اسب از این تحریکات می‌برد توجه داشته باشد. ازجمله این روابط حسی می‌توان به آرامشی که اسب از پایین آوردن سرش بدان دست می‌یابد اشاره کرد.
نوازش اسب پاداش به اسب
برداشت اسب‌ها از غذا نسبت به برداشتی که حیوانات درنده از غذا به‌عنوان پاداش دارند کاملاً متفاوت است. پاداش غذایی در مورد حیوانات وحشی چون سگ‌ها و ماهی‌ها و خرس‌ها اثر مطلوبی دارد چراکه این حیوانات طبیعتی شکارگر دارند و همواره در کمین غذا نشسته‌اند و چنانچه موفق به شکار نشوند با گرسنگی مواجه خواهند شد.
حیوانی مثل اسب که همیشه در طبیعت نقش طعمه را داشته هرگز مثل حیوانات شکارگر غذا و پاداش را به هم مرتبط نمی‌داند. غذا همیشه در اطرافش وجود داشته و هیچ‌وقت در کمین علوفه نبوده و یا اینکه بخواهد به دنبال علوفه بدود.
ممکن است استفاده از غذا برای فرستادن اسب گرسنه به داخل اصطبل یا گرفتار کردن آن جواب بدهد ولی اگر نتوانیم در نبود غذا آن را به داخل اصطبل هدایت کنیم حاکی از این مطلب است که تعلیمات، تأثیر مفیدی بر روی حیوان نداشته است. بعضی‌اوقات مشاهده شده که اسب پس از گرفتن غذا چند قدم به عقب می‌رود.
غذا دادن می‌تواند خوی گاز گرفتن و رفتارهای هل دادن را نیز در مورد اسب تقویت کند. از طرف دیگر غذا دادن به‌عنوان وسیله‌ای برای ایجاد ارتباط و همبستگی می‌تواند مفید واقع شود همچنین می‌توان از آن به‌عنوان وسیله‌ای برای ایجاد حواس‌پرتی در اسب استفاده کرد. این روش بخصوص در هنگام فیزیوتراپی وقتی‌که می‌خواهیم اسب گردنش را برگرداند بسیار مفید واقع می‌شود.
پاداش به اسب یادگیری اسب
برای اسب‌ها مهم است که بدانند چه چیزهایی برایشان خطرآفرین است تا بتوانند به‌موقع از آن‌ها فرار کنند و گرفتار نشوند. البته این مسئله تا حدودی یک توانایی ذاتی است. به همان اندازه که احساس خطر در اسب‌ها اهمیت دارد درک موقعیت‌های بی‌خطر هم برایشان مهم است. در غیر این صورت اسب تا آخر عمر از خش‌خش برگ‌هایی که سر راهش افتاده است فرار خواهد کرد.
به‌طور طبیعی در دنیای وحش حیوانات کم سن و سال‌تر با الگوبرداری از عکس‌العمل مادر و دیگر اعضای گله نسبت به محرک‌ها هدایت می‌شوند. آن‌ها بسیار سریع این‌گونه عکس‌العمل‌ها را یاد می‌گیرند و در زندگی آینده خود به کار می‌گیرند.
یادگیری موردبحث ما با یادگیری که به‌طور طبیعی در دنیای وحش اتفاق میافتد زمین تا آسمان فرق می‌کند و منظور از آن چیزهایی است که اسب از بدو تولد تا موقعی که از آن سواری گرفته شود یاد می‌گیرد. اسب‌های تحت تعلیم که آمادگی یادگیری را داشته باشند معمولاً بعد از سه بار تکرار تمرین حرکت موردنظر را از بر می‌شوند.
کلام آخر
اغلب مردم فکر می‌کنند که اگر از روشی برای انجام کاری استفاده کردند و نتیجه مثبت گرفتند، بدون توجه به تغییر شرایط انتظار دارند آن روش همیشه برایشان نتیجه‌ای مطلوب به بار آورد.
به پایان مقاله چگونگی رفتار با اسب رسیدیم، امیدواریم لذت برده باشید.
شما می‌توانید برای خریدوفروش اسب به سایت واسط کالا مراجعه کنید و یا اپلیکیشن واسط کالا را نصب‌کرده و آگهی خود را به‌صورت رایگان در آن قرار دهید.
منابع:
equusmagazine.com
aaep.org
thehorse.com
ker.com
